Ασθένειες δημητριακών

Προφύλαξη δημητριακών από ασθένειες

Είναι γνωστό ότι τα δημητριακά κατά τη βλάστησή τους προσβάλλονται από διάφορα κρυπτόγαμα φυτά, τα οποία ή βλάπτουν την ανάπτυξή τους ή ελαττώνουν την απόδοσή τους. Έτσι η σίκαλη (βρίζα) και το σιτάρι προσβάλλονται από τον κράδο (Sphacelia segotum), το σιτάρι από τον δαυλίτη (Tilletia caries) η βρώμη, το κριθάρι, το σιτάρι και το καλαμπόκι από τον άνθρακα (Ustilage segetum, U. secalis, U. maydis κ.τ.λ.). Για την πρόληψη των ασθενειών αυτών επικράτησε η συνήθεια εδώ και πολλά χρόνια να μουσκεύονται οι σπόροι των δημητριακών αυτών σε διάλυμα ασβέστη, θειικού νατρίου, θειικού σιδήρου ή θειικού χαλκού. Το μούσκεμα σε διάλυμα ασβέστη γίνεται είτε με την βύθιση του σπόρου είτε με απλό ράντισμα.

Το μούσκεμα με τη βύθιση μέσα σε κάδο γίνεται ως εξής:
Αναλύουμε όσο το δυνατόν καθαρότερο σβησμένο ασβέστη για να φτιαχτεί πυκνό γαλάκτωμα. Στη συνέχεια γεμίζουμε τα ¾ συνηθισμένου καλαμένιου καλαθιού με το στάρι που θέλουμε να ασβεστώσουμε· το βυθίζουμε με προσοχή για να μην βγει από το καλάθι ο καρπός. Αφού το περιστρέψουμε λίγο για να βραχεί όλος ο σπόρος, το βγάζουμε και τα τοποθετούμε να στραγγίσει σε κάδο. – Μετά, παίρνουμε άλλο καλάθι στο οποίο έχει μπει η απαραίτητη ποσότητα σταριού, και επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία.

Στο διάστημα αυτό αφαιρείται το ασβεστωμένο στάρι από το πρώτο καλάθι στο σημείο που εργαζόμαστε και γεμίζεται πάλι το καλάθι με άλλη ποσότητα σταριού για ασβέστωση· και επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία μέχρι να ασβεστωθεί όλος ο καρπός.
Όταν τελειώσουμε αυτό το στάδιο, ρίχνουμε πάνω στο ασβεστωμένο στάρι τριμμένο μαγειρικό αλάτι σε αναλογία ½ οκάδα (= 640 γραμ.) για 3 κοιλά (= 66 οκάδες δηλ. 84,48 κιλά) το ανακατεύουμε δε όλο με φτυάρι και το αφήνουμε για 30 – 50 ώρες για να στεγνώσει. Το αλάτι έχει σαν αποτέλεσμα να μαζεύει τον ασβέστη πάνω στο στάρι και εμποδίζει την κονιοποίησή του κατά τη σπορά.

Η ασβέστωση με ράντισμα είναι πολύ απλούστερη και ταχύτερη. Συνίσταται στο να τοποθετήσουμε στο έδαφος 12 – 18 κιλά (264-396 οκάδες, δηλ. 337,92-506,88 κιλά) σπόρου και χύνουμε επάνω του διαδοχικά 1 ½ οκάδα (= 1,92 κιλά) γαλακτώματος ασβέστη κατά κοιλό σταριού· ταυτόχρονα δύο άτομα στέκονται γύρω από το σωρό και τον ανακατεύουν με φτυάρια. Όταν χυθεί όλο το γαλάκτωμα του ασβέστη πάνω στο στάρι, ανακινούμε το σωρό δυο ή τρεις φορές, μετατοπίζοντας αυτό λίγο σε κάθε ανακάτεμα. Ολοκληρώνεται η ασβέστωση με το ρίξιμο ½ οκάς (= 640 γραμ.) μαγειρικού αλατιού ανά 3 κοιλά (= 66 οκ. δηλ. 84,48 κιλά) σπόρου. Έπειτα, όπως και στην πρώτη ασβέστωση, αφήνουμε το σπόρο για 30 – 50 ώρες για να στεγνώσει.

Το μούσκεμα του σπόρου σε διάλυμα θειικού νατρίου, επινοήθηκε από τον Ματθαίο Ντόμπαλ και είναι πολύ αποτελεσματικότερο από την ασβέστωση.

