Το έθιμο της Βαρβάρας, η ιστορία και η συνταγή

Η συνταγή της Βαρβάρας

Υλικά
Μισό κιλό σιτάρι, 2.5 λίτρα ζεστό νερό, 1 κούπα ζάχαρη, 4 κουταλιές αλεύρι καβουρντισμένο ή νισεστέ, 200 γρ σταφίδες ξανθές, 300 γρ σουσάμι, 300 γρ καρύδια, 300 γρ αμύγδαλα λευκά

Παρασκευή
Πλένετε το σιτάρι και το βάζετε από βραδύς σε ζεστό νερό να φουσκώσει. Την επόμενη το βράζετε με το ίδιο νερό μέχρι να σκάσει το σιτάρι και να χυλώσει το ζουμί. Το στραγγίζετε και μετράτε τον χυλό. Πρέπει να είναι 7 κούπες. Ρίχνετε και 1 κούπα βρασμένο σιτάρι και το αφήνετε να πάρει μια βράση. Καβουρντίζετε το αλεύρι στο τηγάνι και αφού κρυώσει το διαλύετε σε λίγο νερό και το ρίχνετε στο χυλό. Προσθέτετε την ζάχαρη, σπάτε στο γουδί το σουσάμι, χοντροκόβετε τα καρύδια και τα αμύγδαλα και τα ρίχνετε στο χυλό και ανακατεύετε να πάρουν μια βράση. Ο χυλός να μην είναι ούτε πολύ πηχτός, ούτε πολύ αραιός. Σερβίρετε σε μπολάκια και πασπαλίζετε με σουσάμι, καρύδια και κανέλα.

Βαρβάρα ή ασουρές
Είναι μια λεπτή κρέμα με βάση το ζουμί του σιταριού• αυτό είναι το βασικό υλικό και υπάρχει μεγάλη γκάμα παραλλαγών που σχετίζεται με τα υπόλοιπα υλικά που χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση.
Μια άποψη λέει ότι προέρχεται από την αραβική λέξη άσαρα που σημαίνει δέκα επειδή οι Μουσουλμάνοι τη φτιάχνουν την δέκατη ημέρα του μήνα Μουχαρέμ. Άλλη άποψη είναι ότι σημαίνει την άσουρα, μια θρησκευτική γιορτή των Σιιτών μουσουλμάνων. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες ερμηνείες: Κάποιοι λένε ότι φτιάχνεται σε ανάμνηση της σωτηρίας του Νώε από τον κατακλυσμό.

Προσφορά στη γη
Ανάλογο παρασκεύασμα με την ίδια λεπτή γεύση φτιάχνουν οι Έλληνες της Πόλης και των παραλίων, καθώς και σε ολόκληρο το βόρειο τμήμα της Ελλάδας.
Ένα παρόμοιο, επίσης τελετουργικό τρόφιμο, είναι η Βαρβάρα που φτιάχνεται στη Θράκη στις αρχές Δεκεμβρίου στην εορτή της Αγίας Βαρβάρας. Την εποχή αυτή (οπότε έχει ολοκληρωθεί η σπορά) δηλαδή από τις 21 Νοεμβρίου (της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας) μέχρι τα Νικολοβάρβαρα σε πολλά ελληνικά μέρη φτιάχνουν πολυσπόρια, μια πηχτή σούπα που περιέχει όλα τα είδη των δημητριακών και των οσπρίων. Εξευμενιστική προσφορά στη γη που δέχθηκε τον σπόρο του σίτου. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν ανάλογα και ανάλογης σημασίας παρασκευάσματα, τις πανσπερμίες και τις πανκαρπίες.
Είναι προφανές ότι το σιτάρι είναι προσφορά στους θεούς και το ζουμί του είναι και ιερό και θρεπτικό οπότε αξιοποιείται με διάφορους τρόπους. Γίνεται περισσότερο ή λιγότερο επίσημο, ανάλογα με την ποικιλία των υπολοίπων υλικών που κατά περίπτωση προστίθενται και τα οποία είναι ανάλογα με τα τοπικά προϊόντα.

