Επιβίωση στο δάσος και στο χιόνι

Eπιβίωση στο δάσος και στο κρύο

Μπιβουάκ

Μπιβουάκ είναι η μαγική λέξη που εμπνέει, υποβάλει αλλά και συχνά πανικοβάλει τους ορειβάτες. Μερικοί ορισμοί για να ξέρει κανείς τι τον περιμένει:

Μπιβουάκ: η υπαίθρια ορεινή διανυκτέρευση, που πραγματοποιείται πάνω στην ορθοπλαγιά ή σε αντίξοη περιοχή του βουνού, με τον ελάχιστο και ελαφρύτερο δυνατό εξοπλισμό στη διάρκεια μιας ορεινής πεζοπορίας, αλπικής διάσχισης ή αναρριχητικής διαδρομής. Οι ορειβάτες συχνά υποχρεώνονται να περάσουν μια ή και περισσότερες νύχτες στο ύπαιθρο, σε ορεινές περιοχές που δεν υπάρχουν καταλύματα ή όταν επικρατούν αντίξοες συνθήκες.

Απρογραμμάτιστο (αναγκαστικό) μπιβουάκ: Συνήθως το bivouac είναι αναγκαστικό λόγω κάποιου τραυματισμού ή αδιαθεσίας, απρόβλεπτης κακοκαιρίας, υπέρβασης του χρονικού προγράμματος της πορείας ή παρέκκλισης από την προβλεπόμενη διαδρομή. Στην περίπτωση αυτή συνήθως λείπει και ο απαραίτητος εξοπλισμός. Οι ορειβάτες μιας απρογραμμάτιστης κατασκήνωσης μπιβουάκ πρέπει να προβλέπουν την κατοχή των απαραίτητων υλικών για μια ανεκτή διανυκτέρευση, όπως ο σάκος μπιβουάκ, ίσως μια αλουμινοκουβέρτα, κάποια ειδική τροφή, πρόχειρη μόνωση εδάφους και ικανό ρουχισμό.

Προγραμματισμένο Μπιβουάκ: Το πιο άνετο Μπιβουάκ. Διεξάγεται σε μια διαδρομή που απαιτεί μια ή περισσότερες διανυκτερεύσεις όταν στόχος είναι η μετακίνηση με ταχύτητα και το ελάχιστο αναγκαίο φορτίο. Το προγραμματισμένο bivouac είναι και το πιο άνετο, αλλά πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή του εξοπλισμού, ώστε να μην βαρύνει υπερβολικά το σακίδιο και καθυστερεί τη διάσχιση. Μεταφέρουμε μαζί μας το μίνιμουμ εξοπλισμό κάμπινγκ ,που καθιστά τη διανυκτέρευσή σε λογικό βαθμό άνετη. Όπως υπόστρωμα, ικανό έξτρα ρουχισμό, ένα σάκο μπιβουάκ και ίσως έναν ελαφρύ υπνόσακο.

Ημι-προγραμματισμένο Μπιβουάκ: Όταν πρόκειται για διαδρομές οι οποίες είναι εφικτές σε μια μέρα, όμως ενδέχεται και να μην ολοκληρωθούν, οπότε να πρέπει κανείς να έχει προβλέψει να πάρει μαζί του ορισμένα πράγματα, όπως και στο προγραμματισμένο. Προσοχή να μην φορτώνεστε με υπερβολικό βάρος, το οποίο θα σας κάνει πιο αργούς. Συνήθως ενώ ένα υπόστρωμα, ένας σάκος μπιβουάκ και λίγα επιπλέον ρούχα αρκούν.

Το bivouac σε χαμηλά υψόμετρα αποτελεί μια σχετικά εύκολη υπόθεση, όπου μια επιπλέον στρώση στεγνού ρουχισμού, ένα μονωτικό στρωματάκι, κάποιο κάλυμμα προστασίας από τον καιρό και ένα ρόφημα θα εξασφαλίσουν μια άνετη διανυκτέρευση. Συνήθως όμως η αναγκαστική διανυκτέρευση στο βουνό είναι μια δυσάρεστη κατάσταση. Σε αναρριχητικό bivouac, για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί να αγκυρώσετε τον εαυτό σας για ασφάλεια και να περάσετε τη νύχτα κρεμασμένοι στο βράχο, ενώ σε bivouac χειμερινής ανάβασης ίσως αναγκαστείτε να δαπανήσετε πολύ χρόνο κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες για την κατασκευή κάποιου καταφυγίου (χιονότρυπα, σπηλιά χιονιού κτλ.).

