Το μαγειρικό αλάτι στη κτηνοτροφία και την κτηνιατρική

Το αλάτι στις ασθένειες των ζώων

Το κοινό ακάθαρτο μαγειρικό αλάτι είναι ουσία πολύτιμη και χρησιμότατη και στην αγροτική κτηνοτροφία και στη κτηνιατρική.

Χορηγούμενον είς διάφορα μεγάλα καί μικρά αγροτικά ζώα, ενεργεί έρεθιστικώς έπι των βλεννομεμβρανών του όλου πεπτικού σωλήνος, αυξάνει την έκκρισιν της σιέλου,της χολής καί τών λοιπών πεπτικών υγρών, είς μικράς δόσεις καί επί μακρών προσφερόμενον στερεοποιεί τάς σάρκας, κανονίζει έν γένει τάς πεπτικάς λειτουργίας και συντελεί την πλήρη άφομοίωσιν των τροφών.

Παρέχει ευθυμίαν, ζωηρότητα καί τόνον του οργανισμού, καθιστά τά ζώα ισχυρά καί ανθεκτικά εναντίον των άδυναμικών καλουμένων νόσων, αίτινες συνεπάγονται ατονίαν καί άδυναμίαν.

Λίαν ευεργετική άποβαίνει ή χρήσις του άλατος είς τά ασθενή, είς τά ισχνά καί είς τά νέα τήν ηλικίαν ζώα, ενισχύει την κυκλοφορίαν του αίματος, διεγείρει την δίψαν, αυξάνει τήν έκκρισιν τών διαφόρων οργανικών αποκρίσεων καί κυρίως τήν του ούρου καί διεγείρει τήν του δέρματος φυσιολογικήν λειτουργίαν.

Ενεργεί ως προφυλακτικών καί ως θεραπευτικών εναντίον ώρισμένων νόσων τών ζώων, περί ών έν τοΐς κατωτέρω. Χρησιμεύει είς τήν βελτίωσιν έφθαρμένων τροφών, είς τήν μεταβολήν τής κακής γεύσεως καί οσμής αυτών, προς δέ καί είς τήν συντήρησιν.

Διά τής τονωτικής αύτοΰ ίδιότητος το μαγειρικόν άλας προλαμβάνει τάς άδυναμικάς έν γένει νόσους καί συμβάλλεται είς τήν ταχυτέραν άνάρρωσιν τών έκ διστομιάσεως, άφρώδους νόσου καί ευφλογίας νοσησάντων ζώων.

Υπό τήν επήρειαν του άλατος τά ζώα τρώγουσι καί πίνουσιν άφθονώτερον, ή πέψις συντελείται ταχύτερον καί εύχερέστερον ή χυλοποίησις των τροφών αυξάνει καί τά μέν στερεά του αίματος συστατικά ύπερέχουσιν, έλαττοϋνται δέ τά ύδαρώδη.

Λίαν συντελεστικδό αποβαίνει το άλας καί εναντίον της έλμινθιάοεως, ήτις συνήθως παρατηρείται εις τά αδύνατα και εις τά ένδιαιτώμενα εις υγρά και ελώδη μέρη ζώα, ως και εις τά διατρεφόμενα δι’ ανουσίων και υδαρωδών τροφών. Διά της τονωτικής αύτοϋ ιδιότητος το άλας ένδυναμώνει τά έντερα, μεταβάλλει την σύστασιν τών γαστροεντερικών χυμών καί καθιστά τούτους ακαταλλήλους προς θρέψιν καί ζωήν τών έλμίνθων, τονίζει τήν βλεννομεμβράνην τών εντέρων,διεγείρει τήν περισταλτικήν αυτών κίνησιν καί ενεργεί τήν εκ τούτων έξοδον τών έλμίνθων.