Λίγα μικρά παραδείγματα αξιοποίησης του υγρού, στο οποίο έχει βράσει το σιτάρι και το οποίο σε κάθε περίπτωση περιέχει και ολόκληρους κόκκους:

• Στη Λευκάδα το κάνουν σιταροκουρκούτι, προσθέτοντας λάδι και αλεύρι. Το σερβίρουν ζεστό σε βαθιά πιάτα και ο καθένας προσθέτει ζάχαρη ή μέλι κατά το γούστο του.
• Στο Λεωνίδιο της Kυνουρίας αφήνουν μέσα στο ζουμί και λίγους κόκκους από το σιτάρι, προσθέτουν ζάχαρη και πήζουν το φαγητό με αλεύρι. Τρώγεται κρύο με κανέλα.
• Το ονομάζουν στα Τσακώνικα κοκκόσουμα (κόκκος=σιτάρι, σούμα=φαγητό) δηλαδή σιταροφάι.
• Στο Λεβίδι (της Αρκαδίας επίσης) ρίχνουν στο ζουμί του σιταριού κρασί και το πίνουν.
• Στη Δυτική Μακεδονία προσθέτουν στο ζουμί ξερά βερίκοκα, σταφίδες, λιαστά μήλα, καρύδια, ρόδι, λίγη ζάχαρη και το πήζουν με ψημένο αλεύρι. Το σερβίρουν πασπαλισμένο με σουσάμι και κανέλα και το λένε κολλυβόζουμο. Όταν θέλουν να κάνουν το κολλυβόζουμο πιο εκλεπτυσμένο, αφού βράσουν τα φρούτα και οι σταφίδες, το γλυκαίνουν ανάλαφρα και το πήζουν με νισεστέ (άμυλο σίτου) ή κορν φλάουρ.

Παγωμένη κρέμα
Αν τώρα θέλουν να κάνουν ασουρέ μια μέρα που δεν έχουν λόγο να βράσουν σιτάρι, η τεχνική αλλάζει. Αφού ο ασουρές χρειάζεται ελάχιστο σιτάρι δεν μπορούν να πετάξουν το υπόλοιπο. Χρησιμοποιούν, λοιπόν, το σπασμένο και αποφλοιωμένο σιτάρι, το πληγούρι δηλαδή, σε μικρότερη ποσότητα και το αφήνουν να βράσει μέχρι σχεδόν να διαλυθεί.

Μικρά μυστικά για καλό ασουρέ

Προσθέστε τη ζάχαρη τμηματικά για να μην σας παραπέσει• τίποτα δεν είναι χειρότερο από έναν λιγωτικό, πάνγλυκο ασουρέ. Αν θέλετε να βάλετε την κρέμα σας στο ψυγείο καλύψτε κάθε μπολ με μεμβράνη για να μη στεγνώσει η επιφάνεια και κάμει ρωγμές.
Μην βάζετε τα καρύδια στο βράσιμο γιατί βγάζουν το λάδι τους και δίνουν έναν ελαφρά ταγγισμένο τόνο στην τελική γεύση. Προσθέστε τα από πάνω μαζί με το σουσάμι και την κανέλα.
Πασπαλίζετε στην επιφάνεια του ασουρέ το σουσάμι και λίγο πριν σερβίρετε γιατί αν μείνουν απορροφούν υγρασία από την κρέμα και μαλακώνουν.
Τέλος μην κάνετε την κρέμα πάρα πολύ πηχτή και σφίξει υπερβολικά κρυώνοντας.
Οι πληροφορίες αυτές είναι από την Καθημερινή (κα Βουτσινά).

Της 4 Δεκεμβρίου η εκκλησία μας γιορτάζει τη χάρη της Αγίας Βαρβάρας.
Η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα του πυροβολικού και των παιδιών, τα οποία τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την ευλογιά και άλλες. Για να την "γλυκάνουν" σε πολλά μέρη του τόπου μας την ημέρα της γιορτής της προσέφεραν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που στην Θράκη το έλεγαν "ΒΑΡΒΑΡΑ". Το έθιμο είναι πανάρχαιο και θυμίζει την πανσπερμία.

Στους Χριστιανούς η παρασκευή της "Βαρβάρας" καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό:
Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, είχε συλλάβει ένα ποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν.

Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί.

Η διαδικασία παρασκευής της βαρβάρας αρχίζει από την προηγούμενη μέρα το πρωί, γιατί πρέπει να μουλιάσει το σιτάρι για να φτιάξουμε το γλυκάκι. Μοιράζουμε τη βαρβάρα σε τουλάχιστον 3 σπίτια όταν την φτιάξουμε.

Η συνταγή που ακολούθησα είναι αυτή που έδειξε τις προάλλες ο Ακης Πετρετζίκης στο πρωϊνό του Mega. Επειδή μου φάνηκε πιο εμπλουτισμένη από άλλες, την προτίμησα.

