Βλαβερά έντομα οσπρίων

Έντομα οσπρίων: προστασία και καταπολέμηση

ΒΡΟΥΧΟΣ
Είναι μικρά βλαβερά έντομα (σκαθάρια) που προσβάλουν τους σπόρους των διαφόρων οσπρίων.
Οι βρούχοι είναι διαφόρων ειδών και κάθε όσπριο έχει ιδιαίτερο είδος βρούχου. Ο βρούχος των κουκιών είναι 7 χιλιοστά μακρύς, μαύρος με 4 τριγωνικές γυαλιστερές βούλες στα πάνω του φτερά. Ο βρούχος της φακής είναι μικρότερος, μαύρος με ένα άσπρο χνούδι με 2 μαύρες βούλες στην άκρη της κοιλιάς. Ο βρούχος του μπιζελιού είναι έως 5 χιλιοστά, μαύρος με άσπρες βούλες. Ανάλογοι είναι οι βρούχοι των φασολιών, του βίκου και των άλλων οσπρίων.

Οι βρούχοι προσβάλουνε τους σπόρους των οσπρίων όλοι με τον ίδιο τρόπο. Την Άνοιξη, μόλις δέσουνε τα λουβιά των οσπρίων, το θηλυκό τρυπάει τη φλούδα του λουβιού και γεννάει τα αυγά του. Σε λίγες ημέρες από τα αυγά βγαίνουν άσπρες κάμπιες πολύ μικρές, τρυπάνε τους σχηματισμένους πια σπόρους και χώνονται μέσα. Οι κάμπιες αυτές μεγαλώνουν αργά, τρώγοντας τις πλούσιες σε θρεπτικά στοιχεία κοτύλες. Πολύ σπάνια πειράζουν και το φύτρο. Οι σπόροι εντωμεταξύ αναπτύσσονται κανονικά, σαν να μην τους ενοχλούσε τίποτα. Στην εποχή τους συγκομίζονται αποθηκεύονται, χωρίς κανένα εξωτερικό σημάδι να μας δείχνει ότι κάτι τους τρώει τα μέσα τους. Στο τέλος του χειμώνα έχει πια αναπτυχθεί η κάμπια στο τελικό της μέγεθος και μεταμορφώνεται σε νύφη και κατά την άνοιξη το τέλειο πιά έντομο τρυπάει την επιφάνεια του σπόρου και βγαίνει έξω.
Επειδή οι σπόροι κανένα σημάδι δεν δείχνουν ότι είναι προσβεβλημένοι και ούτε το σπέρμα τους βλάπτεται, σπέρνουμε συχνά προσβεβλημένους σπόρους. Οι σπόροι αυτοί δίνουν αδύνατα φυτά. Την άνοιξη βγαίνει από την γη, που είχε μπει μαζί με το σπόρο, το τέλειο έντομο και μολεύει τον καινούργιο καρπό. Οι ζημιές του βρούχου είναι σημαντικές. Σε πολλές περιπτώσεις αναγκάζει να εγκαταλείπουν τη καλλιέργεια ενός οσπρίου.

Πως προφυλαγόμαστε από τον βρούχο
Ο προσβεβλημένος σπόρος από το βρούχο φαίνεται, αν τον κοιτάξουμε με προσοχή, από μια τρυπίτσα που έχει στην επιφάνεια του. Ο φαγωμένος σπόρος ξεκαθαρίζεται στο νερό. Επιπλέει ενώ ο γεμάτος σπόρος πάει κάτω.
Για τα όσπρια που δεν προορίζονται για σπόρο μα για φάγωμα, μετά την συγκομιδή σκοτώνουμε τις κάμπιες που έχουν μέσα τους βάζοντάς τα λίγες ώρες στο φούρνο με θερμοκρασία 50 βαθμών Κελσίου. Σε πολλά χωριά επίσης μετά την συγκομιδή των οσπρίων (ιδίως της φακής) τα ανακατέβουνε με λίγο λάδι. Αυτό αλείφοντας την επιφάνεια του οσπρίου κλίνει τις τρύπες, που έχει ανοίξει το έντομο, δεν αφήνει τις νεαρές κάμπιες να αναπνεύσουν και τις κάνει να ψοφήσουν.

