Γιατροσόφια Αργυράδων Κέρκυρας

Γιατροσόφια Αργυράδων Κέρκυρας: Χειρόγραφον φυλλάδιον Τζάνη Καββαδιά 1853 Ιουλίου 12

Όλα τα σπίτια, στα παλιά χρόνια, είχαν απαραίτητα εγχειρίδια, που η προέλευση τους ήταν άγνωστη, γιατί ήτανε κληρονομικά, που οι απόγονοι το πολλαπλασίαζαν σε αντίγραφα. Και τα βιβλία αυτά τα συμβουλευόντουσαν κάθε μέρα.

Κεφάλαιον 1. Περί πόνου όπου έχει o άνθρωπος στο κορμί του
Εις το όνομα τον Χριστού και της Παναγίας ότι έδεσα και απόδεσα τον κεφαλόπονον, τον ανεμικόν, τον εξωτερικόν από τον δούλον του Θεού (τάδε). Σύρε εις τα άγρια όρη και άπεχε από τον δούλον του Θεού (τάδε). Έδεσα και απόδεσα τας ασθενείας από τον δούλον του Θεού (τάδε). Επτά παρθένες στέκουν και δε ξορκίζουν. Σύρε ‘ς τον Ιορδάνην ποταμόν όλες οι εβδομήντα ασθένειες από τα κόκκαλα του, από το κρέας του, από τα σωτικά του και από τα άνδερά του και πάσα ανάγκη να απέχη από τον δούλον του Θεού (τάδε). Άγιοι Ανάργυροι πέμψατε ώρα καλή προς τον δούλον του Θεού (τάδε). Αμήν.

Αριθ. 2. Για το μαλαθράκι
Πάρε το χόρτο οπού ονομάζεται ισόπι (φυτό άγνωστο ενταύθα-πιθανός πρόκειται περί του υσσώπου) τες ρίζες του και βράστο αυτό καλά και το νερό εκείνον ας το πίνει ο ασθενής από ένα σκοτέλλι κάθε πουρνό και τα φύλλα να τα βράσης με ξύγκι χοιρινό και αφού τα ανακάτωσης, να τα βάλεις απάνω εις την ζερβιά μεριά ως έμπλαστρο, και από το ίδιον να βάλεις και εις τα πόδια την νύκτα η και την ημέρα' ακόμη να βάλεις και δυο βδέλλες μία εις το κάθε ποδάρι ήτοι ανάμεσα εις τα δυο δάκτυλα εις το χοντρό και εις τα δυο, πλην προτού σαραντίσει.

Αριθ. 3. Περί μούρο όπου βγαίνει εις την μύτη.
Να πλύνει το μούρο πρώτα με άσπρο κρασί και να έχεις σκότι της καλής (;) όπου κάνουν το σαπούνι, να το κουκκίζης και πάλι να το πλύνεις έως έξι και δέκα φορές και υγιαίνει.

Έτερον σε αυτό.
Πάρε κρέας φρέσκο και αφού το ζεστάνεις εις την φωτιά, κουκκιζέ το με βενέτικη ζάχαρη και εις κάθε τρεις ώρες να το μεταλλάζεις. Χάνεται.

Αριθ. 4. Περί κεφαλόπονου.
Πάρε μερικό σπόρο τσουκνίδας και αφού τον κοπανίσεις ανακάτωσέ τον με ξύδι να γίνει σαν αλοιφή και άλειψέ την σε χαρτί χοντρό και δέστο στο μέτωπο και υγιαίνει αμέσως.
Το ξύδι το χρησιμοποιούν και σήμερα προς επάλειψη του μετώπου κατά την κεφαλαλγία, τον σπόρο της κνίδης όμως όχι.

Αριθ. 5. Εάν ένα ζώο έχει πόνο στην κοιλία του και κυλιέται και βογκά.
(Αυτόν τον πόνο ονομάζουν περιδρομικό).
Κοπάνισε κομμάτι άσπρο κρεμμύδι και μισό σκόρδο και βάλτο σε ένα λινό πανί ψιλό και χώσε το με το χέρι σου μέσα στον αφενδρώνα του και υγιαίνει.

