ΨΑΡΟΤΟΥΦΕΚΟ... ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ

Ροφός, το ψάρι που καταξιώνει τον υποβρύχιο κυνηγό

Λίγα πράγματα με ηρεμούν από το καθημερινό άγχος. Το ένα είναι η καλλιέργεια των κηπευτικών και η περιποίηση των δέντρων μου. Το άλλο είναι η θάλασσα. Ο υποβρύχιος κόσμος και τα θηράματά του με συνέπαιρναν από μικρή ηλικία.
Οι επιτυχίες και οι αποτυχίες μου κυνηγώντας και μελετώντας τα ψάρια στο φυσικό τους περιβάλλον, μου χάρισαν πολύτιμη εμπειρία πάνω στο αντικείμενο αυτό και γνώση που ποτέ δε θέλησα να κρατήσω για μένα.

Το 2003 έγινα εκπαιδευτής ελεύθερης κατάδυσης (άπνοια) της Ελληνικής Ομοσπονδίας Υποβρύχιων Δραστηριοτήτων.
Έχουν κυκλοφορήσει άρθρα μου στο διαδίκτυο και έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες εφημερίδες και ένθετα, έτσι θεώρησα καλό να δημοσιεύσω κάποια κι εδώ.
Εξάλλου το υποβρύχιο κυνήγι με ψαροντύφεκο κατάφερε και τάισε αρκετούς Έλληνες την περίοδο της κατοχής, τότε που πολλοί Έλληνες (ιδιαίτερα των μεγαλουπόλεων) πέθαιναν από την πείνα, κάποιοι άλλοι κατάφερναν να έχουν στο πιάτο τους φρέσκο ψάρι.

Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά. Το άρθρο αυτό το έγραψα με ένα φίλο (το Χρήστο Παπαναστασίου) ο οποίος αρκετά χρόνια πριν ήταν αρθρογράφος σε περιοδικό του ειδικού τύπου. Πάμε λοιπόν:

ΨΑΡΟΤΟΥΦΕΚΟ... ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ

Γράφουν οι Κώστας Ανδρεόπουλος και Χρήστος Παπαναστασίου

Αποφάσισες λοιπόν να εισέλθεις στον κόσμο των ψαροκυνηγών!!

Η θάλασσα πάντα σε έλκυε, πιθανόν κάποιοι φίλοι σου ή ένας στενός συγγενής να ασχολείται με το υποβρύχιο ψάρεμα και να σου έχει μεταδώσει τη φλόγα. Αν ισχύει το δεύτερο, θα έχεις και το πλεονέκτημα να χρησιμοποιήσεις κάποια βασικά κομμάτια εξοπλισμού που διατηρούν μια συναισθηματική γοητεία! Όμως τίποτα δε συγκρίνεται με το συναίσθημα και την ελάχιστη αγωνία όταν μπαίνεις σε ένα κατάστημα ειδών υποβρύχιας αλιείας για να διαλέξεις ή να αγοράσεις επιτέλους «εκείνη τη στολή στη βιτρίνα»!

Καλοκαίρι γαρ και οι επιλογές σου μπορούν να είναι λιτές και οικονομικές. Εν αρχή ην η μάσκα, το δικό σου παράθυρο στον υποβρύχιο κόσμο. Εδώ απαιτείται σχολαστικότητα και προσοχή. Διάλεξε μάσκα με φούστα από υποαλεργική μαύρη ή γραφιτούχα σιλικόνη. Προσάρμοσέ τη προσεκτικά στο πρόσωπο, πίεσέ τη και άφησέ την ελεύθερη χωρίς βέβαια να έχεις βάλει το λουράκι και χωρίς να αναπνέεις. Αν η μάσκα μείνει στο πρόσωπο, σημαίνει ότι απλά ταιριάζει και στεγανοποιεί. Διάλεξε αυτή που σου αρέσει και πάμε στον αναπνευστήρα, τον οποίο θα επιλέξεις με κριτήριο το φαρδύ σωλήνα και το υποαλεργικό σιλικονούχο επιστόμιο. Τα πρώτα σου πτερύγια καλό θα είναι να είναι μαλακά αλλά και νευρικά είτε έχουν αποσπώμενη λεπίδα είτε ενσωματωμένη με το παπούτσι. Προβάρεις πάντα με κάλτσα (εξάλλου ποτέ δεν θα τα φορέσεις με γυμνό πόδι).

