Βιολογικός έλεγχος επιβλαβών εντόμων με βιοποικιλότητα

Βιοποικιλότητα και ζωικοί εχθροί

Τα μέσα καταστολής επιβλαβών εντόμων γενικότερα δε λύνουν το πρόβλημα, γεννούν μάλλον περισσότερα και πιο δυσεπίλυτα προβλήματα. Η λύση βρίσκεται στη θεραπεία των αιτίων πρόκλησης των φαινομένων. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η πληθυσμιακή έκρηξη ζωικών εχθρών είναι πολύ πιο περιορισμένη σε αγρο-οικοσυστήματα με μεγάλη βιοποικιλότητα. Η μονοκαλλιέργεια αποτελεί μια «ανώμαλη» κατάσταση που εξαρθρώνει μια εγκατεστημένη βιολογική ισορροπία από αιώνες.
Πρόσφατο παράδειγμα, η συστηματική καλλιέργεια της ρίγανης σε θαμνώδεις λόφους στην Κρήτη. Η αυτοφυής ρίγανη ποτέ δεν είχε παρουσιάσει πρόβλημα. Ένα κοσμοπολίτικο σκαθάρι, το Galeruca tanaceti (Coleoptera: Chrysomelidae), που πάντοτε ενδημούσε χωρίς να μας απασχολήσει ποτέ, αποτελεί σήμερα το πιο καταστρεπτικό έντομο για την καλλιεργούμενη ρίγανη, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της καλλιέργειας.

Οι πληθυσμιακές εξάρσεις των εχθρών των καλλιεργειών προκύπτουν από την παροχή αφθονίας τροφής για απρόσκοπτη ανάπτυξη και την καταστροφή των εξισορροπητικών μηχανισμών. Οι εξισορροπητικοί μηχανισμοί αφορούν την παρουσία ικανού αριθμού ωφέλιμων οργανισμών και μικροοργανισμών που φιλοξενούνται και πολλαπλασιάζονται στη χλωρίδα της περιοχής και που με τη δραστηριότητα τους διατηρούν τα εν δυνάμει επιβλαβή έντομα σε μη ζημιογόνα επίπεδα. Η καταστροφή αυτών των καταφυγίων είναι και η βασική αιτία της ανάδειξης των ζωικών εχθρών που είναι αποτέλεσμα άγνοιας της λειτουργικής ποικιλότητας, δηλαδή της ποικιλίας των λειτουργιών του οικοσυστήματος και των αλληλεξαρτήσεων. Ορισμένοι άλλοι περιοριστικοί παράγοντες στη δράση των εξισορροπητικών μηχανισμών όπως π.χ. παρασιτοκτόνα, έλλειψη τροφής και κατάλληλου ενδιαιτήματος, θεωρούνται συνεπακόλουθα της διαταραχής του οικοσυστήματος που προκύπτει από την εφαρμογή των καθιερωμένων καλλιεργητικών συστημάτων.

Για την αύξηση των βιολογικών εχθρών του δάκου, προτείνει την παρουσία των παρακάτω φυτών στους ελαιώνες:
ασπάλαθο, κόνυζα ή ακονιζά, δρυ, αχινοπόδια, αλαδανιά και χαρουπιά.

Μηχανισμοί διαχείρισης οικοσυστήματος για τα αρθρόποδα αρπακτικά και παρασιτοειδή

Η βιοποικιλότητα ενισχύει τη δράση των ωφέλιμων οργανισμών και μικροοργανισμών που με τη σειρά τους περιορίζουν τη ζημιογόνο δράση των ζωικών εχθρών σε χαμηλά επίπεδα αποδεκτής οικονομικής ζημιάς. Πρέπει να προσδιοριστούν όμως ποια βασικά στοιχεία της βιοποικιλότητας συμβάλλουν σε μια τέτοια διαδικασία. Ο προσδιορισμός των βασικών στοιχείων είναι μια δύσκολη και επίπονη εργασία που στοχεύει στην κατανόηση των πόρων που έχουν ανάγκη οι ωφέλιμοι οργανισμοί και μικροοργανισμοί για τη συντήρηση και πολλαπλασιασμό, τους οποίους εμείς πρέπει να αυξήσουμε και να διατηρήσουμε.