Υλικά

• 1/2 κιλό σιτάρι αποφλοιωμένο
• 350 γρ. ζάχαρη κρυσταλλική
• 2 ξύλα κανέλας
• 1 χούφτα σταφίδες ξανθές μουλιασμένες σε λίγη μαυροδάφνη (50 ml)
• 1 χούφτα βερύκοκα ψιλοκομμένα
• 1 χούφτα δαμάσκηνα ψιλοκομμένα
• 1 χούφτα σύκα ψιλοκομμένα
• 50 γρ. σουσάμι καβουρδισμένο
• 3 κ.σ. αλεύρι καβουρδισμένο (ή corn flour)
• Για πασπάλισμα το μισό καβουρδισμένο σουσάμι, κανέλα και χοντρ/νο καρύδι)

Εκτέλεση
Πλένω πάρα πολύ καλά το σιτάρι πολλές φορές για να μην έχει καθόλου σκουπίδια ή ότι άλλο.
Το μουλιάζω από την προηγούμενη μέρα το πρωί για πάνω από 8 ώρες (εγώ το άφησα μία μέρα ολόκληρη).
Το στραγγίζω και το βράζω με 3 λίτρα νερό για 30 λεπτά.
Καβουρδίζω το σουσάμι και το αφήνω στην άκρη.
Μουλιάζω τις σταφίδες στη μαυροδάφνη. Ρίχνω στο σιτάρι τις σταφίδες, τη ζάχαρη, τα φρούτα και το μισό σουσάμι. Τα αφήνω να πάρουν βράση σε μέτρια θερμοκρασία για κανένα 10 λεπτο.
Καβουρδίζω το αλεύρι και αφού το διαλύσω σε λίγο νερό καλά, το ρίχνω στην κατσαρόλα για να δέσει η βαρβάρα.
Μοιράζω σε μπωλάκια και αφού κρυώσει λίγο, πασπαλίζω με χονδροκοπανισμένο καρύδι, το υπόλοιπο σουσάμι και κανέλα.

* Το σιτάρι το έβρασα πάνω από 30 λεπτά για να μην είναι al dente, δεν μου άρεσε όπως το είδα. Υπολογίστε περίπου 45 λεπτάκια και αν χρειαστεί προσθέστε λίγο νεράκι, με προσοχή όμως.
Μαυροδάφνη του έβαλα λίγη παραπάνω μέσα στις σταφιδούλες και ζάχαρη η συνταγή είχε 250 γρ. αλλά ο Ακης είπε ότι δεν ήταν πολύ γλυκό έτσι, για αυτό πρόσθεσα άλλα 100 γραμμάρια. Μια χαρά έγινε και μας άρεσε.
Καλή μας απόλαυση και χρόνια πολλά σε όλες τις Βαρβάρες!

Η Αγία Βαρβάρα, ήταν θυγατέρα του φανατικού εθνικού Διόσκουρου, που το μίσος του για τους Χριστιανούς ήταν πολύ μεγάλο και τον οδηγούσε σε πράξεις εγκληματικές. Αντίθετα, η Βαρβάρα ήταν κρυφή Χριστιανή και όταν χρειάστηκε δεν δίστασε να φανερώσει το μυστικό της στον πατέρα της, αψηφώντας την οργή του. Φυσικά ο σκληρός και άπονος Διόσκουρους, τυφλωμένος από τον φανατισμό του και μη μπορώντας να την συγχωρέσει, την παρέδωσε στον έπαρχο για να την τιμωρήσει. Ο έπαρχος θαμπωμένος από την ομορφιά της αλλά και τον θαυμάσιο χαρακτήρα της νέας, θέλησε να την σώσει. Προσπάθησε να την κάνει να αλλάξει ιδέες, αλλά μάταια. Την βασάνισε αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τότε την έστειλε πίσω στον πατέρα της. Αυτός τυφλωμένος από το μίσος του για τους χριστιανούς, δεν μπόρεσε πια να δει τη Βαρβάρα σαν κόρη του. Κατά την κρίση του, αφού ήταν Χριστιανή, ήταν άσπονδος εχθρός και έπρεπε να εξοντωθεί.

Έτσι αποφάσισε να αποκεφαλίσει με τα ίδια του τα χέρια την Βαρβάρα. Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη, με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα. Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του πυροβολικού μας, κι έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα.
Επίσης η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα και των παιδιών και τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την βλογιά και άλλες. Για να την "γλυκάνουν" σε πολλά μέρη του τόπου μας την ημέρα της γιορτής της προσέφεραν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που στην Θράκη τόλεγαν "ΒΑΡΒΑΡΑ". Το έθιμο πανάρχαιο και θυμίζει την πανσπερμία. Στους Χριστιανούς η παρασκευή της "Βαρβάρας" καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό.
Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, είχε συλλάβει ένα σατανικό και αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν.

Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί και λέγεται...."ΒΑΡΒΑΡΑ"

Πηγή: Το βόιον

Διαβάστε ακόμη:Το προζύμι του Σταυρού