Το μυστικό είναι όταν τεντώνεις το κουτεπιέ να μη σε χτυπά, ενώ όταν κάνεις το πόδι «τσαρούχι» να μην έχει την τάση το πέδιλο να φεύγει από τη φτέρνα. Σημαντικό κεφάλαιο είναι η στολή. Ένα σακάκι διπλόφοδρο πάχους 5mm με κουκούλα είναι αρκετό. Θα σε κρατήσει ζεστό για το καλοκαίρι, ενώ αργότερα με την προσθήκη ενός παντελονιού θα μπορέσεις να παρατείνεις τη δραστηριότητά σου το φθινόπωρο και στις αρχές του χειμώνα. Αν θέλεις να ψαρέψεις μόνο το καλοκαίρι μπορείς να πάρεις μια αντίστοιχη στολή πάχους 3mm σακάκι και παντελόνι η οποία όμως θα είναι «λίγη» μετά τα πρώτα κρύα του φθινοπώρου.

Απόφυγε το φερμουάρ που αποτελεί «πύλη νερού» και πρόβαρέ τη στο κατάστημα, ζητώντας από τον πωλητή να σου δείξει τον τρόπο. Η εφαρμογή πρέπει να είναι απόλυτη αλλά να μη σε στενεύει ούτε να σε σφίγγει. Τέλος παίρνεις μία ζώνη βαρών που θα αντισταθμίσει την άνωση της στολής, τα ανάλογα μολύβια, ένα μικρό και κοφτερό μαχαίρι τη σημαδούρα και φυσικά...το όπλο! Για το τελευταίο χρειάζονται σελίδες, οπότε η πρόταση έγκειται στο να είναι ένα επώνυμο αξιόπιστο όπλο μεσαίου μήκους (75cm-90cm μήκος σωλήνα για λαστιχοβόλο ή 85cm για αεροβόλο).

Μάσκα μικρού όγκου

Τώρα πέρα από όλα αυτά πρέπει να οπλιστείς με υπομονή αλλά και γνώση! Γνώση που κάποτε υπήρχε σε αμφίβολη ποιότητα και ελάχιστη ποσότητα. Σήμερα όμως τόσο η επιστήμη όσο και το πάθος αυτών που ήθελαν αν εντρυφήσουν στα μυστικά της φυσιολογίας της ελεύθερης κατάδυσης, έχουν εξελίξει τη γνώση με γνώμονα την ασφάλεια αλλά και την επίδοση. Αν μπορείς να ακολουθήσεις ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε σχολή ελεύθερης κατάδυσης, θα έχεις κάνει την καλύτερη επένδυση για σένα και το ζευγάρι σου.

Μη σας μπερδέψει η ποικιλία, ξεκινήστε με φτηνά και απλά και αν σας αρέσει θα προχωρήσετε σε ακριβότερα

Αγόρασες λοιπόν μια στολή κατάδυσης, μια ζώνη βαρών, μια μάσκα με αναπνευστήρα, ένα ψαροτούφεκο, ένα ζευγάρι πέδιλα και τον κίτρινο πλωτήρα με το σημαιάκι, ένα και γεμάτος αισιοδοξία και όνειρα για τα πρώτα σου θηράματα, βούτηξες σε μια τυχαία παραλία που συνάντησες, για να βγεις μετά από κάμποση ώρα, ευχαριστημένος μεν από την επαφή με τον υποβρύχιο κόσμο αλλά κουρασμένος και απογοητευμένος δε από την πρώτη σου εμπειρία σαν υποβρύχιος κυνηγός.