Η εφαρμογή της διαχείρισης ενός οικοσυστήματος στηρίζεται:

• στην επιλογή των πλέον κατάλληλων ειδών φυτών
• στο μηχανισμό συμπεριφοράς των ωφέλιμων που επηρεάζεται από το πολλαπλασιασμό τους
• στη διασπορά και μέγεθος των πόρων και καταφυγίων καθώς και συνέπειες στο βιότοπο
• στις αρνητικές επιπτώσεις από την προσθήκη νέων φυτικών ειδών στο αγρο-οικοσύστημα
• στο βαθμό «αποδοχής» των προτεινόμενων αλλαγών από τους παραγωγούς.

Επιλογή των πλέον κατάλληλων ειδών φυτών
Το νέκταρ των λουλουδιών και η γύρη καθώς και τα μελιτώδη εκκρίματα των εντόμων αποτελούν βασική τροφή που συμβάλλει στην επιβίωση και πολλαπλασιασμό των ωφέλιμων εντόμων π.χ. η φακελωτή, Phacelia tanacetifolia (Hydrophylaceae), γνωστό μελισσοκομικό φυτό, παράγει νέκταρ και γύρη σε μεγάλες ποσότητες, που χρησιμοποιείται από τα αρπακτικά αφίδων του γένους Syrphus. Ζώνες με φακελωτη στα λάχανα και κουνουπίδια βοήθησαν στον πλήρη έλεγχο των αφίδων.

Ανάλογη περίπτωση είναι με το φυτό κόλιανδρο (Coriander sativum) που ευνοεί το πολλαπλασιασμό της Chrysoperla carnea (Neuroptera: Chrysopidae) και τον Coleomegilla maculata (Coleoptera: Coccinelidae) αρπακτικών των αυγών του δορυφόρου της πατάτας.
Τα ετήσια ανθοφόρα φυτά χρειάζονται επανασπορά η περιοδική κοπή για να ευνοηθεί η εκ νέου ανάπτυξη ταξιανθιών και αυτό κοστίζει. Τα πολυετή ανθοφόρα φυτά είναι προτιμότερα αρκεί να μην ανταγωνίζονται την καλλιέργεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φιλοξενούν και ζωικούς εχθρούς και αυτό το σημείο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

Μηχανισμοί συμπεριφοράς
Η σχέση ωφέλιμων εντόμων και φυτών ξενιστών κνριαρχείται από τη δράση των σημειοχημικών (semiochemicals). Σε ορισμένες περιπτώσεις η σχέση είναι μοναδική και σε άλλες αδιάφορη. Η διερεύνηση αυτής της σχέσης οδηγεί σε νέες μεθόδους αντιμετώπισης, π.χ. στρατηγικής έλξης - απώθησης (push-pull strategy) πον έχει βρει ευρεία εφαρμογή στο καλαμπόκι στην Αφρική. Το φυτό Melinis minutiflora (Poaceae) παράγει πτητικές ουσίες που διώχνουν τα θηλυκά των εντόμων Chilopartellus (Lepidoptera: Pyralidae) αλλά έλκουν τα θηλυκά των υμενοπτέρον παρασίτων Cotesia sesamiae (Hymenoptera: Braconidae). Η μικτή καλλιέργεια του αραβοσίτου με αυτό το φυτό είναι πια μια εφαρμοσμένη πρακτική και δίδει καλλίτερα αποτελέσματα απ’ ότι η μονοκαλλιέργεια.
Σε αρκετές περιπτώσεις τα ωφέλιμα προτιμούν τα φυτά ξενιστές και η διασπορά στην καλλιέργεια-στόχο δεν είναι η επιθυμητή. Τότε εφαρμόζεται η «βίαιη» διασπορά με την κοπή μερών τον φυτού και την κανονική κατανομή τους στην καλλιεργούμενη έκταση.