ΜΕΛΙΓΚΡΑ
Οι μελίγκρες είναι κάτι πολύ ψιλά μαύρα έντομα, που προσβάλουν ομαδικά διάφορα φυτά, μεταξύ άλλων τα κουκιά, τα φασόλια και άλλα όσπρια. Το χαρακτηριστικό τους είναι πως βγάζουν από πίσω ένα μελιτώδες υγρό, που το ζητάνε πολύ τα μυρμήγκια.
Προσβάλουν τις τρυφερές κορυφές των κουκιών και την κάτω επιφάνεια των φύλλων, που τα αναγκάζουν να κουλουριάζονται και στο τέλος κιτρινίζουν και ξεραίνονται. Οι καταστροφές που φέρνουν στα φυτά τα έντομα αυτά είναι σοβαρότατες.
Πολλαπλασιάζονται καταπληκτικά. Δέκα ως δεκαπέντε γενεές διαδέχονται η μία την άλλη, όλο το καλοκαίρι. Τα αυγά τους, πολύ ψιλά μαύρα, γυαλιστερά, ξεχειμωνιάζουνε σε διάφορα άγρια φυτά. Με την άνοιξη σκάζουνε και βγαίνουνε μικρά φτερωτά έντομα, που πάνε και εγκαθίστανται σε ένα φυτό και αρχίζουν να γεννοβολάνε μικρά τέλεια έντομα άπτερα και όχι αυγά. Αυτά εξακολουθούν να γεννάνε χωρίς αυγά και χωρίς να γονιμοποιούνται (παρθενογένεση). Που και που, όταν κοντεύει να εξαντληθεί το φυτό, που έχουν στήσει την αποικία τους, παρουσιάζονται πάλι φτερωτά έντομα, που πετώντας πάνε και εγκαθιστούν νέα αποικία σε άλλο φυτό. Στο τέλος του φθινοπώρου ξαναπαρουσιάζονται αρσενικά και θηλυκά έντομα, τα πρώτα φτερωτά, τα δεύτερα άφτερα, ζευγαρώνουν, γονιμοποιούνται και γεννάνε πολλά ψιλά γυαλιστερά μαύρα αυγά, που διατηρούνε το είδος για τον επόμενο χρόνο.

Πως καταστρέφουμε την μελίγκρα
Το κορυφολόγημα των κουκιών και η καταστροφή των κομμένων κορυφών συντελεί αρκετά στην προφύλαξη από την μελίγκρα. Για την καταστροφή της όμως έχουμε μέσα αρκετά αποτελεσματικά, καθώς τα ραντίσματα με ένα από τα ακόλουθα μίγματα:

1. 1ον μίγμα
   Σαπούνι ακάθαρτο 1 οκά
   Σόδα ακάθαρτη 1 οκά
   Πετρέλαιο 1,5 -2 οκάδες
   Νερό 100 οκάδες
   
   Βράζουμε το σαπούνι ψιλοκομμένο με 10 οκάδες νερό, λιώνουμε τη σόδα και στο τέλος προσθέτουμε το πετρέλαιο ανακατεύοντας επί ένα τέταρτο της ώρας, ώσπου να γίνει γαλάκτωμα. Το νερό πρέπει να μην έχει πολύ ασβέστη. Προτιμότερο να είναι βρόχινο ή από πηγή.
2. 2ον μίγμα
   Νικοτίνη 40% 80 δράμια
   Σαπούνι κοινό 200 δράμια
   Νερό 100 οκάδες
3. 3ον μίγμα
   Φανικό οξύ 1 οκά
   Σαπούνι κοινό 6 οκάδες
   Νερό 100 οκάδες
4. 4ον μίγμα
   Τρίμματα καπνού 12 οκάδες
   Σαπούνι κοινό 1 οκά
   Νερό 100 οκάδες
   Μουσκεύουμε τα τρίμματα σε κρύο νερό επί 24-36 ώρες, σουρώνουμε καλά τα τρίμματα και τα ξεπλένουμε με νερό. Προσθέτουμε κατόπιν το σαπούνι που λιώσαμε προηγμένος σε καυτό νερό και αραιώνουμε μέχρι 100 οκάδες νερού.

