Μηλιά: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Καλλιέργεια και πολλαπλασιασμός της μηλιάς

Η μηλιά είναι δένδρο που μπορεί να ψηλώσει ίσα με 10 μέτρα και ο καρπός του είναι όμορφος την εποχή που ώριμος ξεπροβάλλει απ’ τα φύλλα, εύρωστος και προκλητικός. Μα τι τα θέλετε, είναι άθλιος πολύ σκανταλιάρης.

Αυτός έβαλε σε πειρασμό τον Αδάμ και την Εύα κι έχασαν τον Παράδεισο και από τότε γεννιόμαστε με το προπατορικό αμάρτημα, σαν να μη έφταναν της ζωής μας τόσες αμαρτίες. Και στον Τρωικό πόλεμο φαίνεται πως έχει την ουρίτσα του. Λέγεται πως αφορμή του πολέμου ήταν το χρυσό μήλο που η Έρις έριξε στο Τραπέζι των θεών στο γάμο του Πηλέα. Με λίγα λόγια γύρω από το μήλο οι αρχαίοι Έλληνες κι όλοι σχεδόν οι λαοί της Ασίας και Ευρώπης πλέκουνε μύθους. O Νεύτων με ένα μήλο απέδειξε το νόμο της βαρύτατος και ο Γουλιέλμος Τέλλος λέγεται πως εξάρτησε την ελευθερία της Ελβετίας από ένα μήλο.

Η μηλιά στον τόπο μας προκόβει στο Πήλιο, στην Εύβοια (Ιστιαία), Ήπειρο, Μωριά και σε μερικές επαρχίες της Μακεδονίας. Στην Επαρχία Βοΐου της δυτικής Μακεδονίας, υπάρχουν δάση από αγριομηλιές.
Η φιρικιά καλλιεργείται πολύ στην Ιστιαία (βόρειο Εύβοια) και περισσότερο στο Πήλιο κι’ έχει το καλό να μη πιάνει αιματόψειρα.
Οι μηλίτσες που έχουν νέα φλούδα μπολιάζονται με μάτι και οι μεγάλες με κεντράδι.
Οι μηλιές χωρίζονται σε ξινομηλιές και γλυκομηλιές από τη γεύση τους και σε πρώιμες ή όψιμες από την εποχή που ωριμάζουνε τα μήλα τους.

Καλλιέργεια μηλιών

Η μηλιά γίνεται στα μαλακά κλίματα που δεν κάνει πολύ ζέστη και πολύ κρύο. Όμως προκόβει περισσότερο από την αχλαδιά στα πιο ψυχρά και υγρά μέρη και αντέχει λιγότερο σ’ αυτά που το καλοκαίρι κάνει ζέστες δυνατές, δηλαδή προτιμά τα ορεινά. Τα λουλούδια της εύκολα παθαίνουν από δυνατό κρύο και παγωνιές, γι’ αυτό και στα μαλακά κλίματα, όπως είναι τα παράλια, τα παραποτάμια και παραλίμνια, που γίνονται δροσιές και ομίχλες ή μηλιά καρπίζει καλύτερα.

Στα ζεστά μέρη προκόβει σε δροσερές κοιλάδες, σε πλαγιές βουνών και γενικά σε θέσεις που έχουν αέρα και δροσιά. Οι κάμποι είναι καλοί για τις πρώιμες μηλιές και οι ψηλές και δροσερές πλαγιές για τις όψιμες που μπορούνε καλλιεργηθούν και σε ύψος 1.200-1.500 μέτρων.
Η μηλιά γίνεται και με παραφυάδα, ζει όμως λίγα χρόνια. Καλύτερα είναι να κάνουμε μηλιές από σπόρο γιατί γίνονται γερές και ζούνε πολλά χρόνια. Όταν η μηλιά γεράσει ξαναγίνεται από τις παραφυάδες της.