Όχι δεν είπε κανείς πως είναι εύκολο να συλλάβεις αξιόλογα ψάρια. Αυτό θα έρθει με την εμπειρία η οποία θα αποκτηθεί με την τριβή σου στη θάλασσα. Θα βρεις τελικά το μέρος που κυκλοφορούν ψάρια κάποιου αξιόλογου μεγέθους, εκεί θα κάνεις τις πρώτες προσπάθειες προσέγγισης, εκεί θα αστοχήσεις, εκεί θα απογοητευτείς, εκεί θα πεισμώσεις και εκεί θα κατακτήσεις κάποια στιγμή το πρώτο σου θήραμα .

Και μετά ο έρωτας με το βυθό θα θεριέψει. Θα σε καλεί με δύναμη όταν δεν είσαι κοντά του για να ανταμώσετε πάλι, οι εικόνες που σου έχει χαρίσει θα σε συντροφεύουν τις άχαρες ημέρες στη δουλειά, μέχρι να ξαναπάς και να σου χαρίσει νέες εικόνες κι εμπειρίες.

Ας ταξιδέψουμε νοερά μαζί στις πρώτες σου υποβρύχιες προσπάθειες. Οι πρώτες επαφές του νέου ψαροκυνηγού με τα υποβρύχια τοπία και τους κατοίκους του είναι μοναδικές και ανεπανάληπτες! Όλα φαντάζουν σαν καινούργιος και ανεξερεύνητος κόσμος. Και πράγματι έτσι ακριβώς είναι.

Το μέρος
Καλό είναι να αποφύγεις τους αμιγείς αμμώδεις βυθούς. Επειδή δεν υπάρχουν κρυψώνες για να καταφύγουν τα κυνηγημένα ψάρια από τους εχθρούς τους, προτιμούν τους βραχώδεις βυθούς και μάλιστα αυτούς που δημιουργούν προϋποθέσεις κάλυψης.

Οι ωραιότεροι βυθοί είναι οι μικτοί, αυτοί δηλαδή που κατά το μεγαλύτερο μέρος τους αποτελούνται από ποσειδωνία (τα γνωστά μας φύκια), άμμο και το σπουδαιότερο από μεγάλους βράχους κοντά ο ένας στον άλλον των οποίων τα σημεία επαφής δημιουργούν θαλάμια πρώτης τάξης για τα ψάρια που θέλουν να καταφύγουν σε αυτά.

Αν δεν καταφέρεις να αποσπάσεις κάποια ασφαλή πληροφορία από κάποιον πεπειραμένο φίλο σου, μην απογοητευτείς. Σε ποσοστό 90% η διαμόρφωση της ξηράς που συνορεύει με τη θάλασσα, συνεχίζεται και μέσα σε αυτή. Άρα δεν έχεις παρά να ψάξεις για μια κάπως βραχώδη ακτή. Το πιθανότερο είναι πως αυτή συνεχίζει και μέσα στη θάλασσα. Αντίθετα μια παραλία με ατέλειωτες αμμουδιές είναι μάλλον δύσκολο να έχει σαν συνέχεια ένα πετρώδη βυθό.

Επίσης κρημνώδεις απότομες πλαγιές κοντά στη θάλασσα είναι πολύ πιθανό να αποτελούν ένα πανέμορφο βυθό, αφού κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων αποσπώνται μεγάλες πέτρες και πέφτουν στη θάλασσα, δημιουργώντας από τις κατολισθήσεις ένα βυθό ο οποίος στην υποβρύχια διάλεκτο ονομάζεται «κατρακύλια».

Τα δέλτα των ποταμών επίσης αποτελούν καλούς τόπους για υποβρύχιο ψάρεμα αφού λόγω της πλούσιας τροφής και της υφάλμυρης φύσης του νερού προσελκύουν αρκετά είδη ψαριών όπως κέφαλους, τσιπούρες, λαβράκια κ.ά.