Με ένα από τα μίγματα αυτά ραντίζουμε με ψεκαστήρα το πρωί ή το βράδυ χωρίς ήλιο. Όταν τα φυτά είναι πολύ λεπτά ραντίζουμε από βραδύς και πρωί πρωί ξεπλένουμε με καθαρό νερό. Επειδή τα φύλλα των διαφόρων οσπρίων παρουσιάζουνε και άλλη αντοχή το καθένα στα εντομοκτόνα, καλό είναι μόλις ετοιμάσουμε τη διάλυσή μας, να ραντίσουμε δοκιμαστικά μερικά φυτά μήπως τα καίει, οπότε προσθέτουμε λίγο νερό ακόμα και αραιώνουμε.

ΠΡΑΣΙΝΗ ΚΑΜΠΙΑ ΤΩΝ ΟΣΠΡΙΩΝ
Πολλές φορές τα φύλλα των οσπρίων (καθώς και άλλων λαχανικών), τα τρώει μια μικρή κάμπια (3 εκατοστών), πράσινη με 6 γραμμές άσπρες ή κίτρινες. Η κάμπια αυτή έχει ατροφικά τα πισινά της πόδια και έχει περίεργο περπάτημα, σα διαβήτης που προχωρεί με τα σκέλη του ανοιχτά. Προχωρώντας στα φύλλα τρώει όλο το παρέγχυμα αφήνοντας μόνο τα νεύρα. Η κάμπια αυτή είναι μιας σταχτο-καστανής πεταλούδας, 4 εκατοστών, που έχει στα 2 επάνω της φτερά από ένα γυαλιστερό ασημί σημάδι σε σχήμα του γράμματος γ, για αυτό οι εντομολόγοι τη λένε Πλυσία του γάμμα. Η πεταλούδα αυτή πετάει τοις ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές ημέρες και κυρίως κατά τον Ιούλιο και γεννάει ψιλά ωχροπράσινα αυγά στην κάτω όψη των φύλλων των οσπρίων. Ύστερα από 2 βδομάδες από τα αυγά αυτά βγαίνουν οι κάμπιες που περιγράψαμε στην αρχή. Οι κάμπιες αυτές ύστερα από λίγες ημέρες μεταβάλλονται σε χρυσαλίδες και 15 ημέρες αργότερα γίνονται πεταλούδες. Ολο το καλοκαίρι παρουσιάζονται 2-3 γενεές.

Πως προφυλαγόμαστε από τις κάμπιες
Μια καλή μέθοδος είναι η καταστροφή της πεταλούδας. Μέσα στο χωράφι των οσπρίων βάζουμε κουρέλια ποτισμένα με μελάσσα. Οι πεταλούδες πάνε να φάνε και κολλάνε. Καλό είναι η μελάσσα να είναι δηλητηριασμένη με μισή οκά αρσενικώδες νάτριο σε 4 ως 5 οκάδες μελάσσας.
Για τις κάμπιες ραντίζουμε με νικοτίνη ή καπνοζούμι (βλέπε μελίγκρα)

ΤΥΛΕΓΧΟΣ Ο ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΟΣ
Είναι ένα νηματώδες σκουλήκι 2 χιλιοστών. Προσβάλει κυρίως τα κουκιά ζώντας στο εσωτερικό των βλαστών τους. Οι βλαστοί τα φύλλα και τα λουβιά παρουσιάζουνε βούλες στην αρχή πράσινες και ύστερα κοκκινωπές, τέλος καστανές και μαύρες. Τα φυτά υποφέρουν και ξεραίνονται. Τα σκουλήκια αυτά ζούνε στην υγρή γη. Άμα τα φυτά αναπτυχτούν χώνονται μέσα στο βλαστό τους και τρώγοντας αυξάνουν. Οι γενεές διαδέχονται η μία την άλλη. Τα φυτά γεμίζουνε σκουλήκια. Άμα ξεραθούν, τα σκουλήκια κουλουριάζονται και περνούν έτσι μισοναρκωμένα, ώσπου να βρουν υγρό έδαφος και να αναλάβουνε πάλι.
Οι ζημιές που προξενούν είναι πολλές φορές σημαντικές. Δεν αρκούνται στα κουκιά μόνο μα προσβάλουν κάθε είδους φυτό (σιτηρά, πατάτες, λαχανικά, κρεμμύδια, άνθη, κ.λ.π ) Τα λεπτόβλαστα όσπρια και νομευτικά ψυχανθή δεν τα προσβάλλουν.