Σπορείο
Μηλιές μπορούμε να κάνουμε φυτεύοντας παραφυάδες ή σπέρνοντας σπόρο. Σπέρνουμε στα ζεστά μέρη στο σπορείο τον Οκτώβριο για να φυτρώσει Μάρτη ή Απρίλη.
Το σπορείο το φτιάχνουμε σε μέρος προφυλαγμένο που σκάβουμε ανάλογο κομμάτι γης, το καθαρίζουμε από τις πέτρες και ρίζες, το ψιλοχωματίζουμε, του ρίχνουμε μπόλικη κοπριά χωνεμένη και ξανά το σκάβουμε ρηχά για να ανακατωθεί με το χώμα η κοπριά και αφού το ισώσουμε το χωρίζουμε σε βραγιές (πρασιές) δύο ή τρία μέτρα μάκρος και ένα φάρδος φτιάχνοντας συγχρόνως και τ αυλάκι για να ποτίζονται.

Στις βραγιές αυτές σπέρνουμε το σπόρο στα πεταχτά με το χέρι ή ανοίγουμε κάθε 10-18 πόντους αυλάκια 1-2 δάχτυλα βαθιά και ρίχνουμε μέσα κάθε 2-3 δάχτυλα σπόρους, ύστερα σκεπάζομε τα αυλάκια επιδέξια με τσουγκράνα και ρίχνομε σ’ όλη τη βραγιά στρώμα ως ένα πόντο από φυτόχωμα (σάπια φύλλα) ή παλιά κοπριά κοσκινισμένη και ανακατωμένη με ποταμίσια άμμο σε αναλογία δύο μέρη άμμο κι ένα κοπριά και με σανιδίτσα το πατάμε.
Ποτίζουμε ταχτικά και προσεκτικά τις βραγιές με ποτιστήρι μέχρι να φυτρώσουν μηλίτσες, κι όταν δυναμώσουν και γίνουνε ως μισή πιθαμή βάζουμε τρεχούμενο νερό. Τα σκαλίσματα και τα βοτανίσματα είναι απαραίτητα.

Φυτώριο
Στο χρόνο επάνω οι μηλίτσες του σπορείου θα ’χουν μεγαλώνει και τις μεταφυτεύουμε Νοέμβριο ή Δεκέμβριο στα ζεστά μέρη και Μάρτη ή Απρίλη στα ψυχρά, Τότε βγάζομε με προσοχή τις μηλίτσες, κόβουμε τη μεσανή ρίζα και τις φυτεύομε στις πρασιές του φυτώριου σε σειρές μιάμιση ως δυο πιθαμές ή μία από την άλλη και σ’ απόσταση μιάμιση πιθαμή ρίζα σε ρίζα. Το φυτώριο είναι ανάλογο τεμάχιο γης, βαθιά σκαμμένο και χωρισμένο σε πρασιές 1 1/2 μέτρο φάρδος και 3 μάκρος με αυλάκι μπρος για να ποτίζονται. Τις πρασιές αυτές πρώτα τις φουσκίζουμε (λιπαίνουμε) με μπόλικη χωνεμένη κοπριά, τις σκάβουμε ξανά, τις ισιώνουμε κι’ υστέρα φυτεύουμε τις μηλίτσες. Και τις ποτίζουμε όλο το καλοκαίρι με τρεχούμενο νερό 4-5 φορές, κατά και όταν ριζοβολήσουν και κάνουν κλωνιά τις σκαλίζουμε, ύστερα απ’ το πότισμα, για να κρατήσει το χώμα την υγρασία του και πάρουν οι ρίζες ανάσα.

Μπαίνοντας η άνοιξη, στο δεύτερο χρόνο κατά τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο τις μπολιάζουμε χαμηλά με μάτι και τον τρίτο χρόνο που θα ’χουνε ψηλώσει τα μπόλια ως δυο μέτρα φυτεύουμε τις μηλίτσες Νοέμβριο-Δεκέμβριο ή Μάρτη-Απρίλη στην παντοτινή θέση τους.