Υλικά bivouac (προσέχουμε για να έχουμε)
Ανεξάρτητα του χαρακτήρα και του είδους μιας ορεινής δραστηριότητας (αναρρίχηση, ορειβασία, πεζοπορία) πρέπει πάντα να υπάρχει πρόβλεψη για ορισμένα υλικά που σε περίπτωση ανάγκης θα εξασφαλίσουν μια υποφερτή και ασφαλή διανυκτέρευση.
Η ικανή και αναγκαία ποσότητα ρουχισμού και εξοπλισμού που χρειάζεται να μεταφέρει κανείς μαζί του εξαρτάται από μια σειρά αντικειμενικών παραγόντων, όπως η εποχή του χρόνου, το είδος του πεδίου, η διάρκεια της διαδρομής, καθώς και από την εμπειρία, τη φυσική κατάσταση, το χαρακτήρα και τη γενικότερη νοοτροπία στην ανάβαση.
Σε κάθε περίπτωση η επιλογή των υλικών ανάγκης που θα πάρετε μαζί σας πρέπει να γίνεται προσεκτικά και με βάση τη λογική της επιβίωσης (όχι της άνεσης), ώστε ν’ αποφεύγεται το υπερβολικό βάρος που μπορεί από μόνο του να γίνει αιτία καθυστερήσεων και να οδηγήσει σ’ αναγκαστικό bivouac.

Η μεταφορά υλικών bivouac θα περιορίσει ενδεχομένως την ταχύτητα και την άνεση της μετακίνησής σας στο βουνό. Προνοώντας όμως πάντα για ένα ελάχιστο φορτίο από αυτά, εξασφαλίζετε τον εαυτό σας την αντιμετώπιση του απρόοπτου και τη σιγουριά ότι την επόμενη μέρα θα βρεθείτε ξανά στο μονοπάτι για να συνεχίσετε την πορεία ή στο βράχο για να τελειώσετε την αναρρίχηση. Επιπλέον η συνεχής ενασχόληση με το βουνό και η εμπειρία διαμορφώνει σιγά -σιγά την ικανότητα διάκρισης της λεπτής διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στο να μεταφέρει κανείς είτε πάρα πολλά είτε πολύ λίγα.

Μια ενδεικτική λίστα υλικών bivouac που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός προσωπικού καταφυγίου ανάγκης και αξίζουν μια θέση στο σακίδιό σας δίπλα στις κανονικές προμήθειες φαγητού, νερού και ρουχισμού είναι η παρακάτω:

• σάκος bivouac ή μια ελαφριά σκηνή τύπου σωλήνα ή εναλλακτικά δύο πολύ μεγάλες μαύρες ενισχυμένες πλαστικές σακούλες και ίσως ένας πολύ ελαφρύς υπνόσακος.
• αδιάβροχο τζάκετ ή καγκούλ
• αλουμινοκουβέρτα (σώζει ζωές)
• μονωτικό στρωματάκι τύπου carimat
• καμινέτο, κατσαρολάκι, φαγητό, σπίρτα θύελλας (σε αδιάβροχη θήκη), κεριά
• επιπλέον τροφή (ειδικά γλυκίσματα)
• επιπλέον θερμοεσώρουχα, κάλτσες και νάυλον σακούλες
• φακός κεφαλής με εφεδρικές μπαταρίες και λαμπάκια
• μαχαίρι επιβίωσης, φτυάρι χιονιού
• φαρμακείο πρώτων βοηθειών
• χάρτης της περιοχής και πυξίδα

Προετοιμασία για bivouac
Πριν τη λήψη μιας τελικής απόφασης για bivouac σταθμίστε καλά όλα τα δεδομένα πριν τις συνθήκες που επικρατούν, όπως τη σωματική και ψυχική κατάσταση της ομάδας, την πιθανή ύπαρξη τραυματία, τις καιρικές συνθήκες, την απόσταση από τον προορισμό και την κατάσταση του μονοπατιού.
Αξιολογείστε επίσης την περίπτωση να μην ακινητοποιηθείτε σε μια αναγκαστική διανυκτέρευση, αλλά για να συνεχίσετε αργά και σταθερά την πορεία σας. Μια τέτοια απόφαση, βέβαια, προϋποθέτει την ύπαρξη δυνατών φακών κεφαλής (ένας φακός ανά δύο άτομα τουλάχιστον) και εφεδρικών μπαταριών, καθώς και άριστη γνώση της διαδρομής και την παρουσία στην ομάδα ενός έμπειρου ατόμου σε νυκτερινές πορείες.