Ιδού πώς εκτελείται:
Διαλύουμε 5 οκάδες (= 6,4 κιλά) θειικού νατρίου σε 80 οκάδες (= 102,4 κιλά) νερού, από το διάλυμα δε αυτό χύνουμε σε κάθε 1 κοιλό (= 22 οκ. δηλ. 28,16 κιλά) σπόρου ανά 1 ½ οκάδες (= 1,92 κιλά) και ανακατεύουμε ζωηρά το σπόρο για να υγρανθεί εντελώς, μετά ρίχνουμε πάνω του ασβεστόσκονη σε αναλογία ½ οκάς (= 640 γραμ.) ανά 3 κοιλά (= 66 οκ. δηλ. 84,48 κιλά) σπόρου, τον ανακατεύουμε και πάλι και επιτέλους τον αφήνουμε να στεγνώσει για 0-50 ώρες. Σ’ αυτή τη διαδικασία ο ασβέστης συμπληρώνει την καταστρεπτική ενέργεια του θειικού νατρίου στα σπέρματα των παρασίτων. Μουσκεύουμε γι’ αυτό το σπόρο σε διάλυμα θειικού σιδήρου (καραμπογιάς ή πράσινου βιτριολιού) ή θειικού χαλκού (γαλαζόπετρας)· τα διαλύματα αυτά τα παρασκευάζουμε διαλύοντας 3 – 4 οκάδες (= 3,84 – 5,12 κιλά) από τα άλατά τους σε 80 οκάδες (= 102,4 κιλά) νερού. Ο μουσκεμένος σπόρος σ’ αυτό το διάλυμα του σιδήρου παίρνει πρασινωπό χρώμα ενώ αυτός που μουσκεύεται στο διάλυμα του θειικού χαλκού γίνεται μπλε.

Οι σπόροι που μουσκεύονται με οποιονδήποτε τρόπο αυξάνουν πάντα κατά το 1/5 περίπου τον όγκο τους· έτσι 10 κοιλά (= 220 οκάδες, δηλ. 281,6 κιλά) μετά το μούσκεμα αναλογούν σε 12 κοιλά (= 264 οκάδες, δηλ. 337, 92 κιλά) περίπου. Όταν δεν μπορούμε να σπείρουμε μέσα σε 50 ώρες τους προετοιμασθέντες σπόρους, για να αποφύγουμε τη ζύμωση ή τη βλάστησή τους, πρέπει να τους ανακινούμε κάθε μέρα μέχρι να αποξηρανθούν καλά. Εννοείται ότι οι σπόροι αυτοί δεν μπορούν να χρησιμεύσουν για ανθρώπινη διατροφή, αλλά μπορούν να δοθούν στα γουρούνια, εκτός από εκείνους που παρασκευάσθηκαν με θειικό χαλκό.

ΣΣ: Από τη Semaine Agricole: Έγιναν δοκιμές για καταστροφή των σπερμάτων διαφόρων φυτικών παρασίτων που προσκολλώνται στους σπόρους των δημητριακών, με θερμό νερό. Ο σπόρος τοποθετείται σε κοφίνια και βυθίζεται τέσσερις και πέντε φορές και για πέντε λεπτά της ώρας σε νερό που έχει θερμοκρασία 52-55οC. Η μέθοδος όμως αυτή δέχεται επικρίσεις γιατί βλάπτει τη βλαστική δύναμη πολλών κόκκων και ότι δεν μπορεί να τους προφυλάξει μετά τη σπορά εάν τα σπέρματα των παρασίτων βρίσκονται στο έδαφος ή στα λιπάσματα (Bulletin de la Société nationale d’ Agriculture de France 1888, σελ. 541). Από τεύχος Φεβρουαρίου 1889 Ελληνική Γεωργία.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΠΟΙΩΝ ΚΑΡΠΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

Το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη, η βρίζα και το καλαμπόκι προσβάλλονται από κάποιες κρυπτογαμικές ασθένειες και ιδιαίτερα από τον άνθρακα (ή δαυλίτη στην καθομιλουμένη) και την σκουριά, που προκαλούν πολύ μεγάλες ζημιές. Η ανάπτυξη αυτών των ασθενειών προλαμβάνονται εάν παρασκευαστούν, πριν από τη σπορά, οι σπόροι όπου συνήθως βρίσκονται τα σπέρματα τους.