Το άλας εις μικράς ποσότητας καί συχνότερον διδόμενον εις τά ζώα, προλαμβάνει τάς διαταραχάς τής πέψεως, τάς νόσους του ήπατος καί τών έντερων, διεγείρον δέ τήν φυσιολογικήν λειτουργίαν του δέρματος, διατηρεί τούτο μαλακόν, το δέ τρίχωμα καί τά έριον άποβαίνουσι στιλπνά καί άπαλά, εξαφανίζει τούς κνισμούς καί θεραπεύει τάς χρονίας άπλάς του δέρματος έξανθηματικάς παθήσεις, άποτόκους, ως γνωστόν, χρονιών πεπτικών διαταραχών.

Το άλας ωφελεί μεγάλως τά ζώα,τά όποια είνε υποχρεωμένα νά τρέφωνται διά κακής ποιότητος, δι’ υδαρωδών ή διά παλαιών,άνευ γεύσεως καί οσμής τροφών, άναμιγνυόμενον μετά τοιούτου είδους τροφών το άλας παρέχει εις αύτάς τήν ιδιάζουσαν αύτοϋ γεϋσιν, διεγείρει τήν όρεξιν, καθιστά δέ τάς τροφάς αβλαβείς, εύπεπτοτέρας καί άρεστάς εις τά ζώα.

Το άλας παρέχεται ως ουσία διεγερτική είς τά πρός πάχυνσιν προορισμένα ζφα, εις τά γαλακτοπαραγωγά, εις τά εργατικά καί είς τά αναπαραγωγικά, εις τούς επιβήτορας δηλονότι.

Διά τής ίδιότητος, τήν όποίαν έχει το άλας εις το νά διεγείρη κυρίως τήν όρεξιν, άποτελεί, ίσως, τήν μοναδικήν ούσίαν προκειμένου περί υπερσιτισμόν των ζώων.

Προσφερόμενον εις τά γαλακτοπαραγωγά ζώα, διεγείρει το αίσθημα τής πείνης καί τής δίψης, αύξάνει τήν ποσότητα του γάλακτος, μεταβάλλει τήν ποιότητα αύτου καί πλουτίζει τήν εις τυρόν καί βούτυρον περιεκτικότητα.

Το άλας ως εκ τής έπιδράσεως αύτοΰ επί τής λειτουργίας του δέρματος τά μάλιστα συμβάλλεται εις τήν άνωτέραν παραγωγήν καί είς τήν βελτίωσιν τής ποιότητος του ερίου: τοϋτο αποβαίνει μακρόν, έλαστικόν, στιλπνόν καί μαλακόν.

’Ωφελει μεγάλως τα ζώα τά ευρισκόμενα είς τήν περίοδον τής άναπτυξεώς των καί είς τά εργατικά έν γένει ζώα, ταϋτα υπό τήν επήρειαν του άλατος αναγκάζονται να

τρώγωσι πλειότερον,ή πέψις συντελεΐται ταχύτερον και έντελέστερον, τά νευρικά φαινόμενα καί αι μυϊκάι συστολαί ένδυναμοΰνται. Εινε πασίγνωστον, ότι ζώα διατρεφόμενα διά αλμυρών τροφών, βόσκοντα δηλονότι είς άρμυρολείβαδα, είναι ζωηρότερα, ισχυρότερα, άνθεκτικώτερα καί υπό πάσαν έποψιν παραγωγικότερα.

Τό άλας χρησιμεύει πρός συντήρησιν καί βελτίωσήν τών τροφών τών ζώων, άπορροφά τήν υγρασίαν, προλαμβάνει τήν βλαβεράν αυτών ζύμωσιν καί εύρωτίασιν, βελτιοί τήν γεϋσιν καί τήν κακήν έν γένει ποιότητα καί καλύπτει τήν κακήν αυτών οσμήν.