Αριθ. 6. Περί όταν τρέχει αίμα από την μύτη.
Κοπάνισε φύλλα καλάμου και σινικής και βάλτα στο μέτωπο ή κοπάνισε ηδΰσαμον χλωρό (ίσως εννοεί τον ηδύοσμο, το φυτό όμως τούτο κοινός ενταύθα λέγεται μέντα) με φύλλα καλάμου και αφού τα στύψης, βάλε τον ζωμό εις τας ρίνας. Ακόμη βάλε του το ζουμί της άγριας ελαίας από τα φύλλα με μασούρι εις τας ρίνας.

Αριθ. 7. Για κουφό.
Κοπάνησε ένα σκόρδο και στύψτο και το ζουμί του να το βάλεις σε φλυτζάνι και να βάλεις άλλο τόσο από χολή προβάτου και αφού τα ανακατώσεις να στύψεις αυτόν μέσα στο αυτί.

Αριθ. 8. Περί την πληγή τι να βάνει απάνω.
Όλα ενωμένα, πρώτον κροΰζαν, γουργουγίαννη, κοπανισμένα με πέτρα' έπειτα καλαμήθρι κοπανισμένο όταν βιαίνει ο πόνος να βάνει επάνω ενωμένα βίτζαμο, πρωτοθέρι, μολόχα' έπειτα αφού τα βγάλει, κόψε ξύγκι και ένωσέ τα.
Και σήμερα αυτά τα βότανα επιθέτουν επί των πληγών.

Αριθ. 9. Περί εκείνου που τρέμουν τα χέρια του.
Βάλε μία οκά γάλα και κόψε τον τζήρον ήγουν ορό και δώσε να πίνει ο πάσχων και ιατρεύεται.

Αριθ. 10. Στην θέρμη εάν είναι τριτζάνα (περιοδικός πυρετός).
Φρέσκα μπαρούτη: ξ: 1: τριμμένη και εις νερό βαλμένη τρεις ήμερες. Κόβεται.

Έτερον σε αυτό.
Τρία αγριοκάστανα τριμμένα ομού με τα φλούδια τους και να τα βάλεις από βραδύς με άσπρο κρασί και να πίνει πολλές φορές. Ιατρεύεται.

Αριθ. 11. Διά τα μάτια, όπου έχουν αίμα.
Ενός αυγού ψημένου στην χόβολη να βγάλεις τον κρόκο και το ασπράδι όπου μένει σαν κούπα να το βάλεις στα μάτια πολλές φορές. Υγιαίνει.

Αριθ. 12. Περί ασπρίλα ματιού.
Πάρε κορφές βάτου και απηγάνου και αφού τις κοπάνισες να τα βάνεις σε ένα πανί και να τις βρέχεις με άσπρο κρασί και να πίπτη στο μάτι συχνάκις. Υγιαίνει.

Αριθ. 13. Περί δάγχασμα σχορπίου.
Βάλε γάλα συκής ή καλυτέρα της άγριας εις κακό άνγάθι.Να το βάλεις όμως ρητώς (πάραυτα).

Αριθ. 14. Για να γνωρίσεις ποιος δεν κάνει παιδί.
Βάλε σε δυο πιάτα λίγο κριθάρι και ας κατουρήσει το ανδρόγυνο κατά μέρος και να σταθούν έως να φυτρώσει το κριθάρι. Όθεν εκείνου όπου δεν φυτρώσει το κριθάρι, εκείνος δεν κάνει παιδί.

Αριθ. 15. Περί οδόντος.
Βάλε στο κούφωμα δάκρυ ελιάς και βράσε μολόχα και ασπρόρριζα ή μάσησε και τα φύλλα τους, ή ροδιάς φύλλα βράσε με νερό και βάστα το στο στόμα σου συχνά.
Ασκούνι ξηρό κοπάνισον με άλας και τρίβε τούς οδόντας (φυτό άγνωστο ενταύθα).