Φύτεμα μηλιάς
Οι λάκκοι που θα φυτευτούν πρέπει να έχουν 60 πόντους βάθος και 80 φάρδος. Αρχίζοντας το φύτεμα γεμίζουμε το λάκκο ως τη μέση με χώμα και παίρνοντας μια-μια μηλίτσα, κόβουμε λίγο τη μεσανή ρίζα και ψαλιδίζουμε στην άκρη και τις άλλες ρίζες για να καθαρίσουμε το μέρος που μάσησε η αξίνα όταν τις βγάζαμε. Ύστερα καθίζουμε τη μηλίτσα στη μέση του λάκκου, την κρατούμε ίσια και κοιτάζοντας να είναι οι ρίζες απλωτές ρίχνουμε από το πλαϊνό χώμα όσο χρειάζεται να σκεπαστούν και πατάμε με τα πόδια. Τελευταία γεμίζουμε το λάκκο και για νάχουμε επιτυχία πρέπει μπρος να φυτεύουμε και πίσω να ποτίζουμε. Στα αμμουδερά χώματα τις φυτεύουμε βαθύτερα ως μια πιθαμή (20-25 πόντους) και στ’ αμμοαργιλλώδη μισή πιθαμή (10-15 πόντους) μετρώντας από το μέρος που αρχίζουν οι ρίζες.

Κλάδεμα
Σε όσες μηλίτσες απ’ αυτές που φυτέψαμε το μπόλι έχει μακρύνει 1 ½ - 2 μέτρα τις κόβουμε 70 πόντους μέχρι 1.20 ψηλά από τη γη. Όταν το χωράφι φυτευτεί αποκλειστικά με μηλιές τις κόβουμε σε 70 πόντους. Όμως αυτές που φυτεύουμε στους δρόμους του περιβολιού ή και σε χωράφι που θα το σπέρνουμε τις κόβουμε 1,20 - 1,80 μ.

Και αφήνουμε 3-4 μάτια στην κορφή για να κάνουμε διακλάδωση (σταύρωση) και χαλούμε όλα τα άλλα. Όμως μπορούμε και να τ’ αφήσουμε, μα πρέπει στη περίσταση αυτή τα βλαστάρια που θα βγάλουν την άνοιξη να τα κορυφολογήσουμε στα δυο μάτια για να ισκιώνουνε το καλοκαίρι με τα φύλλα τους τον κορμό. Όταν χαλούμε τα μάτια που δεν μας χρειάζονται, για να προφυλάξουμε από τον ήλιο τον κορμό της μηλίτσας τον ασβεστώνουμε.
Τα τρία μάτια που θα αφήσουμε για τη σταύρωση πρέπει να είναι σταυρωτά κι όσο το δυνατόν αραιά.

Βλαπτικά έντομα
Τη μηλιά την βασανίζουνε πολλά έντομα που κάνουν μεγάλες ζημίες στο δένδρο ή στον καρπό τους.

Σκουλήκι των μήλων
Το σκουλήκι που βλέπουμε ανοίγοντας ένα μήλο ή αχλάδι λέγεται καρποκάψα και γίνεται από αυγό μιας σταχτερής πεταλουδίτσας που την άνοιξη ίσαμε τον Ιούνιο την βλέπουμε κατά το βραδάκι να πετά γύρω στις μηλιές. Οι πεταλουδίτσες αυτές γεννούν τα αυγά τους επάνω στα λουλούδια μόλις δέσουν.