Κατανομή των πόρων και καταφυγίων
Το ποια είναι η σωστή κατανομή πόρων, σε ποιες αποστάσεις και ποιο μέγεθος και σχήμα πρέπει να έχουν για το βιολογικό έλεγχο συγκεκριμένων ζωικών εχθρών δεν έχει ακόμη επαρκώς προσδιορισθεί. Άλλωστε έχουν μεσολαβήσει πολύ λίγα χρόνια μελέτης συγκριτικά με τις άλλες μεθόδους και η εντατικοποίηση των προσπαθειών γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Το κλίμα τώρα είναι ευνοϊκότερο παρά ποτέ για τέτοιον είδους προγράμματα που μπορεί να αποσπάσουν χρηματοδοτήσεις. Στην Αγγλία έχει επινοηθεί η κατασκευή «σαμαριών» εμπλουτισμένων με ετήσια ποώδη φυτά σε αποστάσεις 100 μέτρων και απόσταση 5-10 μέτρα από τα όρια για να διευκολύνεται η διέλευση των τρακτέρ προκειμένου να εννοηθεί o πολλαπλασιασμός και η δράση των αρπακτικών Carabidae.

Η επιλεγμένη βιοποικιλότητα μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις;
Η απάντηση είναι ότι μπορεί. Μια αρνητική επίπτωση είναι η αφαίρεση τμημάτων εύφορης γης σε καλλιέργειες υψηλής προσόδου. Η απώλεια εισοδήματος μπορεί να μην αντισταθμίζεται από την ωφέλεια που προκύπτει από τη μείωση της χρήσης των παρασιτοκτόνων. Αυτή όμως η αντίληψη είναι για βραχυπρόθεσμα οφέλη.

Μια άλλη πιθανή αρνητική εξέλιξη είναι τα επιλεγμένα φυτά να έχουν ευεργετική επίδραση όχι μόνο στα ωφέλιμα αλλά και στο ζωικό εχθρό-στόχο. Αυτό συνέβη στην περίπτωση της φθοριμαίας της πατάτας Phthorimaea opercullela (Lepidoptera: Gelechiidae). Τα επιλεγμένα φυτά για παραγωγή γύρης και νέκταρ ωφελούσαν μεν το παρασιτοειδές Copidosoma koehleri (Hymenoptera: Encytridae) αλλά και τη φθοριμαία της πατάτας. Τότε αντικαταστάθηκαν από το φυτό Borago officinalis (Boraginaceae) που δεν το χρησιμοποιούσε ο συγκεκριμένος εχθρός. Από αυτό φαίνεται ότι ο δρόμος δεν είναι εύκολος, χρειάζεται πολύ προσπάθεια αλλά πάντα υπάρχει λύση.

Αποδοχή από τους παραγωγούς
Η αποδοχή μιας διαφορετικής φιλοσοφίας από τους παραγωγούς, λαμβάνοντας υπόψη τη μέχρι σήμερα διαπαιδαγώγηση, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αυτό αποτελεί όμως ένα σημαντικό στοιχείο, για την επέκταση τέτοιων μεθόδων. Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι στην Ελβετία, μετά από μια μικρή διστακτικότητα, αυτές οι μέθοδοι έχουν τώρα ευρεία αποδοχή, το ίδιο και στην Κίνα και Αυστραλία. Στην Κίνα σε 1.350.000 στρ. οπωρώνων σπέρνεται τώρα το φυτό Ageratum conyzoides (Asteraceae) που φιλοξενεί το αρπακτικό άκαρι Amblyseius spp. Ανάλογη περίπτωση υπάρχει στην Αυστραλία, Κεντρική Βιρμανία και αλλού.
Αν σκεφτούμε κάτω από ποιες συνθήκες αναπτύσσονται τέτοιες ιδέες και πρακτικές, τις επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και σε χρήματα, πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον. Αυτή η μεθοδολογία θα αλλάξει πολλά προς το καλλίτερο και θα λύσει πολλά προβλήματα σε μόνιμη βάση.