Διά νά άποβή όμως ή χρήσις του άλατος όντως ευεργετική είς τήν υγείαν τών ζώων, πρέπει άναποφεύκτως νά συνδυάζηται μετά παροχής άφθονου καί εκλεκτής ποιότητος τροφής καί κυρίως ύδατος, καθόσον άνευ του τοιούτου συνδυασμοϋ, τό άλας δύναται νά άποβή μάλλον έπιζήμιον είς τήν υγείαν τών χρησιμοποιούντων τοϋτο ζώων.

Ενδείξεις καί αντενδείξεις χρήοεως του άλατος

Ή είς τά αγροτικά ζώα παροχή τοϋ άλατος έξαρτάται έκ τής άνάγκης, ήτις έκάστοτε παρουσιάζεται πρός τοϋτο, έν σχέσει πρός τήν έν γένει υγιεινήν κατάστασιν καί τήν ευεξίαν ή καχεξίαν αυτών. Επιβάλλεται, επί παραδείγματι, ή παροχή άλατος, οπόταν τά ζώα είναι άνόρεκτα, όταν άρέσκωνται νά άναλαμβάνωσι ξένας ρυπαράς ύλας, ώς χώμα, κόπρον, έρια κτλ. οπόταν,άποτόμως,άρνούμενα τήν συνήθη τροφήν των, έπιζητώσι νά λείχωσι τά φατνία, τά τοιχώματα τών σταύλων κτλ., ή καί νά άλληλολείχωνται. Όπόταν ταϋτα φαίνωνται έξηντλημένα,κεκμηκότα, νωθρά, αδύνατα, οπόταν τό τρίχωμα ή τά έρια φαίνωνται αμαυρά, ανορθωμένα καί άστιλ πνα, οπόταν έλλείπη ό φυσιολογικός αυτών οργασμός καί τέλος οσάκις, άνευ προφανοϋς τίνος νοσηράς αιτίας, άρχεται έκδηλουμένη μείωσις τής συνήθους ποσότητος τοϋ γάλακτος.

Τουναντίον άντενδείκνυχαι ή χορηγία τοϋ άλατος είς τά πάσχοντα εξ οξειών φλεγμονών τοΰ γαστροεντερικού σωλήνος ή καί έξ άλλων έκ τών συνήθως τά ζώα προσβαλλουσών συμφορητικών νόσων, έγκεφαλίτιδος, πνευμονίας κτλ. Και είς τά εν μεγάλω οργασμώ ευρισκόμενα. Έπίσης άντενδείκνυται το άλας κατά τά μεγάλα καύματα, κατά τάς μεγάλας ξηρασίας, ώς καί είς περίπτωσιν καθ’ ήν έν τη χώρα ένθα συνήθως βόσκουσι τά ζώα δεν ύπάρχουσι καθαρά πόσιμα ύδατα, αναγκάζονται δέ ταΰτα νά πίνωσι ρυπαρά καί ανθυγιεινά ύδατα.

Τό μαγειρικόν άλας ώς μέσον θεραπευτικόν.

Εκτός τών εν τοΐς άνω συμειωθεισών ιδιοτήτων, το άλας κέκτηται καί θεραπευτικάς, άποτελεΐ δε έξαίρετον πρόχειρον καί εύθηνόν φάρμακον, δυνάμενον λίαν έπιτυχώς νά άντικαταστήση τά είδικώτερα φάρμακα.

Έν τη θεραπευτική τών ζώων το άλας χρησιμοποιείται είς στερεάν κατάστασιν καί είς διάλυμα μεθ’ ΰδατος άναλόγως τών ενδείξεων , χορηγείται δέ είς τάς κάτωθι σημειουμένας ποσότητας, κατ’ είδος ζώου, έναντίον-

α') Πάσης χρονίας στομαχικής ή εντερικής πεπτικής διαταραχής καί ιδίως κατά της τυμπανίτιδος.