Αριθ. 16. Περί όταν πονούν τα βυζιά της γυναικός.
Κοπάνισε καρύδι και πήγανο και λάδι και μέλι και ας αλείφει τα βυζιά της και ιατρεύεται. Και σήμερα μεταχειρίζοντε σε αυτή την περίπτωση χλωρά καρύδια.

Αριθ. 17. Αναγαργαρισμοί της φράντζας.
Κρασί άσπρο ουγγιά: 1, ξύδι ουγγιές: 3, ρητζίνι ουγγιές: 8, ρίγανη ουγγιές: 8, λιβάνι ουγγιές: 8, και δενδρολίβανο ουγγιές: 8 και αφού βράσουν καλά όλα ομού βάλε ροδόσταμο ουγγιές: 3: και ας πλύνει το στόμα του όποιος θέλει.

Αριθ. 18. Για να καταπραύνεις χολή.
Πάρε ηδύοσμο χλωρό ή ξηρό κοπάνισε αυτόν καλά - πίνε νηστικός κρασί καλό, άδολο.

Αριθ. 19. Διά ζωχάδες όπου και είναι ωσάν βογκά.
Πάρε ενός αυγού ασπράδι και τρία κηκίδια μικρά κοπανισμένα και βάλε τα σε ένα φούρνο και αφού τα ανακατώσεις ας πίνει τρεις αποταχυνάδες και υγιαίνει.

Αριθ. 20. Για γυναίκα όπου έκαμε παιδί και έστυψε.
Ψήσε ένα κρεμμύδι και να βάλεις την καρδιά αυτού ζεστή στην μήτρα.

Αριθ. 21. Περί όταν τρέμουν τα κηδεμένεια (λέξη άγνωστος ενταύτα) της γυναικός.
Πάρε ένα δράμι αφιόνι ήγουν ύπνο και κοπάνισε το με τρία κλωνάκια σταφίδα χοντρή και βάλε στον ομφαλό με ένα κομμάτι πανί κόκκινο και ιατρεύεται.

Αριθ. 22. Περί να βρει θησαυρό.
Εις την πρώτη σήμερον ύπαγε νηστικός και καθαρός και και κόψε δυο βέργες από δάφνη και όταν τινάς κόψει λέγει την ευχή ταύτη με Θείας ευλάβειας:
Θεέ Πάτερ, ουρανέ και Κύριε του ελέου σου και της δικαιοσύνης σου, ο μόνος καθαρός και ακήρατος, ο πάσιν έχων το έλεος, το Πνεύμα σου το άγιον, και ευθύς απόστειλον την αγίαν σου δωρεάν, αυτή την δουλείαν ταύτην, ίνα μετά διορκής (;) ταύτης ευνήαωμεν του ευρεί.

Αριθ. 23. Για το ρύμα εις το μάτι.
Ως εκίνησε η Παναγία με τον υιόν της τον μονογενήν και παίρνει ασημοτζέκουρα, τζεκουροπελεκώντες ξαπετάζεται μία φλούδα και μικροπελεκούδα και πίτυχεν εις το μάτι του δούλου του Θεού (τάδε)' σκούζει, βλάζει και της γης αναταράζει. Όλοι άγγελοι Κυρίου να της βγάλεις τη μουχλάδα του ματιού της' το ρΰμα κάτου ρΰμα' να πάει ’ς τ’ άγρια βουνά και ’ς τα χαμηλά αγκάθια. Αγέρας το 'φέρε, ο Χριστός το ’διώξε.

Αριθ. 24. Διά την λούγγα.
Ως εκίνησεν ο κουφός ο Καπογιάννης με τα κουφά του τα παιδιά και πάει ’ς τον κουφόλογγον νά κόψη κουφοπάλουκα, εκεί βρίσκει την κουφήν. Μήτε απάνου κορφή μήτε κάτου ρίζα.Και κτυπάει με το τζεκοΰρι εις τήν γης φορές γ'.

Γ.Ι. Σαλβάνου-Λαογραφικά σύλλεκτα εξ Αργυράδων Κέρκυρας-1929

Διαβάστε ακόμη:Φυλαχτό και ξόρκι για το χωράφι