Εκεί μπορεί να απογοητευθείς από την – κατά κανόνα – χαμηλή θερμοκρασία και την περιορισμένη ορατότητα λόγω των ιζημάτων και τη θολούρα. Όμως κράτησε την πληροφορία αυτή για τις μελλοντικές ρηχές εξορμήσεις σου, όταν και θα έχεις εντρυφήσει στα μυστικά του ρηχού καρτεριού.

Αυτό που έχω διαπιστώσει πάντως είναι πως οι καλύτεροι ψαρότοποι είναι οι βραχώδεις τόποι ανοιχτά από την ακτή , που συνορεύουν με απέραντες εκτάσεις άμμου. Κάτι σαν τις οάσεις στις έρημους. Εκεί πολλά ψάρια βρίσκουν προσωρινό αλλά και μόνιμο καταφύγιο, μια και οι θόρυβοι των κολυμβητών της παραλίας δεν τα ενοχλούν.

Με το ψαροτούφεκο στο χέρι
Ωραία!!!! Είσαι λοιπόν στη θάλασσα ένα ονειρεμένο ξημέρωμα, ή ένα ζεστό απομεσήμερο έχοντας διαλέξει εκείνα τα ωραία βράχια αριστερά στην παραλία.
Ωραία βράχια που συνορεύουν με ποσειδωνία, πέτρινες πλάκες που δημιουργούν αρκετό χώρο φιλοξενίας μεγάλων ψαριών και αρκετά ψάρια που βολτάρουν μπαινοβγαίνοντας στις πέτρες.

Έχεις οπλίσει το ψαροτούφεκο μόνο μέσα στη θάλασσα. Τα μεγαλύτερα ψάρια έχουν και μεγαλύτερο βαθμό ευφυΐας από τα μικρότερα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα μικρά ψάρια πλησιάζονται πιο εύκολα από εμάς. Ας μην εκμεταλλευτούμε την αδυναμία αυτή των μωρών ψαριών κι ας τους δώσουμε την ευκαιρία να περάσουν από κάποιους κύκλους αναπαραγωγής. Εξάλλου τα μικρά ψαράκια δεν έχουν καμία μα καμία θηρευτική αξία. Θα νοιώσεις μεγάλη χαρά όταν καταφέρεις να συλλάβεις κάποιο ενήλικο άτομο οποιουδήποτε είδους ψαριού.
Το ίδιο ισχύει και για τα χταποδάκια. Αν κάνεις λίγο καιρό υπομονή να μεγαλώσουν θα είναι καλύτερα και για σένα και για αυτά.

Συνήθως τα πρώτα ψάρια που θα χτυπήσει ο νέος ψαροτουφεκάς είναι από τα είδη που δεν είναι ιδιαίτερα κινητικά. Πέρκες, χάνοι, γλώσσες, χειλούδες και χταπόδια θα αποτελέσουν τα πρώτα εύκολα θηράματα σου. Μέσω αυτών των ψαριών θα μάθεις το όπλο σου. Θα ξέρεις ποιες ακριβώς δυνατότητες διαθέτει, από πια απόσταση πρέπει να ρίχνεις στο κάθε ψάρι, πώς να στοχεύεις.
Αλλά εσύ πάντα θα έχει στο νου σου ένα αξιόλογο θήραμα. Σύντομα θα αφήσεις το κυνήγι των στατικών ψαριών και θα ψάξεις για δυσκολότερα και μεγαλύτερα είδη.

Κολύμπα ήρεμα στα ρηχά, πολύ κοντά στο γυαλό με όλες τις αισθήσεις σε ετοιμότητα. Εκμεταλλεύσου τα φυσικά εμπόδια και κοντοστάσου σε καθένα από αυτά, προβάλλοντας αργά και σε ετοιμότητα πρόσωπο και όπλο. Μπορεί έτσι να αιφνιδιάσεις ένα μεγάλο κέφαλο ή ένα ωραίο σαργό που βόσκει αδιάφορα. Τα ψάρια αγαπούν τον ήλιο, το φως, ενώ στα ρηχά βρίσκουν τροφή εξαιτίας του κύματος που ανασκαλεύει το βυθό ξεσηκώνοντας τροφή.