Κάθε μια απ’ αυτές γεννάει 50 - 60 αυγά από ένα σε κάθε λουλούδι. Μετά από 8 μέρες βγαίνουν από αυτά καμπίτσες (σκουληκάκια) που τρυπώντας τα μήλα τρώνε την σάρκα τους και φτάνουν μέχρι την καρδιά. Τα χτυπημένα μήλα ούτε φαίνονται πως έχουνε σκουλήκια και μεγαλώνουν κανονικά, πέφτουν απ’ το δένδρο και η κάμπια που έχει βγει πηγαίνει στα ξερά χόρτα, είτε στις παλιές φλούδες του δένδρου και κάνει ένα κουκουλάκι. Μετά από 20 μέρες, κοντά τον Αύγουστο, βγαίνει από το κουκούλι αυτό πεταλουδίτσα που κάνει τις μεγαλύτερες ζημίες, γιατί γέννα τα αυγά της στα ώριμα πια μήλα και τα σκουληκιάζει.

Σε 100 λίτρα νερό λιώνουμε 3 λίτρα σαπούνι, 2 λίτρα πετρέλαιο και στο τέλος προσθέτουμε 600 γραμμάρια οινόπνευμα φωτιστικό.

Ιδού πως κάνουμε το γιατρικό αυτό:
Σε τενεκεδένιο σκεύος που να χωράει 15-20 λίτρα χύνουμε 10 λίτρα νερό και το βάζουμε να βράσει. Μόλις κοχλάσει ρίχνομε το σαπούνι κομμένο σε ψιλούτσικες φέτες και τ’ ανακατώνουμε ολοένα και δυνατά ώσπου να λιώσει όλο και χύνουμε λίγο-λίγο το πετρέλαιο στη ζεστή σαπουνάδα ανακατώνοντας το υγρό αδιάκοπα μ’ ένα ξύλο ώσπου να γίνει γαλάκτωμα. Ύστερα το κατεβάζουμε από τη φωτιά και όταν κρυώσει ρίχνουμε το οινόπνευμα. Τελευταία αραιώνουμε με 90 λίτρα νερό και ραντίζουμε.
Το πρώτα ράντισμα γίνεται όταν δέσουν τα λουλούδια κι αρχίζουνε να τινάζονται. Το δεύτερο 15-20 ημέρες ύστερα από το πρώτο, βρέχοντας καλά τα έντομα.

Υπονομευτής
Οι κάμπιες (σκουλήκια) του υπονομευτή φανερώνονται στις μηλιές κατά το Μάη και έχουν βγει από αυγά που γέννησε το έντομο πάνω στο δένδρο το περασμένο καλοκαίρι, Ιούλιο-Αύγουστο. Από τα αυγά αυτά κατά τον Σεπτέμβριο βγαίνουν μικρές κάμπιες και ως τέτοιες περνούνε το χειμώνα. Και τον Απρίλη-Μάη πολλές μαζί δένουν τις τρυφερές κορφάδες με κλωστή που βγάζουν από το στόμα του.
Έτσι τυλίγονται μέσα στη φωλιά αυτή μαζί με τα φύλλα και τα ροκανίζουν με ησυχία και ασφάλεια. Φύλλα φαγωμένα από το σκουλήκι αυτό μοιάζουνε με δαντέλα γιατί τρώνε μονάχα την ψίχα και αφήνουν απείραχτα τα νεύρα τους. Όταν φάνε τα φύλλα μιας κορφάδας κάνουνε φωλιά σ’ άλλο κλωνί και από αυτό στο πλαϊνό ώσπου να τελειώσουν όλα σχεδόν τα φύλλα της μηλιάς.

Για να γλιτώσουμε από τις ζημίες του υπονομευτή, κάνουμε το έξης:
Ψηλά σε κοντάρι καρφώνομε τσίγκινο ποτήρι ίσαμε 30 πόντους φαρδύ και το μισογεμίζουμε με αναμμένα κάρβουνα. Ύστερα ρίχνουμε επάνω σ’ αυτά ζάχαρη, πύρεθρο ή λιβάνι και το φέρνουμε κάτω από τη φωλιά σ’ απόσταση ως δυο πιθαμές. Τα σκουλήκια ζαλίζονται από τον καπνό, πέφτουνε μέσα στο ποτήρι και καίγονται.

