Τριανταφυλιά: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Πως γίνετε η σπορά, η καλλιέργεια και ο πολλαπλασιασμός τριανταφυλλιάς

Όπως και άλλα φυτά η τριανταφυλλιά πολλαπλασιάζεται διά σπόρων, μοσχευμάτων, καταβολάδων, ριζιτών, χωρισμού της μάνας και εμβολιασμού.

I. Πολλαπλασιασμός τριανταφυλλιάς με σπορά

Οι εκλεκτές ποικιλίες, οι οποίες στολίζουν τους κήπους μας δεν είναι δυνατόν να μας δώσουν φυτά όμοια προς εκείνα από τα όποια λαμβάνουμε τους σπόρους, διότι δεν είναι είδη καθαρά, αλλά παραλλαγές ή νόθα άλλων τριανταφυλλιών. Αυτές πολλαπλασιάζονται με τους άλλους τρόπους, τούς οποίους θα αναφέρουμε παρακάτω.
Παρ’ όλα ταύτα η σπορά είναι. πολύτιμος τρόπος πολλαπλασιασμού της τριανταφυλλιάς και χρησιμοποιείται σε δύο περιπτώσεις:

1. Όταν θέλουμε να αποκτήσουμε άγρια δενδρύλλια, τα υποκείμενα, επί των οποίων θα εμβολιάσουμε εκλεκτές ποικιλίας
2. όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε νέες ποικιλίες.

Σπορά σπόρων άγριων ειδών, προς απόκτηση υποκειμένων
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται πολύ ο σπόρος της κυνορροδής, τον οποίο μαζεύουμε στα δάση, όταν ωριμάσει δηλ. όταν καρπός λάβει, το ωραίο κόκκινο ή πορτοκαλί χρώμα του. Τους καρπούς σπάζουμε με ξύλο για να μην πληγώσουμε τους σπόρους, τους οποίους αφού διαλέξουμε, απλώνουμε μερικές ημέρες στον ήλιο να στεγνώσουν και τους διατηρούμε σε μέρος δροσερό καλά αεριζόμενο, μέχρις ότου τους στρωματώσουμε τον Οκτώβριο-Νοέμβριο. Το στρωμάτωμα μπορεί να γίνει αμέσως μετά την συλλογή των σπόρων, συνίσταται δε εις διατήρηση αυτών εντός κασονιών ή γαστρών μετά μετρίως υγρής άμμου μετά της οποίας ανακατώνονται σε αναλογία 4-5 μερών άμμου και ενός μέρους σπόρων. Η άμμος διατηρείται στην κατάσταση αυτή της υγρότητας, μέχρι Φεβρουάριου, Μαρτίου. Η στρωμάτωση των σπόρων δύναται να γίνει και κατά στρώματα και τότε κάθε στρώμα σπόρων χωρίζεται από στρώμα άμμου.

Τότε σπέρνονται κατά γραμμές ή στα πεταχτά, σε καλοσκαμμένες βραγιάς κοπρισμένες με χωνεμένη κοπριά και πιεσμένες με σανίδα, με έδαφος ελαφρό (αν δεν είναι απλώνουμε στην επιφάνεια αμμόχωμα ή φυτόχωμα) και σκεπάζουμε ελαφρά (2-3 πόντους) με αμμοκοπρόχωμα ή φυτόχωμα. Με τακτικά ποτίσματα γινόμενα με ποτιστήρι, διατηρούμε τα σπορεία αυτά πάντοτε υγρά μέχρι να φυτρώσουν.
Το φύτρωμα αρχίζει τον Απρίλιο και εξακολουθεί και τον Ιούνιο, μέρος δε του σπόρου φυτρώνει το ερχόμενο έτος. Αν όμως οι σπόροι δεν στωματωθούν, αλλά σπαρθούν απ' ευθείας την άνοιξη, τότε το φύτρωμα αρχίζει το ερχόμενο έτος.