Γενικά όμως ισχύει σαν κανόνας ότι η συνέχιση της πορείας μέσα στη νύχτα πρέπει ν’ αποφεύγεται, εκτός εάν το πεδίο κίνησης είναι γνωστό και ομαλό (μονοπάτι, δρόμος) ή το τέλος της διαδρομής είναι σίγουρα κοντά.

• Η νυκτερινή πορεία σε ορεινό μονοπάτι χωρίς εμφανή όρια μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνη και ν’ οδηγήσει σε πτώσεις που πολύ δύσκολα αντιμετωπίζονται μέσα στο σκοτάδι.
  
• Σε δασωμένες περιοχές η νυχτερινή πορεία μπορεί να παρεμποδιστεί εντελώς, ιδιαίτερα όταν επικρατεί και ομίχλη.
• Στην περίπτωση της αναρρίχησης, όταν η σχοινοσυντροφιά διαπιστώσει αργά το απόγευμα ότι δεν προλαβαίνει να τελειώσει τη διαδρομή με το φως της μέρας, πρέπει οπωσδήποτε να σταματήσει την προσπάθεια και ν’ αναζητήσει κατάλληλο σημείο για bivouac.
• Η ανάβαση σε παγετώνα τη νύχτα απαιτεί με τη σειρά της πολύ μεγάλη εμπειρία, ασφάλιση με σχοινί και προσεκτική εργασία με χάρτη, πυξίδα και αλτίμετρο.

Επομένως, εάν έχουν προκύψει αντιξοότητες και η διανυκτέρευση bivouac δεν μπορεί να αποφευχθεί, προσπαθήστε να εντοπίσετε το κατάλληλο σημείο για νυχτερινή εγκατάσταση πριν τη δύση του ηλίου, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος στη διάθεσή σας για την προετοιμασία του χώρου.

Στην επιλογή της τοποθεσίας του bivouac ο πρώτος παράγοντας που λαμβάνεται υπ’ όψιν είναι η ασφάλεια. Η περιοχή πρέπει να είναι προφυλαγμένη από πιθανούς κινδύνους πτώσης βράχων, χιονοστιβάδων ή κεραυνών. Σε απότομες και εκτεθειμένες περιοχές επιβάλλεται η ασφάλιση (αγκύρωση) των ατόμων και του εξοπλισμού. Παρά την έλλειψη άνεσης, ο κανόνας αυτός πρέπει απαραίτητα να εφαρμόζεται, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες ανεπιθύμητων τραυματισμών ή απώλειας υλικών.

Η επόμενη προτεραιότητα αφορά την προστασία από τον άνεμο και την κακοκαιρία. Ο άνεμος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός κατά τη διάρκεια ενός αναγκαστικού bivouac. Λειτουργεί ως επαγωγός της θερμότητας από το σώμα και προκαλεί εξάτμιση στα βρεγμένα ρούχα δημιουργώντας αφόρητες συνθήκες παγωνιάς. Ακόμα και ο νοτιάς μπορεί να σας καταψύξει αν σας βρει βρεγμένους. Μην μείνετε εκτεθειμένοι με κανέναν τρόπο. Επιλέξτε ή διαμορφώστε ένα κατάλληλο φυσικό καταφύγιο και χρησιμοποιείστε οποιοδήποτε υλικό έχετε στη διάθεσή σας για να αυτοπροστατευτείτε.

Αναζητήστε γενικά ένα χώρο σχετικά επίπεδο που να σας επιτρέπει να ξαπλώσετε ή τουλάχιστον να καθίσετε. Αν δεν βρίσκετε κατάλληλο σημείο, χρησιμοποιείστε το πτυσσόμενο φτυάρι σας, την αξίνα χιονιού ή οποιοδήποτε άλλο μέσο για να μετακινήσετε κάποια βράχια και να ισιώσετε το χώρο.

