Φτιάχνω λάδι από ελιές

Πως φτιάχνω λάδι

Γνωρίζοντας την διαδικασία εξαγωγής λαδιού στα ελαιοτριβεία, μου είχε μπει μια ιδέα να βρω πως φτιαχνόταν το ελαιόλαδο παλιά χωρίς μηχανήματα.
Η διαδικασία παραγωγής ελαιόλαδου από ελιές είναι σίγουρα από τις πιο παλιές τεχνικές που γνώριζε ο άνθρωπος μέσα στην ιστορία.
Πως έφτιαχναν το λάδι στο σπίτι τους τα παλιά χρόνια πριν υπάρξουν τα ελαιοτριβεία και τα μηχανικά μέσα που απλοποιούν την διαδικασία;

Ρώτησα λοιπόν κάποιους μεγαλύτερους από χωριά και ταυτόχρονα κάποιους μετανάστες που δουλεύουν στα χωριά, πιστεύοντας ότι λόγω των διαφορετικών συνθηκών διαβίωσης παλιότερα θα γνώριζαν, και είχα δίκιο.

Η διαδικασία παραγωγής λαδιού στα παλιά ελαιοτριβεία
Τα παλιά χρόνια οι ελιές μεταφέρονταν στο ελαιοτριβείο με ζώα και αποθηκεύονταν σε ένα μικρό δωμάτιο. Στην συνέχεια οι ελιές ρίχνονταν στο αλώνι, ένα μεγάλο κυκλικό μέρος, στο οποίο δύο περιστρεφόμενες πέτρες πολτοποιούσαν τις ελιές. Στο ελαιοτριβείο οι πέτρες περιστρέφονταν χειροκίνητα ή με τη βοήθεια κάποιου ζώου και αργότερα μηχανικά.
Όταν τελείωνε η πολτοποίηση, το μείγμα, έπεφτε από το αλώνι σε μια στέρνα από μια μικρή έξοδο. Το πρώτο μπουκάλι λάδι το έπιαναν από την επιφάνεια του πολτού των ελιών και ονομαζόταν δάκρυ, το φυλούσαν δε για ιατρικό. Με κουβάδες ο πολτός μεταφερόταν σε μεγάλα τρίχινα τσουβάλια ή σε πανιά (μποξάδες) που στοιβάζονταν το ένα πάνω στο άλλο στο πιεστήριο.
Στο πάνω μέρος του πιεστηρίου τοποθετούσαν μια χοντρή λαμαρίνα για να στερεώνονται και με τις μανιβέλες, ασκούσαν πίεση για να στύψουν το πολτό, ενώ ταυτόχρονα κάποιος άλλος έριχνε από πάνω ζεστό νερό. Ο χυμός της ελιάς έπεφτε σε γούρνα, όπου στο κάτω μέρος έμενε το νερό και στην επιφάνεια το λάδι. Ο διαχωρισμός γινόταν με το χέρι, με την βοήθεια μιας κουτάλας.
Στα σύγχρονα ελαιοτριβεία ο διαχωρισμός δεν γίνεται με πίεση αλλά με φυγοκέντριση για πιο μεγάλη ταχύτητα και καθαρότητα, το ίδιο και οι άλλες διαδικασίες πλέον γίνονται μηχανικά.