Πως καταστρέφουμε τα σκουλήκια
1.Εφαρμόζουμε τα φυτά παγίδες. Δηλαδή καλλιεργούμε στο μολυσμένο χωράφι ένα φυτό, που προσβάλλεται εύκολα (βρίζα) και μόλις γεμίσει σκουλήκια (την άνοιξη) το κόβουμε και το καίμε για να καταστραφούν τα σκουλήκια.
2.Τα βαθειά οργώματα, που θάβουν βαθειά τα σκουλήκια και υποβοηθούν το στράγγισμα της γης
3.Η εγκατάλειψη επί αρκετό χρονικό διάστημα της καλλιέργειας σε προσβεβλημένη γη ή καλύτερα η καλλιέργεια φυτών που δεν προσβάλουν τα σκουλήκια καθώς κριθάρι, βίκο, τριφύλλι, φακή κ.τ.λ.

ΒΛΑΝΙΟΥΛΟΣ Ο ΣΤΙΓΜΑΤΙΜΕΝΟΣ
Είναι ένα ψιλό μυριάποδο (σα σκουλήκι με πολλά πόδια) μήκους 2 εκατοστών. Είναι ωχρό καστανό με ζωηρά κόκκινα στίγματα σε σχήμα 9 σε κάθε πλευρά του σώματος. Προσβάλει τις ρίζες και τα χυμώδη λουβιά των φασολιών, των μπιζελιών και άλλων οσπρίων καθώς και τις φράουλες, τα σπαράγγια κτλ. Τρώει επίσης τα φύτρα μόλις φυτρώσουν από το σπόρο και καταστρέφει τις σπορές.

Πως καταστρέφουμε τους βλανίουλους
Όταν δεν είναι πολλοί σκορπάμε στο χωράφι διάφορους καρπούς χλωρούς δέντρων ή κομμένες πατάτες. Οι βλανίουλοι μαζεύονται όλοι εκεί για να φάνε. Πρωί-πρωί τους βρίσκουμε κουλουριασμένους και μουδιασμένους κάτω από τους καρπούς και τους λιώνουμε. Όταν θέλουμε να προφυλάξουμε σπόρους από τους βλανίουλους, πριν σπείρουμε τους βουτάμε σε διάλυση φανικού οξέος και θεϊκής μαγνησίας.

ΤΕΤΡΑΝΥΧΟΣ Ο ΥΦΑΝΤΗΣ
Τις τελευταίες χρονιές στα φασόλια των αθηναϊκών κήπων παρουσιάστηκε μια αρρώστια, που φέρνει μεγάλες ζημιές. Τα φύλλα από την επάνω επιφάνεια φαίνονται σαν φουσκαλιασμένα, και από την κάτω επιφάνεια παρουσιάζουν ωχρές, σταχτιές καμιά φορά βούλες. Οι βούλες αυτές είναι μικρά λεπτά πέπλα αράχνης, που τα υφαίνει ένα μικρό άκαρι (μικρότερο από ένα χιλιοστό μήκος). Το άκαρι αυτό (σαν μικρή αραχνίτσα) έχει χρώμα κόκκινο-πορτοκαλί. Τα πόδια του είναι τριχωτά και καταλήγουν στην άκρη σε βεντούζες. Με αυτές κολλάει στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, πλέκει το πέπλο που τον κρύβει και ύστερα κολλάει το στόμα του στα φύλλα και αρχίζει να βυζαίνει τους χυμούς.
Η ξηρά και ζεστή ατμόσφαιρα ευνοούν πολύ τον πολλαπλασιασμό αυτού του παράσιτου. Ο τετράνυχος προσβάλει διάφορα άλλα φυτά των κήπων (αγγουριές, φράουλες κ.τ.λ.)
Τα επανειλημμένα θειαφίσματα ή τα ραντίσματα με διάλυση νικοτίνης προλαβαίνουν τις καταστροφές του τετράνυχου αυτού.

Πηγή: Τα όσπρια-Ν.Η. Αναγνωστόπουλου/Παράρτημα «Γεωργικού δελτίου» μηνός Μαρτίου 1939

Διαβάστε ακόμη:Έντομα που προσβάλουν το σιτάρι στην αποθήκη