Τακτικές για την επιβίωση κατά τη διάρκεια του bivouac
Στη διάρκεια ενός bivouac το πιο σημαντικό είναι να κατορθώσετε να προφυλαχτείτε από τις καιρικές συνθήκες (άνεμος, βροχή, χιονόπτωση) και να διατηρήσετε τη θερμοκρασία του σώματός σας σταθερή, ώστε ν’ αποφεύγετε τον κίνδυνο της υποθερμίας.
Η έλλειψη φαγητού ή ακόμα και ύπνου κατά τη διάρκεια του bivouac δε δημιουργεί κατ’ ανάγκη ιδιαίτερα κρίσιμες καταστάσεις. Ένας καλός ύπνος, βέβαια, θα βοηθήσει την ανανέωση του οργανισμού και θ’ αυξήσει την απόδοση της επόμενης μέρας. Η λήψη υγρών και κατά το δυνατόν ζεστών ροφημάτων είναι επίσης απαραίτητη για την πρόληψη αφυδάτωσης ή ακόμα και κρυοπαγημάτων (ειδικά στην περίπτωση εξορμήσεων σε αλπικά ύψη μεγάλης διάρκειας).

Μερικές βασικές πρακτικές με τις οποίες ένα bivouac μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια και σχετική άνεση είναι οι παρακάτω:

• Αφαιρέστε αμέσως κάθε τμήμα του ρουχισμού που είναι βρεγμένο ή υγρό και έρχεται σε απ’ ευθείας επαφή με το δέρμα.
• Φορέστε στεγνά ρούχα και εσώρουχα (στην ανάγκη, στίψτε τα βρεγμένα ρούχα και βάλτε τα πάνω από τα στεγνά). Αν δεν έχετε στεγνές κάλτσες, φορέστε στα πόδια σας στεγνά γάντια ή νάιλον σακούλες. Μην βγάλετε τις μπότες σας στη διάρκεια του ύπνου.
• Φροντίστε για καλή μόνωση εδάφους. Η εδαφική υγρασία είναι χειρότερη από το κρύο του αέρα. Εάν δεν έχετε μονωτικό στρωματάκι χρησιμοποιείστε την αφρώδη πλευρά του σακιδίου ή φτιάξτε με σχοινιά, σχοινάκια, στεγνά χόρτα, κλαδιά και οτιδήποτε άλλο εύκαιρο ένα μονωμένο πλαίσιο, τουλάχιστον για να καθίσετε.
• Χρησιμοποιείστε ότι εξοπλισμό έχετε για να προφυλαχθείτε από το κρύο και τον άνεμο (σάκο bivouac, καγκούλ, αδιάβροχο, αλουμινοκουβέρτα, μονωτικό στρωματάκι, το ίδιο το σακίδιο κλπ.)
• Εάν δεν έχετε σάκο bivouac, βάλτε τα πόδια σας μέσα στο σακίδιο και τραβήξτε μέχρι τα γόνατα το κολάρο επέκτασης φορτίου. Καλύψτε το άνω μέρος του σώματός σας με οτιδήποτε αδιάβροχο διαθέτετε. Αγκαλιαστείτε με τους συντρόφους σας. Τυλίξτε γύρω από το σώμα σας υπάρχοντα σχοινιά παρεμβάλλοντας ανάμεσα ξερά χόρτα και κλαδάκια.
• Εκμεταλλευτείτε οποιοδήποτε φυσικό καταφύγιο ή υλικό υπάρχει στην περιοχή (λάκκους και κουφάλες δέντρων, φυσικά τοιχία, προεξοχές του εδάφους). Φτιάξτε έναν ανεμοφράκτη με πέτρες / χιόνι ή σκάψτε μια χιονότρυπα / χιονοσπηλιά. Απομακρυνθείτε όμως από μοναχικά δέντρα για τον κίνδυνο κεραυνών.
• Χαλαρώστε τα σφιχτά ρούχα, τις ζώνες και τα κορδόνια από τις μπότες. Τρίψτε καλά το επάνω μέρος του σώματος και τα πόδια.Βοηθείστε την κυκλοφορία του αίματος κάνοντας συνεχώς μαλάξεις στο σώμα σας.
• Εκμεταλλευτείτε τη θερμοκρασία του σώματός σας και συμπτυχθείτε μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας για καλύτερη θέρμανση (αν υπάρχει τραυματίας να τον έχετε στη μέση).
• Πίνετε συνεχώς υγρά (ζεστά, αν είναι δυνατόν) και τρώτε γλυκίσματα (σταφίδες, σοκολάτες, ξερά σύκα, καραμέλες).
  