Κάθε λίγα μέτρα, ανοίξου λίγο, βρες ένα ωραίο βράχο, βούτα κρατήσου από αυτόν ξαπλώνοντας κυριολεκτικά στο βυθό. Δεν χρειάζεται να μείνεις πολύ ώρα, κάποια δευτερόλεπτα στα ρηχά και όσο νοιώθεις άνετα με την ανάσα σου. Την πρώτη φορά ίσως να μην μπορείς να ακουμπήσεις και τα πόδια κάτω. Μετά από λίγο όμως θα ξέρεις πώς να το κάνεις σωστά Σε ένα από τα καρτέρια – έτσι ονομάζεται η τεχνικη που εφαρμόζεις - η ζωή του τόπου μέσα από την περιέργεια θα έχει ξεδιπλωθεί μπροστά σου. Εσύ με τη λαχτάρα του κυνηγού θα ρίξεις σβέλτα στα κεφαλόπουλα που πλησίασαν γρήγορα. Με τον ήχο όμως της τουφεκιάς, μια μεγάλη ουρά στο βάθος θα γυρίσει τρομαγμένη προς τα βαθιά. Είναι ένα ωραίο λαβράκι που πλησίαζε χωρίς να προλάβεις να το δεις... Μόλις έκανες το πρώτο σου πετυχημένο ρηχό καρτέρι και πήρες το πρώτο μάθημα υπομονής και επιλεκτικότητας! Ανεβαίνεις στην επιφάνεια, ειδοποιείς το ζευγάρι σου που ακολουθεί διακριτικά κάποια μέτρα πίσω και επιδίδεστε σε εναλλακτικά καρτέρια μέχρι που ο λάβρακας ενδίδει χαρίζοντάς σας το πρώτο ωραίο θήραμα!

Εκεί που καταλαβαίνεις την έννοια του λιτού εξοπλισμού.

Από το κοπάδι των ψαριών που περιφέρεται γύρω σου είναι πολύ σημαντικό να επιλέξεις ένα για στόχο. Ποιο απ’ όλα; Το μεγαλύτερο από αυτά που κινούνται πιο κοντά σ’ εσένα. Και αφού μιλάμε για κινούμενο στόχο, λάβε υπόψη σου τις εξής παραμέτρους:
Η βέργα του ψαροτούφεκου ναι μεν εκτοξεύεται και ταξιδεύει με ικανή ταχύτητα μέσα στο θαλασσινό νερό, αλλά τα ψάρια διαθέτουν απίθανα αντανακλαστικά και μπορούν να την αποφύγουν. Ειδικά αν η βολή μας γίνει από μακριά. Αντίθετα αν η βολή γίνει από πιο κοντά οι πιθανότητες σύλληψης αυξάνονται κατά πολύ. Σημαδεύοντας το κεφάλι του ψαριού που κινείται είναι δυνατό να το καρφώσει η βέργα μας στο κέντρο του σώματος του εκ του ασφαλούς.

Από τα παραπάνω εύκολα συμπεραίνει κάποιος πως τα καλύτερα αποτελέσματα έρχονται από τον ψαροτουφεκά που θα καταφέρει να πλησιάσει περισσότερο τα ψάρια. Και πως μπορείς να το πετύχεις αυτό; Πρώτα απ’ όλα με την ησυχία. Ο θαλασσινός υποβρύχιος κόσμος είναι σιωπηλός. Το ίδιο και τα πλάσματα που ζουν σε αυτόν. Ο παραμικρός θόρυβος εκ μέρους μας π.χ. το χτύπημα των πέδιλων στην επιφάνεια της θάλασσας είναι ικανός να διώξει μακριά τα ψάρια μιας περιοχής. Ακόμα και οι απότομες μετατοπίσεις μας υποβρυχίως τρομοκρατούν τα υποψήφια θηράματα τρέποντας τα σε φυγή! Η ευαίσθητη πλευρική γραμμή τους αντιλαμβάνεται πανεύκολα την απότομη αυτή μετατόπιση του νερού σαν κίνδυνο, έτσι με μια άτσαλη βουτιά ακόμα και τα ψάρια που δεν διαθέτουν εξαιρετική όραση και ακοή μπορούν εύκολα να μας αντιληφθούν.