Χρησιμοποίηση τον φυτού Thymaelea hirsuta σε εμπορικό θερμοκή­πιο πιπεριάς και μελιτζάνας στην Ιεράπετρα, ως πηγή εξαπόλυσης τον γενικού αρπακτικού Orius laevigatus.

Μια μελέτη παράδειγμα
Το 1999 με μια μικρή χρηματοδότηση της ΓΓΕΤ, δύο ομάδες από την Ισπανία (IRTA και University of Barcelona Dr Oscar Alomar-Depart. Biologia Animale Prof. Marta Goula) και την Ελλάδα (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών-Εργαστηριο Γ. Ζωολογίας & Εντομολογίας Καθηγητής Δ. Λυκουρέσσης, Δρ Δ. Ποντίκης και Ε0ΙΑΓΕ- Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου- Εργαστήριο Γ. Ζωολογίας και Εντομολογίας Δρ Ν. Ροδιτάκης) άρχισαν μια προσπάθεια για τη διερεύνηση των σχέσεων των αρπακτικών Ετεροπτέρων των οικογενειών Anthocoridae και Miridae με τη μεσογειακή χλωρίδα με στόχο τη χρησιμοποίηση τους για την ολοκληρωμένη διαχείριση των ζωικών εχθρών των κηπευτικών. Η πλούσια μεσογειακή χλωρίδα και ο ρόλος της σε σχέση με τα ωφέλιμα έντομα ήταν ένα πεδίο που δεν είχε ποτέ ερευνηθεί. Μπορούν κάποια από αυτά τα φυτά να αποτελέσουν φυσικά εκτροφεία και πώς μπορεί να γίνει; Αν έτσι είναι τα πράγματα τότε υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα και μια καλή βάση για τη νέα μέθοδο.

Τα Ετερόπτερα Anthoridae και Miridae είναι γενικά αρπακτικά σε αφθονία στη μεσογειακή λεκάνη, και μερικά έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης για το βιολογικό έλεγχο επιζήμιων εχθρών των κηπευτικών, θριπών, αφίδων, αλευρωδών και τετρανύχων.
Τα Anthocoridae Orius laevigatus, Ο. niger, O. albidipennis έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία και χρησιμοποιούνται ευρέως στο βιολογικό έλεγχο του θρίπα της Καλιφόρνιας, Frankliniella occidentalis, ενός από τα πιο καταστρεπτικά έντομα των κηπευτικών στη χώρα μας αλλά και των επιτραπέζιων σταφυλιών, ροδάκινων και ανθοκομικών φυτών (γαρύφαλλα, τριαντάφυλλα, ζέρμπερα κ.λπ.). Εκτός όμως από τους θρίπες που φαίνεται να τους προτιμούν, θηρεύουν επίσης αφίδες, τετράνυχους, αλευρώδεις.
Τα Miridae Macrolophus caliginosus, M. pygnaeus, Nesidiocoris tenuis έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί με επιτυχία κατά προτεραιότητα στο βιολογικό έλεγχο των αλευρωδών Bemisia tabaci, Trialeurodes vaporariorum αλλά έχουν αποδειχτεί πολύ καλοί θηρευτές και στους θρίπες F. occidentalis, Thrips tabaci, στις αφίδες Myzuspersicae, Aphisgosypii, Macrosiphum euphorbiae και τον τετράνυχο Tetranychus urticae.