• Προσπαθήστε να κάνετε λίγη γυμναστική πριν κοιμηθείτε. Εάν είναι δυνατόν, γεμίστε μποτίλιες ζεστό νερό και κοιμηθείτε αγκαλιά με αυτές.
• Αν αισθάνεστε υπερβολικό κρύο (ρίγη, κροτάλισμα των δοντιών κλπ.) αποφύγετε να κοιμηθείτε, όσο εξαντλημένοι και νυσταγμένοι και εάν είστε. Μπορεί να μην ξαναξυπνήσετε λόγω υποθερμίας. Κάντε συνεχώς ασκήσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ελέγχετε συνεχώς και τους υπόλοιπους συντρόφους σας.
• Εάν στο bivouac συμμετέχει κάποιος υπερβολικά εξουθενωμένος ή τραυματίας, πρέπει να τον προσέχετε συνέχεια σε βάρδιες σε όλη τη διάρκεια της νύχτας. Η διανυκτέρευση σε bivouac μπορεί να χειροτερέψει την κατάστασή του σε έσχατο βαθμό.
  Τέλος, εφόσον το bivouac είναι απρογραμμάτιστο, βγείτε την επόμενη μέρα όσο το δυνατόν νωρίτερα (μόλις χαράξει) ξανά στη διαδρομή σας και επικοινωνήστε με τη βάση σας, ώστε να αποφευχθεί η αναστάτωση του σχεδιασμού μιας μη απαραίτητης διάσωσης.

Μπιβουάκ στο δάσος
Σε δασωμένη περιοχή και όταν το χιόνι δεν είναι πολύ, μια λοξή στέγη αποτελεί την πιο απλή προστασία κατά του ανέμου και των καιρικών συνθηκών. Η στέγη αυτή φτιάχνεται περίπου 50 μέτρα μέσα στο δάσος και όχι στο όριο του δάσους που είναι εκτεθειμένο στον άνεμο.
Σε ύψος περίπου 1 μέτρου μεταξύ δύο κορμών δένδρου, ή χρησιμοποιώντας δύο μπαστούνια του σκι, τεντώνουμε ένα σχοινί. Σ’ αυτό το σχοινί στερεώνουμε μια Αλουμινοκουβέρτα ή ένα καγκούλ, το φέρνουμε λοξά προς το έδαφος και αφήνουμε την ανοιχτή πλευρά του αντίθετα προς τον άνεμο.

Οι πλαϊνές πλευρές του μπορούν να καλυφθούν με κλαδιά ή με χιόνι, για προστασία από τον καιρό. Η λοξή στέγη προσφέρει προστασία κατά της βροχής, του χιονιού και του αέρα. Όταν ο καιρός είναι αμφίβολος, είναι καλύτερα να την φτιάξουμε νωρίς το απόγευμα, αντί μόλις πέσει η νύχτα, που μπορεί να έχει βραχεί ήδη ο υπνόσακος.

Μπιβουάκ στο χιόνι
Όπως αναφέρθηκε ήδη, η υπαίθρια διανυκτέρευση σε συνθήκες χαμηλού υψομέτρου είναι γενικά μια εύκολα αντιμετωπίσιμη κατάσταση. Σε συνθήκες όμως χειμερινού βουνού, η διανυκτέρευση και πολύ περισσότερο το αναγκαστικό bivouac είναι μια πιο σύνθετη και δύσκολη περίπτωση. Όταν μάλιστα δεν υπάρχει ο απαραίτητος εξοπλισμός bivouac, η κατασκευή ενός καταφυγίου από χιόνι είναι η μόνη εναλλακτική δυνατότητα για ασφαλή διανυκτέρευση ή παρατεταμένη διαμονή σε χιονισμένη ορεινή περιοχή.