Αντί επίλογου
Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι πως ο ελεύθερος δύτης ψαροκυνηγός θα πρέπει να γίνει ένα με τη θάλασσα. Να αισθάνεται άνετα μέσα σε αυτή. Να αποκτήσει αυτό που λέμε υδροβιότητα Να μη την φοβάται αλλά να τη σέβεται. Να κινείται με χάρη και να παρατηρεί προσεκτικά τα πάντα. Τις συνήθειες των ψαριών, τις ώρες της ημέρας που κυκλοφορούν περισσότερο, τα ρεύματα, τα κύματα, ακόμα και τις φάσεις της σελήνης.

Αυτό απαιτεί να γράψεις πολλές ώρες κολυμπώντας και μελετώντας τη θάλασσα. Και οι ώρες αυτές που θα δαπανήσεις να είναι πλαισιωμένες από τις σημερινές οικολογικές ανάγκες που έχουν οι βυθοί μας.

Μη πετάς σκουπίδια ούτε στη θάλασσα ούτε στις ακτές.
Παρότρυνε και το φιλικό και οικογενειακό σου περιβάλλον να ακολουθήσει το παράδειγμα σου.

Από τα πρώτα σου βήματα στο ψαροτούφεκο προσπάθησε να είσαι νόμιμος σε όλα. Όταν είσαι νόμιμος και δεν φοβάσαι μήπως κάποιος λιμενικός σε γράψει, θα απολαμβάνεις πολύ περισσότερο τη χαρά του βυθού.
Βρες το φίλο που θα είναι το ζευγάρι σου μέσα στο νερό.

Κατανάλωσε τα ψάρια που κατάφερες να πιάσεις με καλή παρέα. Μη σκεφτείς ποτέ να τα πουλήσεις. Είσαι ερασιτέχνης. Ερασιτέχνης είναι ο εραστής της τέχνης, μιας τεχνικής αν προτιμάς. Άφησε την πώληση για τον επαγγελματία. Αυτός φορολογείται και προσπαθεί να επιβιώσει από αυτό.

Το υποβρύχιο ψάρεμα με ελεύθερη κατάδυση είναι μια υγιέστατη διαδικασία που φέρνει τον άνθρωπο σε πλήρη επαφή με τη φύση. Δεν πρόκειται μόνο για τη σύλληψη των ψαριών, αλλά για μια στάση ζωής που θα σε βελτιώσει σαν άνθρωπο πρωτίστως. Από τις διατροφικές σου επιλογές, που ασυναίσθητα θα γίνουν πιο ποιοτικές, μέχρι το πεδίο γνώσης σου, που θα διευρυνθεί σε νέους τομείς ναυσιπλοΐας, βιολογίας, μετεωρολογίας.

Όπως θα μάθεις να προσανατολίζεσαι με ένα χάρτη και να διαβάζεις τα σημάδια της φύσης, έτσι και στη ζωή σου θα μάθεις να διακρίνεις και να προσανατολίζεις τις επιλογές σου προς το καλύτερο.
Μάθε να παίρνεις από τη θάλασσα αυτό που εκείνη θέλει να σου δώσει και μην βιάζεις τις καταστάσεις. Και εκείνη, κάθε φορά που θα βγαίνεις κουρασμένος και χαρούμενος από την αγκαλιά της, θα έχει φροντίσει να σε εξαγνίσει από τα πάθη, τις έννοιες και τις μικρότητες της καταναλωτικής μας καθημερινότητας, χαρίζοντάς σου δύναμη και γαλήνη που θα σε ξεχωρίζει και θα σε διακρίνει για πάντα...

Διαβάστε ακόμη:Τα άγρια φαγώσιμα χόρτα της Ελλάδας