Είναι προφανές, ότι τα προαναφερθέντα αρπακτικά Ετερόπτερα, καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος των πιο επικίνδυνων ζωικών εχθρών των κηπευτικών, που διευκολύνει τις εφαρμογές στην πράξη από τους παραγωγούς. Η ιδιότητά τους αυτή εξηγεί και το αυξημένο ενδιαφέρον γι’ αυτά. Επίσης πλεονεκτούν σε σύγκριση με τα παρασιτοειδή διότι απουσία θηράματος δεν εγκαταλείπουν τα φυτά, συνεχίζουν να τρέφονται και να πολλαπλασιάζονται τόσο σε καλλιεργούμενα όσο και σε αυτοφυή χωρίς να τα ζημιώνουν στις περισσότερες περιπτώσεις. Μετακινούνται σε μικρές αποστάσεις γεγονός που διευκολύνει τη γρήγορη διασπορά στην καλλιέργεια στόχο.
Με την πρώτη εμφάνιση των θηραμάτων μεταπίπτουν από τη φυτοφαγία στη ζωοφαγία ελέγχοντας έγκαιρα τις πληθυσμιακές εκρήξεις των ζωικών εχθρών. Αν και η μετάπτωση από τη ζωοφαγία στη φυτοφαγία σε περίπτωση απουσίας θηραμάτων έχει κάποια επίπτωση στη γονιμότητα, εν τούτοις αυτό αντισταθμίζεται με την κατανάλωση θηραμάτων αργότερα. Υπάρχει όπως και σε πολλά άλλα έντομα στενή σχέση με ορισμένα είδη φυτών και αυτό αποτελούσε ένα από τα αντικείμενα της ερευνητικής προσπάθειας.
Η μελέτη αυτή που άρχισε το 1999 και συνεχίζεται σήμερα στο Μεσογειακό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει ήδη δώσει πολύ χρήσιμα δεδομένα που αναδεικνύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας και πώς μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε.

Στον παρατιθέμενο Πίνακα δίδονται ορισμένα φυτά που φιλοξενούν ωφέλιμα αρπακτικά Ετερόπτερα καθώς και η σχετική αφθονία. Ανάμεσα στα φυτά που εξετάστηκαν είναι και καλλιεργούμενα φυτά με σκοπό να δούμε αν αυτά ως μονοκαλλιέργεια φιλοξενούν τα συγκεκριμένα ωφέλιμα και σε ποια αφθονία.

Από τα καλλιεργούμενα φυτά το καλαμπόκι (γλυκοκαλάμποκο), φιλοξενεί σημαντικούς πληθυσμούς Orius sp. στους ανθοφόρους σπάδικες, ενώ το αμπέλι πολύ μικρό αριθμό, η πατάτα, η ντομάτα και η μελιτζάνα φιλοξενούν σημαντικούς πληθυσμούς Miridae. Ορισμένα φυτά φιλοξενούν γενικά αρπακτικά και από τις δύο οικογένειες όπως είναι η ακονιζά και το στύφνο.
Ορισμένα είδη γενικών αρπακτικών έχουν στενή σχέση με τα φυτά ξενιστές και αποτελούν φυσικά εκτροφεία. Το φυτό T. hirsuta φιλοξενεί σε πολύ μεγάλους αριθμούς και σχεδόν όλο το χρόνο το ιθαγενές είδος O. laevigatus maderensis αποκλειστικά, το οποίο είναι δραστήριο και κατά το χειμώνα. Εκτός αυτού παίζει το ρόλο καταφυγίου σε δύσκολες περιόδους απουσίας κατάλληλων ανθοφόρων φυτών. Ανάλογο ρόλο έχουν τα φυτά Echium sp., S. thymbra, N. oleander, D. viscosa.
Τo φυτό φλασκιά αποτελεί φυσικό εκτροφείο του γενικού αρπακτικού Nesidiocoris tenuis (Miridae), γνωστού για την αποτελεσματικότητα σε αλευρώδη, τετράνυχο, θρίπες και μελίγκρες.
Το φυτό ακονιζά ανθίζει το φθινόπωρο και λειτουργεί ως σωσίβιο-καταφύγιο για τα γενικά αρπακτικά Orius niger, O. laevigatus και Macrolophus caliginosus.