Μετά το φύτρωμα τα ποτίσματα εξακολουθούν πάντοτε άφθονα με τρεχούμενο νερό μέχρι του φθινοπώρου. Στο σπορείο τα φυτά πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 10 πόντους το ένα από το άλλο για να λάβουν την πρέπουσα ανάπτυξη. Επομένως αν φυτρώσουν πυκνότερα αραιώνονται. Τα δενδρύλλια τα όποια επιτύχαμε, αν λάβουν όλες τις περιποιήσεις που είπαμε, θα έχουν αρκετή ανάπτυξη να εμβολιαστούν τον χειμώνα διά σχισμής, ή να μεταφυτευθούν την επόμενη άνοιξη στο φυτώριο για να εμβολιαστούν με ενοφθαλμισμό.

Το φυτώριο ετοιμάζεται ως λέγομε στο περί φυτεύσεως μοσχευμάτων κεφάλαιο, ή δε φύτευση γίνεται κατά γραμμές, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 35-40 εκ. με διαστάσεις των φυτών επί των γραμμών 25 εκ. Κουρεύονται λίγο οι ρίζες και ο κορμός των φυτών, όταν το μήκος αυτού είναι μεγαλύτερο από 15 εκ.
Χρησιμοποιείται επίσης πολύ σήμερα για την απόκτηση υποκειμένων ο σπόρος της Τρ. Πολυανθούς και μάλιστα για τον εμβολιασμό τριανταφυλλιών, τις οποίες θα υποβάλουν αργότερα σε αναγκαστική πρώιμη άνθηση (φορτσάρισμα) Τους σπόρους αυτής ως και της Κυνορροδής βρίσκουμε στους σπορεμπόρους.
Για τους σπόρους της πολυανθούς πρέπει να γνωρίζουμε, ότι δεν πρέπει να στρωματωθούν όπως της κυνορροδής, διότι φυτρώνουν αμέσως και για αυτό σπέρνονται την άνοιξη. Ένα μήνα μετά την σπορά είναι όλοι φυτρωμένοι.

Σπορά σπόρων τριανταφυλλιάς προς απόκτηση νέων ποικιλιών
Οι καλλιεργούμενες σήμερα πολυάριθμες ποικιλίες τριανταφυλλιάς, δεν μπορούν να δίνουν ασφαλώς για σπορά φυτά όμοια με τους γονείς τους, διότι δεν αποτελούν σταθερούς τύπους, άλλα προήλθαν από τα αρχικά είδη, είτε κατόπιν αλλαγής των όρων της ζωής αυτών, είτε εκ διασταυρώσεως διαφόρων ειδών. Μπορούν όμως να δίνουν φυτά ανόμοια μεταξύ τους, χειρότερα των γονέων τους, αλλά και καλύτερα τούτων, δηλ. έχουν την δύναμη ν’ αλλάζουν.
Στην ιδιότητα αυτή στηριζόμενοι επιδιώκουμε την δημιουργία νέων εκλεκτών ποικιλιών για σπορά σπόρων προερχομένων από ποικιλίες εκλεκτές. Όπως δε είπαμε παραπάνω μία διαφορά νέα μπορεί να παρουσιαστεί είτε διά αλλαγής στο φυτό των όρων της ζωής ή διά διασταυρώσεως.