Αιματόψειρα
Λέγεται και βαμβακάδα και είναι ο φοβερότερος εχθρός της μηλιάς, που βυζαίνει, σαν τις άλλες μελίγκρες τους χυμούς του δένδρου, το αδυνατίζει και στο τέλος το ξηραίνει. Και πληθαίνετε με ευκολία γιατί γεννά 18 φορές το καλοκαίρι και τις περισσότερες χωρίς να μεσολάβηση αρσενικό, δηλαδή είναι έντομο παρθενογόνο.
Για να την καταπολεμήσουμε πρέπει σε περίσταση που έχει πάθει πολύ το δένδρο να το κλαδέψουμε αφήνοντας τους χονδρούς κλώνους μονάχα. Όσους κλώνους κόψουμε κλαδεύοντας τους καίμε και αυτούς που θα αφήσουμε τους τρίβουμε δυνατά με χονδρή τσόχα μουσκεμένη σε πετρέλαιο.

Κόσσος
Είναι μια κάμπια κοκκινωπή και μακριά ως 4 δάχτυλα που κάνει λαγούμια κάτω από τη φλούδα και μέσα στον κορμό της μηλιάς τρώγοντας το ξύλο. Ζει και 3 χρόνια κι όταν γίνει τέλειο έντομο γεννά τ’ αυγά της στις σκισμάδες της φλούδας.

Ζεύγερα
Είναι κιτρινωπή κάμπια με μαύρες πιτσιλάδες και μικρότερη από την κάμπια του κόσσου. Και αυτή σαν την κάμπια του κόσσου κάνει μεγάλες ζημίες με τις τρύπες που ανοίγει στον κορμό της μηλιάς.
Και τις δυο αυτές κάμπιες, για να της εξολοθρέψουμε μπάζουμε στην τρύπα τους μπαμπάκι βρεγμένο σε βενζίνα, το σπρώχνουμε με ένα σύρμα και βουλώνουμε την τρύπα με στόκο ή λάσπη.

Φυτικές αρρώστιες της μηλιάς

Σάπισμα του καρπού
Το κάνει μικρομύκητας. Στην αρχή η σάρκα του μήλου που έπαθε σήψη, αρχίζει από κει που μπήκε ή αρρώστια να παίρνει σταχτί χρώμα και να προχωρεί ώσπου να σαπίσει όλος ό καρπός ή ξεραθεί Καταπολεμούμε τη σήψη ραντίζοντας το δένδρο με γαλαζόπετρα. Σε 100 λίτρα νερό λιώνουμε 2 κιλά γαλαζόπετρα και προσθέτουμε και ένα κιλό ασβέστη σβησμένο καλής ποιότητας. Το φωσφορούχο λίπασμα (0-12-6) ωφελεί στην αρρώστια αυτή που με την πολλή ζέστη σταματάει.

Σκωρία
Κι αυτή την αρρώστια την κάνει μικρομύκητας. Τον Ιούλιο - Αύγουστο επάνω στα φύλλα γίνονται κάτι βούλες κοκκινωπές που καταλήγουν σε πορτοκαλί χρώμα. Το φθινόπωρο τα φύλλα αυτά βγάζουνε στην κάτω μεριά κάτι εξογκώματα που λέγονται μαστοί.
Προλαβαίνετε με ραντίσματα που κάνουμε με γαλαζόπετρα και ασβέστη και καταπολεμείται αν μαζεύουμε και καίμε τα σκουριασμένα φύλλα.

Πηγή: Ο πλούτος από τα δένδρα-Αλέξανδρου Ν. Γεωργακόπουλου-Εν Αθήναις 1931

Διαβάστε ακόμη:Γενετικά μεταλλαγμένα δέντρα