Μεταξύ των ειδών του γένους Orius τα πιο άφθονα ήταν τα O. niger, O. laevigatus maderensis και O. albidipennis. To O. albidipennis είναι είδος που αφθονεί στην κεντρική και ανατολική Κρήτη στις πιο θερμές περιοχές και είναι δραστήριο όλο το χειμώνα στα θερμοκήπια πιπεριάς στην Ιεράπετρα. Εποικεί και κυριαρχεί των εισαγομένων ειδών στις καλλιέργειες πιπεριάς στις οποίες εφαρμόζεται ολοκληρωμένη διαχείριση μαζί με τα O. laevigatus maderensis και Ο. niger και στις οποίες εξαπολύθηκε το Ο. laevigatus laevigatus για το βιολογικό έλεγχο του θρίπα της Καλιφόρνιας.

Μεταξύ των ειδών της οικογένειας Miridae τα πιο άφθονα ήταν τα Macrolophus caliginosus, M. pygmaeus και Nesidiocoris tenuis.

Σε προκαταρτικά πειράματα τα τελευταία δύο χρόνια σε εμπορικά θερμοκήπια πιπεριάς χρησιμοποιήθηκε το φυτό Th. hirsuta ως πηγή για εξαπολύσεις του Ο. laevigatus maderensis με πολύ καλά αποτελέσματα. Μικρές δέσμες ανθοφόρων βλαστών 20-30 εκ. αναρτηθηκαν πάνω από τα φυτά σε κανονικές αποστάσεις έτσι εξαναγκάστηκαν τα ακμαία να εποικίσουν τα φυτά πιπεριάς. Το ίδιο έγινε και με το φυτό D. viscosa. Στην περίπτωση αυτή λήφθηκε μέριμνα να μη γίνει διασπορά των σπόρων στο χώρο του θερμοκηπίου γιατί θα αποτελούν πρόβλημα στη συνέχεια.

Και τα δύο αυτά φυτά για την Κρήτη είναι πολύτιμα για τα κηπευτικά και κατάλληλα για ενίσχυση της ωφέλιμης πανίδας των γενικών αρπακτικών Ετεροπτέρων την κανονική καλλιεργητική περίοδο (Σεπτέμβριο- Μάιο). Μπορούν να περιβάλλουν το χώρο γύρω από το θερμοκήπιο και να αποτελούν φυσικά εκτροφεία ιθαγενών άγριων πληθυσμών ωφέλιμων γενικών αρπακτικών.

Πρέπει να υπογραμμιστεί επίσης η σημαντική συμβολή της λυγαριάς την ίδια περίοδο που εκτός των άλλων έλκει σημαντικό αριθμό επικονιαστών του είδους Bombus terrestris.

Για να επιτευχθεί βιολογική ισορροπία σε μια καλλιέργεια κηπευτικών, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συνεχής παρουσία φυτών ξενιστών από την άνοιξη και η διασφάλιση της επιβίωσης και πολλαπλασιασμού τους το χειμώνα.
Μια τέτοια σειρά φυτών θα μπορούσε να είναι θρούμπα, Echium sp., γιασεμί, τριανταφυλλιές, ακονιζά, τσουκιά, σε γλάστρες η σε ελεύθερο χώρο, Thymaelea hirsuta.
Έτσι θα υπάρχει μεγάλη αφθονία ιθαγενών ωφέλιμων αρπακτικών που θα μας βοηθήσουν στον έλεγχο των πιο βλαβερών εντόμων που προσβάλλουν τα κηπευτικά (αλευρώδη, θρίπες, τετράνυχο, μελίγκρες).

Στα υπαίθρια κηπευτικά η μικτή καλλιέργεια γλυκοκαλάμποκου και σολανωδών με άλλα φυτά, δημιουργεί περιβάλλον ευνοϊκό για τη διαρκή παρουσία των ωφέλιμων Ετεροπτέρων μέσα στην καλλιέργεια σε συνδυασμό με άλλα αυτοφυή φυτά. Η μονοκαλλιέργεια κολοκυνθοειδών δεν ενδείκνυται αλλά η συγκαλλιέργεια με σολανώδη συμβάλλει στη μείωση της έντασης των προβλημάτων από ζωικούς εχθρούς.