Η πρώτη περίπτωση είναι αβέβαια, σπανιότερη και τα αποτελέσματα της είναι ζήτημα τύχης. Έχουμε όμως την δεύτερη περίπτωση, την οποία δύναται να εκμεταλλευτεί και ο αδαέστερος ερασιτέχνης. Διά της διασταυρώσεως δυνάμεθα να επιδιώξουμε την δημιουργία μιας νέας ποικιλίας, η οποία να παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα π. χ. αντοχή στο ψύχος ή τη ζέστη με ορισμένο σχήμα μπουμπουκιού ή χρώμα κ.λ. Για αυτό αρκεί να εκλέξουμε γονείς, οι οποίοι να συγκεντρώνουν τα ανωτέρω πλεονεκτήματα.
Αν υποθέσουμε, ότι έχουμε ποικιλία, της οποίας το σχήμα του μπουμπουκιού και του άνθους θέλουμε να διατηρήσουμε, αλλά θέλουμε να δώσουμε στην μέλλουσα να δημιουργηθεί μεγαλύτερη αντοχή στην ζέστη, πρέπει να διασταυρώσουμε την ανωτέρω ποικιλία με άλλη, η οποία να παρουσιάζει το πλεονέκτημα αυτό χωρίς, αν είναι δυνατό, ν’ απομακρύνεται κατά το χρώμα και σχήμα του άνθους από την άλλη ποικιλία. Κατά τον ίδιον τρόπο δυνάμεθα να επιδιώξουμε διά της διασταυρώσεως διαφόρους σκοπούς, π. χ. περισσότερο άρωμα κ.λ.π.

Δεν πρέπει να νομισθεί ότι οσονδήποτε καλώς και αν υπολογίσει κανείς τα πράγματα και μάλιστα, όταν διασταυρώνει ποικιλίας, οι οποίες είναι νόθα επανειλημμένων διασταυρώσεων, ότι το αποτέλεσμα θα είναι ταχύ και άμεσο. Πολλάκις χρειάζονται πολλά χρόνια και πολλές διασταυρώσεις για να φθάσει| κανείς στο σκοπό, τον οποίο επιδιώκει, άλλοτε πάλι η τύχη φαίνεται πολύ ευνοϊκή νωρίς.
Λόγο της εξαιρετικής σπουδαιότητας την οποία παρουσιάζει η διασταύρωση για την Ελλάδα, η οποία δεν δημιούργησε ακόμα τοπικές ποικιλίες προσαρμοζόμενες περισσότερο προς το κλίμα της, αλλά και διότι η εργασία αυτή θα είναι μία ευχάριστος ενασχόληση των ερασιτεχνών φιλανθών, στο τέλος του περί πολλαπλασιασμού κεφαλαίου, θα περιγράψουμε εις ιδιαίτερο τοιούτον, πως επιτυγχάνεται η διασταύρωση διά της απλούστατης άλλωστε τε εργασίας της τεχνητής γονιμοποιήσεως.

Η διασταύρωση εκτελείται και από τα έντομα, τα όποια επισκεπτόμενα τα άνθη παρασύρουν μαζί τους την γύρη και ακουσίως την εγκαταλείπουν στα στίγματα άλλων λουλουδιών, ως και παρά του ανέμου. Επομένως μπορούμε να συλλέξουμε τους σπόρους από εκλεκτές ποικιλίες και να επιδιώξουμε στην τύχη απόκτηση νέων ποικιλιών. Άλλα και χωρίς διασταύρωση οι διάφοροι ποικιλίες, επειδή όπως είπαμε δεν είναι καθαρά είδη, αλλά ως επί το πλείστον προέρχονται από διασταυρώσεις, έχουν την ιδιότητα να δίδουν με τον σπόρο, εφ’ όσον σχηματίζουν αυτόν, φυτά μη ομοιάζοντα με τους γονείς τους. Επομένως σπέρνοντας τους σπόρους από οποιανδήποτε ποικιλία, έχουμε κάποιο πιθανότητα να επιτύχουμε νέες.
Τα φυτά που εξελέξαμε για να συλλέξουμε τους σπόρους πρέπει, να είναι ζωηρά, γερά, να λιπανθούν και να ποτίζονται τακτικά, για να γίνει η ανάπτυξης των σπόρων υπό καλές συνθήκες. Οι διατηρούμενοι επί του φυτού καρποί να μη είναι άφθονοι για να αναπτυχθούν καλά.