β') Της ανορεξίας,

γ') Της ελμυνθιάσεως (σκωλήκων)

δ') Της διστομιάσεως (κλαπάτσας)

ε') Της δυσουρίας

ζ') Πάσης χρονίας καταρροϊκής φλεγμονής τών άναπνευστικών οργάνων (ρινικοϋ κατάρρου, φαρυγγίτιδος, βρογχίτιδος κ.τ λ.

Επίσης τό άλας έν διαλύματι χρησιμεύει και

- ώς έμμετικόν (εν δράμιον) διά τά μικρά μηρυκαστικά ζώα καί διά τπν χοίρον

- ώς αίμοστατικον έν διαλύματι έπίσης κατά πάσης εσωτερικής καί εξωτερικής αιμορραγίας

- ώς άντιφλογιστικον έναντίον παντός έξωτερικοϋ φλέγμονος καί πρηξίματος οξέος, είτε διά συχνής αύτοϋ έπιβρέξεως ή καί δι’έπιθεμάτων έναντίον της δυσκοιλιότητος καί έσωτερικώς καί ώς έντερόκλυσμα

- πρός πλύσιν τοΰ στόματος, κατά πάσης στοματίτιδος

- Έπίσης το άλας δίδεται καί ώς άντίδοτον κατά τών διά νιτρικού άργύρου δηλητηριάσεων, - ώς καί έναντίον των διά της αυτής καυστικής ύλης έπισυμβαινουσών οξειών φλεγμονών τοϋ δέρματος ή τών βλεννομεμβρανών.

- Τέλος χρησιμεύει καί πρός άποκόλλησιν τών βδελών,τών προσκολλωμενων έντός της κοιλότητος τοϋ στόματος, οσάκις τά ζώα πίνουσιν άκάθαρτα στάσιμα ύδατα, διά της έντός αύτοϋ βιαίας εισαγωγής.

Τρόπος χορηγίας τον άλατος είς τά ζώα καί ποσότης αύτοϋ.

Τό άλας χορηγείται είς τά ζώα, εί'έ συντετριμμένον,εΐτε και εις πυκνόν διάλυμα μεθ’ ύδατος μέχρι κορεσμού (έντός δηλονότι τοϋ δοχείου τοϋ περιέχοντος τό πρός διάλυσιν άλας έπιχέεται κατά μικρόν τόση ποσότης ΰδατος, όση έπαρκεΐ πρός τελείαν αύτοϋ διάλυσιν).

Καί συντετριμμένον μέν παρέχεται είτε άναμιγνυόμενον είτε έπιπασσόμενον επί τών τροφών δι’ ών έκαστος κτηνοτρόφος συνηθίζει νά διατρέφη τά ζώα του,ή τοϋτο ρίπτεται έντός τών δοχείων άπό τών οποίων τά ζώα άναλαμβάνουσι τάς τροφάς των- ή καί διά της βίας είσάγεται έντός τοϋ στόματος, ή προσφέρεται διά της παλάμης της χειρός ή σπείρεται έπί τοϋ λιθοστρώτου τών σταύλων ή τοϋ περιβόλου ή καί έπί τών πλακών τοϋ άλωνίου κ.τ.λ.

Είς διάλυμα τό άλας χρησιμεύει πρός παρασκευήν τών διαφόρων πολτωδών ή ύδαρωδών τροφών τών ζώων, της κοινής καλούμενης σούπας είς ζώα έχοντα τήν έξιν νά λείχωσι τά φατνία ή τά τοιχώματα τών σταύλων, τό άλας δυνατόν νά παρέχηται έν διαλύσει διά συχνής επιβροχής τών ιδίων τούτων μερών, ή έντός τών πρός άνάληψιν τών τροφών δοχείων τίθενται πορρώδεις λίθοι (τοϋβλα π.χ),οίτινες έμβαπτίζονται καί παραμένουσιν έπί τινα χρόνον έντός πυκνοϋ διαλύματος άλατος καί τούς όποιους τά ζώα συνηθίζουσι νά λείχωσι.