Τα χιονο-καταφύγια δεν είναι πρακτικά σε μικρής διάρκειας χειμερινές διαδρομές, αλλά αποτελούν πρόσφορη λύση σε ένα μακρύ ταξίδι ή σε εξαιρετικά δύσκολες καιρικές συνθήκες. Τα βασικά είδη χιονο-καταφυγίων είναι οι χιονότρυπες, οι χιονοσπηλιές και τα ιγκλού.

Η κατασκευή χιονο-καταφυγίων είναι χρήσιμη γνώση και απαραίτητο στοιχείο εκπαίδευσης όσων δραστηριοποιούνται στο βουνό. Μερικές φορές μπορεί να θεωρηθεί διασκεδαστική ενασχόληση, αλλά σίγουρα είναι κοπιαστική δουλειά που απαιτεί πολύ ιδρώτα και διαρκεί συνήθως δύο ως τρεις ώρες. Τα εργαλεία που χρειάζονται είναι ένα φτυάρι χιονιού και όταν το χιόνι είναι παγωμένο, ένα χιονοπρίονο.

Ένα καλοφτιαγμένο καταφύγιο χιονιού είναι πιο ασφαλές από μια σκηνή, όσον αφορά την αντοχή του στις κακές καιρικές συνθήκες (καταιγίδα, χιονοθύελλα), ενώ στις περιπτώσεις που η μορφολογία του εδάφους δεν επιτρέπει το στήσιμο σκηνών, αποτελεί τη μόνη δυνατή λύση εγκατάστασης. Ακόμη κι αν η κατασκήνωση σας γίνεται με σκηνές, ένα καταφύγιο χιονιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το μαγείρεμα, τη συγκέντρωση της ομάδας, ως αποθηκευτικός χώρος του εξοπλισμού, αλλά και ως καταφύγιο ανάγκης στην περίπτωση που μια σκηνή καταρρεύσει σε συνθήκες μεγάλης κακοκαιρίας.

Χιονότρυπες

Οι χιονότρυπες είναι κατάλληλα καταφύγια ανάγκης για επείγουσες καταστάσεις, λόγω του απλού και γρήγορου τρόπου κατασκευής τους. Πρόκειται για λάκκους ή τάφρους που ανοίγονται στο χιόνι σε βάθος περίπου ένα μέτρο.
Το ακριβές μέγεθος μιας χιονότρυπας εξαρτάται από τα διαθέσιμα υλικά που υπάρχουν για τη δημιουργία της οροφής της (κλαδιά, πέδιλα του σκι, σάκος bivouac, κάποιος μουσαμάς κτλ.). Τα κενά που απομένουν στην οροφή κλείνονται με χιόνι. Η οροφή μπορεί επίσης να χτιστεί με παγόπλακες, αλλά κάτι τέτοιο απαιτεί κατάλληλο χιόνι, εμπειρία και χρόνο.

Το εσωτερικό της χιονότρυπας διευρύνεται κατάλληλα, ώστε να εξυπηρετήσει ένα ή δυο άτομα. Η είσοδος πρέπει να βρίσκεται αντίθετα προς τον άνεμο και να κλειστεί για καλύτερη μόνωση (με χιόνι, κλαδιά ή το σακίδιο μέσα σε πλαστική σακούλα). Επίσης δυο ανοίγματα στην οροφή εξασφαλίζουν τον εξαερισμό του εσωτερικού.

Χιονοσπηλιές

Σχήμα. Χιονότρυπα με οροφή από παγόπλακες

Οι χιονοσπηλιές είναι ιδανικά καταφύγια για παρατεταμένη διαμονή σε συνθήκες χιονιού. Παρέχουν μεγαλύτερη μόνωση, προστασία και άνεση από μια ανεμοδαρμένη σκηνή διατηρώντας, ανεξάρτητα των εξωτερικών συνθηκών, μια σταθερή θερμοκρασία γύρω στους 0 με 2 βαθμούς Κελσίου (τη στιγμή που στο εσωτερικό μιας σκηνής η θερμοκρασία είναι στην καλύτερη περίπτωση 5,5 βαθμούς C πάνω από την εξωτερική).