Η συλλογή των (σπόρων σε οποιανδήποτε από τις ανωτέρω περιπτώσεις γίνεται, όταν οι καρποί έχουν ωριμάσει τελείως και αυτό αναγνωρίζεται από το ωραίο χρώμα το οποίο παίρνουν. Συνήθως κατά το τέλος Οκτωβρίου. Αφήνουμε τους καρπούς λίγες ημέρες μαζεμένους να συμπληρώσουν την ωρίμανση τους και έπειτα τούς ανοίγουμε με τα δάκτυλα διά να πάρουμε τους σπόρους τους οποίους στρωματώνουμε σε άμμο, όπως και τους σπόρους της κυνορροδής. Την άνοιξη σπέρνουμε σε σπορείο καλά περιποιημένο ή σε κασόνια.
Αν πρόκειται η σπορά να γίνει σε κασόνια ή μπορεί να γίνει απ’ ευθείας το φθινόπωρο χωρίς να καταφύγουμε στην στρωμάτωση και τούτο είναι προτιμότερο.

Στο σπορείο δίνουμε όλες τις συνηθισμένες περιποιήσεις και φροντίζουμε να μη είναι τα φυτά πυκνά. Μερικά τούτων και ιδίως τα προερχόμενο εκ σπόρων ποικιλιών τσαγιού Νήσου Βουρβώνων Νοαζεττιανών και νόθων πολυφόρων, δυνατόν να ανθίσουν το πρώτο έτος, τα άλλα το δεύτερο έτος, αλλά πρέπει να περιμένουμε και την δεύτερη άνθηση για να κρίνουμε περί της αξίας του άνθους. Και τότε τα φυτά τα όποια κρίνονται άξια καλλιέργειας εμβολιάζονται επί άγριας για να πολλαπλασιασθούν.

II. Πολλαπλασιασμός τριανταφυλλιάς με μοσχεύματα

Οποιοδήποτε μέρος του φυτού υπέργειο ή υπόγειο, όταν τεθεί σε κατάλληλες συνθήκες δίδει πρώτα νέες ρίζας έπειτα φύλλα και τέλος γίνεται τέλειο και αυτοτελές φυτό όπως το μητρικό. Το χρησιμοποιούμενο τμήμα του φυτού λέγεται μόσχευμα. Όλα τα φυτά δεν έχουν στον ίδιο βαθμό την ικανότητα αυτή. Η τριανταφυλλιά ή μάλλον τα περισσότερα είδη και ποικιλίες της πολλαπλασιάζονται εύκολα με μοσχεύματα. Συνήθως ως μόσχευμα στην τριανταφυλλιά χρησιμοποιείται κλάδος ηλικίας ενός έτους η τεμάχιο αυτού ή τμήμα ρίζας το οποίο υποβάλλεται σε ριζοβολία, κατά διαφόρους τρόπους. Η μεγαλύτερη σπουδαιότητα του τρόπου αυτού είναι, ότι τα αποκτώμενα φυτά είναι καθ’ όλα όμοια με εκείνα από τα όποια προέρχονται, επομένως εκλεκτές ποικιλίες διαιωνίζονται ακριβώς δι’ αυτού.

Έχει όμως το μειονέκτημα ο τρόπος αυτός να δίνει φυτά λιγότερο ανθεκτικά σε κακουχίας, σε συγκρίσει με τα -προερχόμενα από σπόρο, τα όποια γενικώς ζουν λίγο, αλλά αυτό δεν εμπόδισε να λάβει ο τρόπος αυτός την μεγαλύτερη ανάπτυξη.
Ο δια μοσχευμάτων πολλαπλασιασμός χρησιμοποιείται για την απόκτηση φυτών, επί των όποιων θα εμβολιασθούν εκλεκτές ποικιλίες ή απ’ ευθείας πολλαπλασιασμό των ευγενών ποικιλιών.

Πηγή: Η τριανταφυλλιά-Αγγ. Ν. Χατζηνικολάου-Αθήναι 1930

Διαβάστε ακόμη:Βιολογική προστασία τριανταφυλλιάς από έντομα