Αφθονία άγριων και καλλιεργούμενων φυτών ξενιστών των γενικών αρπακτικών Ετεροπτέρων των οικογενειών Anthhocoridae και Miridae που έχουν επισημανθεί στην Κρητη και είδη που φιλοξενούν
Anthocoridae
Όνομα φυτού	Αφθονία	Είδη
Thymaelea hirsute, (φινοκαλιά)	+ + + +	O. l
Satureja thymbra (θρουμπί)	+ + + +	O. l
Echium plantagineum	+ + + +	O. l
Echium graveolence	+ + + +	O. l
Zea mays γλνκοκαλάμποκο	+ + +	O. l
Lantana camara (λαντάνα)	+++	O.n, O.h.
Daucus carota maxima (άγριο καράτο)	+++	O.l., O.n, O.h
Rosa micrantha (άγρια τριανταφυλιά)	+++	O.l, O.n, O.a.
Vitex agnum castus (λυγαριά)	+++	O.n.
Rosmarinus officinalis (δενδρολίβανο)	++	O.n.
Diettrichia viscosa (ακονιζά)	++	O.n.
Capsicum annuum	++	O.n.
Matricaria chamomila (χαμομηλι)	+	O.n.
Chrysanthemum sagetum (άγρια μαργαρίτα)	+	O.n.
Datura stramonium (στύφνος)	+	O.n.
Mespilus germanica (μουσμουλιά)	+	O.n. O.h.
Jasminum frutiscens (γιασεμί)	+	O.n
Vitis vinifera (αμπέλι)	+	O.n., O.l
Sisibrium irio (πικράβρουβα)	+	O.n
Thymus sp (θυμάρι)	+	O.n
Phlomis sp (φλόμος)	+	O.n
Rubus idaeus (βάτος)	+	O.l
Miridae
Lagenaria leukantha (φλασκιά)	++++	N.t
Solanum melongena (μελιτζάνα)	++++	M.p., N.t
Solanum tuberosum (πατάτα)	+++	M.p., N.t
Lycopersicum esculentum (ντομάτα)	+++	M.c., .N.t
Dimorphotheca aurantia (διμορφοθηκη)	+++	M.c.
Diettrichia viscosa (ακονιζά)	+++	M.c.
Datura stramonium (στύφνος)	++	M.c. M.p., N.t.

(+ + + + =πάρα πολλά, + + + =πολλά, + + = μέτρια, + = λίγα) Ο.ι.= Onus laevigatus, O.n.= Orius niger, O.a.= Onus albidipennis, O.h.= Orius horvathi, M.c. = Macrolophus caliginosus,

M.p. = Macrolophus pygmaeus, N.t. = Nesidocoris tenuis

Ανάλογη είναι η πρόταση για τα αμπέλια.
Φυτά που μπορούν να περιβάλλουν ένα αγρόκτημα είναι δενδρολίβανο, άγριες τριανταφυλλιές, Echium sp., Th. hirsuta που μπορεί να λειτουργεί και ως φυτό παγίδα, άγρια καρότα κ.λ.π. Το ποιο μπορεί να είναι το σχήμα και το μέγεθος των παρεμβαλλόμενων φυτών δεν μπορεί να προσδιορισθεί με ακρίβεια ούτε έχει γίνει συστηματική προσπάθεια για ευνόητους λόγους.
Η διάθεση χρηματοδοτήσεων αυτή την κατεύθυνση αξίζει γιατί θα συμβάλλει στην αξιοποίηση ιθαγενών πόρων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει κάθε περιοχή στην παραγωγή ανταγωνιστικών ποιοτικών προϊόντων.

Πληροφορίες:
Αρ. Νικόλαος Ροδιτάκης, Τακτικός Ερευνητής Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου
Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου, Καστοριάς 35, Κατσαμπάς 71003 Ηράκλειο, τηλ.: 2810 302304, email: rodirakis@her.forthnet.gr

Πηγή:ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.)

Διαβάστε ακόμη:Φυτά που προσελκύουν ωφέλημα έντομα