Mερμηγκάνα, η φαρμακερή αράχνη

Όταν σε φάει η μαρμάγκα

Στα Τρίκαλα της Κορινθίας επιχωριάζει περίεργος δεισιδαίμων συνήθεια προς θεραπεία των αραχνοδήκτων. Όποιον φάει η μερμηγκάνα (φαρμακερή αράχνη), τον χώνουν ως το λαιμό τρεις ημέρες στο φουσκί, του φτιάνουν τα κόλλυβα και τον κλαίνε τρεις Μαρίες. Όταν τελειώνει το κάθε μοιρολόι, οι τρεις Μαρίες λένε «Θιός σχωρέσ’ τη μερμηγκάνα, κι’ ανάθεμα το πεθαμένο».

Η μυρμηγκάνα είναι είδος αράχνης φαρμακερής, η οποία στη Σπάρτη μεν ονομάζεται ψυχαλήθρα, στη Σκόπελο δε και στη Σκιάθο μαρμάγκα. Τα μοιρολόγια, τα οποία μοιρολογούν οι Μαρίες προσαρμόζονται προς την ηλικία και το γένος του αραχνοδήκτου.

Αλλού στην Κορινθία, λόγο έλλειψης κόπρου, ενέθεταν τους αραχνοδήκτους σε άμμο, στις δε βόρειες Σποράδες εντός κλιβάνων μετρίως θερμανθέντων. Πιθανώς σε αυτή τη δοξασία υπολανθάνει παλαιά θεραπευτική αγωγή, σκοπούσα να προκληθεί διά της εφιδρώσεως η έκκριση του ιού της αράχνης.

Η εικασία του κ. Σταματούλη φαίνεται πιθανότατη. Ο Αέτιος σε βοήθεια των φαλαγγιοδήκτων (ένα δε γένος φαλαγγίων είναι και το μυρμήγκι) συνιστά λουτρό συνεχές θερμό (εν Αθήνα τ. ΙΗ' 1906 σ. 279). Τους δε ασπιδοδήκτους λέγει ότι ωφελεί θάλασσα θερμή καταιονουμένη (αύτ. σ. 282).
Στη Λέρο δε σήμερον συνηθίζου να θέτουν κατ’ επανάληψη επτάκις σε θερμό λουτρό τον δηχθέντα υπό είδους τινός αράχνης φαρμακερής, ήτις εκ τούτου ονομάσθηκε «εφταλουτρού» (Α. I. Οϊκονομοπουλου. Λεριακά σελ. 140).
Επίσης εφτάλουτρο καλείται και στη Κάρυστο είδος φαλαγγίου, για όμοιο ίσως λόγο.

Περί δε της λέξεως μερμηγκάνα παρατηρούμε ότι και στους Αλβανούς η αράχνη λέγεται μιρμάκεα (εν Κροΐα) μεριμάνγεα (εν Καβαΐα) μιρμάνγεα (εν Ελβασάν) και μαριμάνγεα (εν Σκόδρα). Βλ. Χριοτοφορίδου, Λεξικό της Αλβανικής γλώσσης εν λ.— Σ. τ. Δ.]

Πηγή: Σύμμικτα λαογραφικά 1909 - Εν Ξυλοκάστρω-I. Π. ΣΤΑΜΑΤΟΥΛΗΣ

Διαβάστε ακόμη:Φυσικές βαφές μαλλιών