Η κατασκευή μιας χιονοσπηλιάς γίνεται με ένα φτυάρι χιονιού ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο είναι διαθέσιμο για σκάψιμο. Μπορείτε να έχετε ανοίξει τρύπες στην επιφάνεια του φτυαριού, προκειμένου να γίνει ελαφρύτερο, δίχως να θυσιαστεί η ικανότητα σκαψίματος.
Η διάνοιξη μιας βέλτιστης χιονοσπηλιάς για τέσσερα άτομα απαιτεί πολύ χρόνο (δυο ή τρεις ώρες), όταν χρησιμοποιούνται δύο φτυάρια. Εάν όμως υπάρχει η ανάλογη εμπειρία, μισή ώρα είναι αρκετή για ένα καταφύγιο δύο ατόμων με την ελάχιστη δυνατή χωρητικότητα.

Σχήμα. Τυπική χιονοσπηλιά

Πριν ξεκινήσετε την κατασκευή της χιονοσπηλιάς, εξετάστε εμφανείς κινδύνους χιονοστιβάδων, καθώς και την πιθανότητα να κλείσει ο αέρας το άνοιγμα με χιόνι και να σας σφραγίσει μέσα. Κατάλληλη τοποθεσία είναι μια σχετικά απότομη πλαγιά (κλίση 30-40) με επαρκές πάχος χιονιού (τουλάχιστον 1,5 μέτρο), ώστε να μην αποκαλυφθεί το έδαφος προτού διανοιχτεί το συνολικό βάθος της σπηλιάς. Καθώς δουλεύετε, προσπαθήστε να κρατηθείτε στεγνοί. Περιοριστείτε σε μέτριους ρυθμούς σκαψίματος για να αποφύγετε την υπερβολική εφίδρωση και το πάγωμα. Να εναλλάσσεστε συχνά με τους συντρόφους σας.

• Σκάψτε αρχικά μια τρύπα σχήματος Τ μέσα από την οποία θα προχωρήσετε σιγά -σιγά προς τα μέσα διαμορφώνοντας τον κύριο χώρο της σπηλιάς. Οι διαστάσεις της σπηλιάς πρέπει να είναι περίπου 1,5 μέτρο βάθος, 2 μέτρα πλάτος και 1 μέτρο ύψος, μέγεθος βολικό για δύο ανθρώπους.
• Όταν τελειώσετε τη βασική διάνοιξη κλείστε με μπλοκ χιονιού το άνω μέρος του Τ. της αρχικής τρύπας και αφήστε το κάτω μέρος για είσοδο στο καταφύγιο.. Προνοήστε από την αρχή ώστε η είσοδος να είναι χαμηλότερα από το επίπεδο του δαπέδου της σπηλιάς. Μ’ αυτόν τον τρόπο δεν εισέρχονται στη σπηλιά εξωτερικά κρύα ρεύματα αέρα, ενώ ο ζεστός αέρας του εσωτερικού κρατιέται μέσα.
• Η οροφή πρέπει να γίνει κατά το δυνατό θολωτή για να είναι πιο ανθεκτική και να βουλιάζει λιγότερο. Το πάχος του χιονιού πάνω από την οροφή πρέπει να είναι τουλάχιστον 30 εκατοστά ώστε να εξασφαλιστεί η αντοχή της. Εξομαλύνετε τυχόν προεξοχές, ώστε η επιφάνεια της οροφής να γίνει λεία και το χιόνι που λιώνει από τη θερμότητα να κυλά πάνω στα πλευρικά τοιχώματα. Σκάψτε ένα μικρό αυλάκι στη βάση του εσωτερικού τοίχου για να αποχετεύεται έξω το νερό. Ανοίξτε στην οροφή δυο τρύπες για εξαερισμό.
• Τοποθετείστε στο δάπεδο μια αλουμινοκουβέρτα ή κάτι άλλο αδιάβροχο, ώστε να πετύχετε καλύτερη μόνωση και ν’ αποφεύγετε να μουσκέψει ο ρουχισμός και ο εξοπλισμός. Ανάψτε ένα κερί σα θερμαντικό μέσο (μπορεί από μόνο του να κρατήσει τη θερμοκρασία στον 1 C). Σημαδέψτε την περιοχή γύρω από τη σπηλιά, έτσι ώστε να γίνει εμφανής η ύπαρξή της και να μη περπατήσει κανείς στην οροφή της.
• Προσαρμόστε τη χιονοσπηλιά στις ανάγκες της διαμονής σας με μόνο περιορισμό το χρόνο και την ενέργεια που θα αφιερώσετε. Μικρές κρύπτες μπορούν να σκαφτούν στους τοίχους προκειμένου να αποθηκεύσετε τα μποτάκια, τα σκεύη μαγειρικής, το καμινέτο και οτιδήποτε άλλο. Στο Σχήμα 5 παρουσιάζονται όλα τα χαρακτηριστικά μιας τυπικής χιονοσπηλιάς.