Μέθοδοι πρόσληψης ασθενειών δημητριακών

1. Μέθοδος Beauceron: 4 ή 5 μέρες πριν από την σπορά μέσα σε κατάλληλο δοχείο διαλύονται 15 οκάδες (= 19,2 κιλά) ασβέστη σε 100 οκάδες (= 128 κιλά) νερού. Ο σπόρος μαζεύεται σε σωρό και βρέχεται με το γαλάκτωμα του ασβέστη σε αναλογία 2 οκάδες (= 2,56 κιλά) γαλακτώματος σε 1 κοιλό (= 22 οκ. δηλ. 28,16 κιλά) σπόρου. Ο σωρός βρέχεται από τα πάνω προς τα κάτω, δηλαδή από την κορυφή προς την περιφέρειά του· δύο άτομα στέκονται από τη μια και την άλλη πλευρά του σωρού και τον ανακατεύουν καλά με φτυάρια μέχρι να βραχούν όλοι οι κόκκοι. Το μέσο αυτό είναι απλούστατο, ταχύτατο και φθηνότατα. Ο σπόρος πρέπει να παρασκευάζεται από το προηγούμενο βράδυ της σποράς έτσι ώστε να είναι αρκετά στεγνός για να σπαρθεί. Εάν στο παραπάνω διάλυμα των 100 οκάδων (= 128 κιλά) προστεθεί ½ οκά (= 640 γραμ.) αλατιού, προσκολλάται καλύτερα ο ασβέστης στους κόκκους.
2. Μέθοδος Dombasle Το 1835 ο Dombasle πρότεινε α) αντί της ½ οκάς (= 640 γραμ.) αλατιού να προστεθεί στο παραπάνω διάλυμα του ασβέστη 8 οκάδες (= 10,24 κιλά) θειικού νατρίου και β) μετά το κατάβρεγμα και το ανακάτεμα του σπόρου, το πασπάλισμα και το ανακάτεμά του για δεύτερη φορά με ½ οκά (= 640 γραμ.) σκόνης ασβέστη ανά 1 κοιλό (= 22 οκ. δηλ. 28,16 κιλά) σπόρου. Η σκόνη του ασβέστη συντελεί στο να αποξηραίνονται οι σπόροι ταχύτατα. Αυτές οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται μόνο όταν η σπορά γίνεται πεταχτά, όπως γίνεται δηλαδή από εμάς· γιατί όταν γίνεται χρήση σπορέων οι παρασκευασμένοι με τον ασβέστη σπόροι δεν πέφτουν κανονικά στον αγρό.
3. Μέθοδος Pewvest: σε ξύλινο ή πήλινο αγγείο διαλύονται από το βράδυ σε 10 οκάδες (= 12,8 κιλά) ζεστού νερού 50 δράμια (= 160 γραμ.) θειικού χαλκού (γαλαζόπετρας)· την επομένη σ’ αυτό το διάλυμα μουσκεύονται 4 κοιλά (= 88 οκ. δηλ. 112,64 κιλά) σπόρου για 2 ώρες· αφού βγάλουμε τον σπόρο από το δοχείο τον απλώνουμε στο έδαφος για να στεγνώσει. Πολλοί επιταχύνουν την αποξήρανσή του πασπαλίζοντάς τον και ανακατεύοντάς τον καλά με σκόνη ασβέστη σε αναλογία ½ οκάς (= 640 γραμ.) ανά 1 κοιλό (= 22 οκ. δηλ. 28,16 κιλά) σπόρου.
   Αυτή η μέθοδος είναι κατά πολύ αποτελεσματικότερη από τις δύο προηγούμενες, αλλά συγχρόνως είναι πιο αργή και πιο δαπανηρή. Επειδή ο θειικός χαλκός είναι δηλητήριο τον μεταχειριζόμαστε με πολύ μεγάλη προφύλαξη.
4. Μέθοδος Davain: σε 10 οκάδες (= 12,8 κιλά) νερού διαλύονται 25 δράμια (= 80 γραμ.) θειικού οξέος· στο διάλυμμα αυτό μουσκεύονται 4 κοιλά (= 88 οκ. δηλ. 112, 64 κιλά) για 12 ώρες· μετά στραγγίζεται και ξεραίνεται στο έδαφος πριν από τη χρήση του. Αυτή η μέθοδος αν και είναι πολύ αποτελεσματική έχει το μειονέκτημα ότι είναι πάρα πολύ αργή και επόμενα συγκριτικά με τις άλλες δαπανηρότερη.
Σημείωση: η μονάδα μέτρησης κοιλό αντιστοιχεί σε διαφορετικά κιλά, ανάλογα με το είδος που μετριέται. Στο άρθρο έχει γίνει αντιστοίχηση με το κοιλό του σταριού.

Πηγή: Ελληνική Γεωργία, τ. Οκτωβρίου 1892

Διαβάστε ακόμη:Απολύμανση σπόρων σιτηρών