Η διαδικασία-πείραμα παρασκευής λαδιού στο σπίτι

Με την διαδικασία ασχολούνταν δύο άτομα. Τα περισσότερα τσουβάλια που έφτιαχναν λάδι σε μια ημέρα ήταν 4-5 λόγο έλλειψης μηχανικών μέσων. Πρώτα μετέφεραν τα τσουβάλια τους στο χώρο εργασίας τους. Αν οι ελιές δεν ήταν ακόμα όλες γινωμένες τις πολτοποιούσαν σε δύο πλάκες από λείες πέτρες στο λεγόμενο ντριβάλι. Άναβαν φωτιά και ζέσταιναν νερό, σε ένα μεγάλο καζάνι που να χωράει ένα τσουβάλι. Έριχναν το τσουβάλι μέσα στο καζάνι για να ζεσταθούν οι ελιές και μετά το τοποθετούσαν σε μια αυτοσχέδια γούρνα τον κορίτο, που μπορεί να ήταν από ένα κοίλωμα ενός μεγάλου κορμού δέντρου η οποία είχε και μία τρύπα στο κάτω μέρος της, για να μεταφέρει το χυμό της ελιάς εκεί που θα αποθηκευόταν. Στην συνέχεια πατούσαν την ελιές μέσα στα τσουβάλι στη γούρνα για αρκετή ώρα, για να λιώσουν εντελώς και να γίνουν ένας πολτός, για αυτό οι ελιές έπρεπε να είναι τελείως γινωμένες. Στο πάτημα από πάνω κάποιος έριχνε μπόλικο ζεστό νερό ανά διαστήματα γύρω στις 4 φορές τη φορά στο τσουβάλι. Τα τσουβάλια που χρησιμοποιούσαν ήταν από λινάτσα σαν δίχτυ και δεν σκίζονταν Την επόμενη μέρα μάζευαν με μια κουτάλα από την επιφάνεια του δοχείου τους το λάδι που επέπλεε και το φίλτραραν από μια τσαντίλα. Η διαδικασία που ακολούθησα εγώ είναι σχεδόν η ίδια με την διαφορά ότι η ελιές δεν πατήθηκαν σε γούρνα αλλά σε ένα πιεστήριο για δικιά μας ευκολία.

Το Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο βοηθάει:

• Στην μείωση της κακής χοληστερίνης (LDL)
• Στην διατήρηση της καλής χοληστερίνης (HDL)
• Στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων και ορισμένων μορφών του καρκίνου
• Στην πρόληψη της χολολιθίασης
• Στο γαστρικό έλκος και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, στην διαιτητική αγωγή του διαβήτη

Διατροφικά στοιχεία:
Μια κουταλιά της σούπας έχει περίπου 126 θερμίδες.
Όλα τα λάδια έχουν τις ίδιες θερμίδες. Οι διάφορες δίαιτες όμως το περιορίζουν διότι έχει αρκετές θερμίδες και υπάρχει όριο θερμίδων στις δίαιτες.

Χαρακτηριστικά του καλού ελαιόλαδου

Το πράσινο χρώμα του οφείλεται στην χλωροφύλλη.
Η αλλαγή του χρώματος οφείλεται στην έκθεσή του στο φως.
Το χρώμα του λαδιού δεν έχει σχέση με την ποιότητά του. Πολλές φορές παίζει ρόλο η περιοχή προέλευσης για το χρώμα του ελαιολάδου.
Το Εξαιρετικό Παρθένο είναι το καλύτερο. Το απλό ελαιόλαδο έχει χαμηλή οξύτητα λόγω βιομηχανικής επεξεργασίας ενώ το Εξαιρετικό Παρθένο είναι από την φύση του χαμηλό σε οξύτητα χωρίς να υπόκειται σε επεξεργασία.
Η οξύτητα του λαδιού είναι η ποσότητα ελεύθερων λιπαρών οξέων σε ένα λάδι. Όσο μικρότερη είναι αυτή η ποσότητα τόσο καλύτερη θα είναι η ποιότητά του. Άρα όσο χαμηλότερη η οξύτητα τόσο το καλύτερο σε ποιότητα και γεύση. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο έχει οξύτητα μέχρι 0,8.

Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο είναι λάδι πολύ υψηλής ποιότητας το οποίο δεν έχει υποστεί καμία επεξεργασία και έχει οξύτητα έως 0,8. Το απλό ελαιόλαδο είναι μίγμα μιας ποσότητας εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου μαζί με επεξεργασμένο-ραφιναρισμένο ελαιόλαδο. Είναι χαμηλότερης ποιότητας και η οξύτητά του είναι έως 1. Η χαμηλή οξύτητα βασίζεται στο ότι το ελαιόλαδο έχει υποστεί επεξεργασία. Όταν το ελαιόλαδο υπόκειται σε επεξεργασία η οξύτητά του πέφτει αλλά η ποιότητά του είναι χαμηλότερη από αυτή του εξ. Παρθένου
Ότι το ελαιόλαδο εξάγεται από τους καρπούς ελιάς με διήθηση ή με φυγοκέντριση του ελαιοπολτού σε θερμοκρασία έως 27 βαθμούς. Η χαμηλή αυτή θερμοκρασία εξασφαλίζει ότι διατηρούνται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου. Με άλλα λόγια δεν καταστρέφεται το λάδι.