Ή δι’ έκαστον ζώον καθ’ ήμέραν, κατ’ άτομον καί κατ’ είδος χορηγουμένη ποσότης τοϋ άλατος, πρέπει νά κανονίζηται άναλόγως τών περιστάσεων, αίτινες ύπαγορεύουσι τήν χορηγίαν αύτοΰ.

Καί μικροτέρα μέν δέον νά είνε ή ποσότης, οσάκις τό άλας παρέχηται ως ούσία διαιτητική, ορεκτική, ή πρός πάχυνσιν, ή προς γαλακτοπαραγωγήν κ.τ.λ. οπότε ή ποσότης αύτοϋ δέν πρέπει νά εΐνε άνωτέρα, κατ’ άτομον καί καθ’ ημέραν, τών πέντε μέν δραμίων διά τά μεγάλα καί του ένός διά τά μικρά ζώα, εις δύο ΐσας δόσεις διανεμόμενων.

Προκειμένου περί χρήσεως του άλατος ώς διεγερτικού ή τονωτικού, οπότε καί ή χορηγία αύτοϋ δέον να είνε προσωρινή, ή ανωτέρω σημειωθεΐσα ποσότης αυξάνεται κατά το ήμισυ, ήτοι επτά δράμια, διά τά μεγάλα καί δύο διά τά μικρά ζώα. Τέλος οσάκις τό άλας πρόκειται νά χρησιμεύση ώς θεραπευτικον μέσον εναντίον τών εν τοίς άνω σημειωθεισών νοσηρών περιστάσεων, ή κατά δόσιν ποσότης αύτοϋ ορίζεται,διά μέν τούς ίππους είς 10 δράμια, διά τούς βόας εις 20, διά τά πρόβατα, τάς αίγας καί τούς χοίρους είς 2 δράμια.

Έν πάση περιπτώσει ή ήμερησία ποσότης του άλατος δυνατόν νά μεταβάλληται καί νά κανονίζηται άναλόγως τών παρουσιαζομένων ενδείξεων χορηγίας αύτοϋ, οτέ μέν μεγαλειτέρα ότέ δέ μικροτέρα, πάντοτε όμως περιοριζομένη εντός των ώς άνω σημειωθέντων άνωτάτων ορίων.

Το άλας επ’ ούδεμία περιπτώσει πρέπει νά δίδηται επί μακρόν χρόνον καί είς μεγάλας ποσότητας, προκειμένου νά χρησιμεύη ώς ούσία διαιτητική, καθόσον ή τόσον εύεργετικάς.ιδιότητας διά τήν υγείαν τών ζφων έγκλείουσα αυτή ούσία, είς μεγάλας ποσότητας καί επί μακρόν παρεχομένη άποβαίνει αληθές δηλητήριον.

Ή πρός θεραπευτικον σκοπόν-χρήσις τοϋ άλατος πρέπει νά είνε προσωρινή, νά καταπαύη δέ μόλις ως παρέλθη ή ανάγκη τής χορηγίας αύτοϋ.

Τοιαύτηή εύεργετική ίδιότης της εύωνοτέρας καί προχειροτέρας ούσίας, ήν πας κτηνοτρόφος ευρίσκει διαρκώς καί προχείρώς παρ’ αύτώ ως άπολύτως αναγκαίας πρός τε ίδιαν αυτοϋ χρήσιν καί προς συντήρησιν και εύεξίαν τών ζώων του.

Πηγή: Πρακτικαί οδηγίαι περί χρήσεως του μαγειτικού άλατος εν τη κτηνοτροφία και τη κτηνιατρική υπό Γ.Ν. ΠΙΛΑΒΙΟΥ Προϊστάμένου του παρά τω Υπουργείω της Εθνικής Οικονομίας Κτηνιατρικού Γραφείου-Εν Αθήναις 1913

Διαβάστε ακόμη:Πρόχειρο φαρμακείο ζώων