Ιγκλού

Τα ιγκλού αποτελούν εναλλακτική λύση όταν οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την κατασκευή άλλου χιονοκαταφυγίου, αλλά απαιτούν ιδιαίτερη τεχνική και σχεδόν διπλάσιο χρόνο για να χτιστούν σε σχέση με τις χιονότρυπες και τις χιονοσπηλιές.

Το παραδοσιακό θολωτό ιγκλού κατασκευάζεται από παγότουβλα, που χτίζονται σπειρωτά από τη βάση προς την κορφή. Η κατασκευή δεν εξαρτάται τόσο από το βάθος του χιονιού, αλλά από τη σωστή σύσταση χιονιού για την παρασκευή του χιονότουβλου. Τα εργαλεία που απατούνται είναι φτυάρι και πριόνι χιονιού.

Το υγρό συμπυκνωμένο χιόνι, δίνει τούβλα που κολλούν και παραμένουν στη θέση τους. Είναι όμως βαριά και δύσκολα στο χειρισμό τους. Το χιόνι που συμπυκνώνεται από τον αέρα είναι πιο κατάλληλο και εύκολο στο χτίσιμο. Εάν το χιόνι δεν είναι μαλακό, πιέστε το προς τα κάτω και αφήστε το να στερεοποιηθεί για λίγο πριν αρχίσετε να διαμορφώνετε τα χιονότουβλα. Το κάθε τούβλο πρέπει να έχει διαστάσεις περίπου 80 x 40 x 40 εκατοστά. Χρησιμοποιείστε μικρότερα τούβλα εάν το χιόνι είναι φτωχό ή βαρύ, αλλά τότε η κατασκευή του ιγκλού θα πάρει περισσότερο χρόνο.

Για το χτίσιμο ξεκινήστε με το μονοπλόκ της βάσης. Υπολογίστε μια εσωτερική διάμετρο 3 μέτρων για τη βάση του ιγκλού, ώστε να φιλοξενηθούν άνετα τέσσερα άτομα. Τοποθετείστε τα πρώτα τούβλα και κόψτε τα υπό γωνία για να συνεχίσετε το χτίσιμο ανεβαίνοντας σπειροειδώς στην αμέσως επόμενη σειρά. Δώστε στο τοίχωμα κλίση προς τα μέσα, από την πρώτη κιόλας σειρά τούβλων, ώστε να δημιουργηθεί σπείρωση που προοδευτικά να μικραίνει προς τα πάνω. Προσοχή μην σας ξεφύγει σε ύψος το ιγκλού γιατί θα δυσκολευτείτε στη διαμόρφωση της οροφής.

Ένα άτομο εργάζεται στο εσωτερικό του ιγκλού, μορφοποιώντας, τοποθετώντας και αρμολογώντας τα τούβλα. Οι υπόλοιποι εργάζονται έξω κόβοντας και κουβαλώντας τούβλα και αρμολογώντας τον εξωτερικό τοίχο. Αφού φτιαχτεί και η κορφή του ιγκλού, διευρύνετε τον εσωτερικό χώρο και φτιάξτε μια αψιδωτή είσοδο. Όπως και στην περίπτωση της χιονοσπηλιάς, το επίπεδο του δαπέδου του ιγκλού πρέπει να βρίσκεται ψηλότερα από το επίπεδο της εισόδου του. Επίσης απαιτείται καλός αερισμός.

Πηγή: Σημειώσεις Ορειβασίας 2000, Άρης Θεοδωρόπουλος

Διαβάστε ακόμη:Προστασία από το κρύο