Το λάδι που καίει ή πικρίζει στο λαιμό δε σημαίνει ότι έχει κακή ποιότητα όπως λέγεται, αλλά είναι ένα από τα θετικά χαρακτηριστικά του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου που υποδηλώνει υψηλή ποιότητα.
Το πόσο παχύρρευστο ή λεπτόρρευστο είναι ένα λάδι δε συνδέεται άμεσα με το πόσο καλό είναι. Είναι καθαρά θέμα προτίμησης.
H μούργα είναι ένα ίζημα ανοιχτού χρώματος, το οποίο κατακάθεται στο κάτω μέρος της συσκευασίας. Το συσκευασμένο εξ. Παρθένο ελαιόλαδο δεν έχει μούργα γιατί περνάει από ελαφρύ φιλτράρισμα. Παρ' όλα αυτά δεν είναι κάτι επικίνδυνο και δεν υποδηλώνει κακή ποιότητα εάν το λάδι έχει μούργα.
Το πυρηνέλαιο είναι μείγμα ελαίου που προκύπτει από το σπάσιμο του πυρήνα της ελιάς με Παρθένο Ελαιόλαδο.

Μαγείρεμα με ελαιόλαδο
Το ελαιόλαδο μπορεί να χρησιμοποιείται στα μαγειρευτά προς το τέλος του μαγειρέματος. Στο τηγάνισμα, η θερμοκρασία μαγειρέματος δεν πρέπει να ξεπερνάει του 180 βαθμούς ώστε να μην καταστρέφονται οι θρεπτικές του ουσίες και να μην καίγεται.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το τηγάνισμα με ελαιόλαδο είναι όχι μόνο ασφαλές αλλά κάνει και καλό στον οργανισμό. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπερθερμανθεί, το ελαιόλαδο κρατάει περισσότερα θρεπτικά από τα άλλα λάδια. Πρέπει να μην ξεπερνάμε κατά το τηγάνισμα τους 180 βαθμούς. Ένα ακόμη πλεονέκτημα είναι ότι δημιουργεί ένα λεπτό στρώμα πάνω στα φαγητά το οποίο εμποδίζει να εισχωρήσει πολύ λάδι στο βάθος της τροφής. Αυτό κάνει το φαγητό πιο νόστιμο αλλά και πιο υγιεινό. Τα τηγανισμένα φαγητά σε ελαιόλαδο έχουν λιγότερα λιπαρά από αυτά που έχουν τηγανιστεί σε άλλα λάδια. 3-4 φορές μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί το ίδιο λάδι στο τηγάνι.
Το ελαιόλαδο είναι καλύτερο από το βούτυρο.

Αποθήκευση ελαιόλαδου

Οι δύο κύριοι εχθροί του ελαιολάδου είναι το φως και η ζέστη. Το ελαιόλαδο πρέπει να αποθηκεύεται απαραιτήτως μακριά από το φως και σε δροσερό μέρος.
Το λάδι θολώνει όταν έχει βρεθεί σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Η διαύγειά του επανέρχεται όταν τοποθετηθεί σε θερμοκρασία δωματίου. Το να θολώσει δεν επηρεάζει καθόλου την ποιότητά του.
Τα δοχεία αποθήκευσης μπορεί να είναι μεταλλικά, γυάλινα ή πλαστικά αλλά πάντα σκουρόχρωμα. Ποτέ δεν σφίγγουμε τελείως την τάπα του δοχείου μας αλλά το αφήνουμε να αναπνέει λίγο για να μην πάρει μυρωδιά το λάδι μας.

Διαβάστε ακόμη:Μάζεμα-διατήρηση ελιών και λαδιού