Βαμβάκι: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Πως γίνετε η καλλιέργεια βαμβακιού

Κλίμα-Έδαφος
Το βαμβάκι είναι ανοιξιάτικο φυτό, θέλει ζεστό κλίμα και σχετική υγρασία. Η υπερβολική υγρασία το βλάπτει. Οι πολλές βροχές και ο υγρός καιρός Το φθινόπωρο δεν ωφελούν το βαμβάκι. Το οψιμίζουν και δεν ωριμάζει. Όσα οψιμίζουν χαλάνε από τις παγωνιές.

Αναπτύσσεται καλά σε αμμοαργιλλώδη, βαθιά, δροσερά, γόνιμα εδάφη και στα αργιλλοαμμώδη σφιχτότερα αναπτύσσεται επίσης σχετικά καλά. Δεν προκόβει στις αμμούδες, στα πολύ φτωχά ξερά, στα βαριά νεροκρατούμενα, στα αργιλώδη. Επίσης στα ασβεστώδη, που ταρατσώνουν, δεν ευδοκιμεί.

Αμειψισπορά, προπαρασκευή του εδάφους
Το χειμώνα (στο τέλος) οργώνουμε καλά. Μετά ένα μήνα περίπου δευτερώνουμε με σβάρνισμα και τρίτο ελαφρό όργωμα με σβάρνισμα στη σπορά. Όταν ακολουθεί σιτάρι και γίνει και τέταρτο όργωμα και σκέπασμα τής καλαμιάς, είναι η καλύτερη καλλιέργεια. Το χωράφι πρέπει να καλοδούλευτή στο ρόγο του και να ψιλοχωματιστεί. Σε σβωλιασμένο χωράφι δεν φυτρώνει καλά.
Τα ποτιστικά χωράφια, που ξεραίνονται την άνοιξη και δεν μπορούν να οργωθούν καλά, ποτίζονται και μετά, αφού έλθουν στο ρόγο τους, οργώνονται.

Σπόρος, εποχή και τρόπος σποράς βαμβακιού

Ο σπόρος πρέπει να έχει καλή βλαστική δύναμη. Προτιμάμε να είναι πρώτης χρονιάς ή δεύτερης, αν και η βλαστική του ικανότητα διαρκεί 5 χρόνια. Για να καταλάβουμε αν ένας σπόρος είναι φρέσκος τον κόβουμε με μαχαίρι και βλέπουμε το φύτρο. Αν είναι άσπρο με μικρές μαύρες βουλές, τότε είναι φρέσκος. Αν το φύτρο είναι κιτρινωπό, τότε ο σπόρος είναι παλιός.
Ο σπόρος πρέπει να είναι απολυμασμένος από το ρόδινο σκουλήκι. Όταν πρόκειται για μικρή έκταση, διαλέγουμε σπόρους από μεγάλα καρύδια καλά ωριμασμένα.

Πριν σπείρουμε βαμβάκι, προβλαστάνουμε το σπόρο. Βουτάμε τα σακιά με το σπόρο 24 ώρες μέσα σε νερό. Τα σακιά να μην είναι γεμάτα, γιατί ο σπόρος θα φουσκώσει και θα σπάσουν ή δεν θα αδειάζουν τα σακιά. Διατηρούμε το βρεμένο σπόρο σε σκιά. Αν έχει χνούδι πολύ, δεν ξεχωρίζονται οι σπόροι στη σπορά και για αυτό πρέπει να τριφτούν, καθώς είναι βρεγμένοι, με χώμα.

Η σπορά του βαμβακιού γίνεται την άνοιξη, αφού ζεστάνει ο καιρός (Μάρτη Μάη, ανάλογα με την περιφέρεια). Όταν ο καιρός είναι ακόμη ψυχρός, ή δεν σταθεροποιήθηκε και γίνει ψυχρός, το βαμβάκι δεν φυτρώνει καλά, κιτρινίζει, αρρωσταίνει. Σε τέτοιες περιπτώσεις καλό είναι να ξανασπέρνουμε. Σπέρνουμε αργότερα από το πρώιμο καλαμπόκι. Δεν μπορούμε όμως να καθυστερήσουμε πολύ, γιατί το βαμβάκι θέλει μεγάλο άθροισμα θερμότητας για να ωριμάσει. Η θερμοκρασία πρέπει να είναι ανώτερη από τούς 10-12°.

Η σπορά γίνεται στα πεταχτά (5-6 όκ.) και σε γραμμές (3-5 όκ.). Στα πεταχτά σκεπάζουμε με τη σβάρνα. Σε γραμμές σπέρνουμε σε κάθε δεύτερη η τρίτη αυλακιά. Οι αυλακιές να γίνωνται άνάλαφρες, για να μην πάει βαθιά ο σπόρος (4-6 πόντοι). Ο εργάτης ρίχνει ανά 20-40 πόντους καμιά δεκαριά σπόρους. Κατόπιν σβαρνίζουμε.

Η κανονικότερη σπορά σε γραμμές γίνεται με βαμπακοσπορείς. Οι μηχανές αυτές ρίχνουν 45 σπόρους μαζί. Το να ρίχνουμε πολλούς σπόρους μαζί στο ίδιο σημείο έχει σοβαρή σημασία. Τα βαμπακόφυτρα είναι τρυφερά και δεν μπορούν να ανατρέψουν τους μικρούς σβόλους ή την ελαφριά κρούστα. Όταν όμως είναι πολλά μαζί, υπερνικούν την αντίσταση των σβόλων ή της κρούστας και φυτρώνουν. Μετά τη σπορά και το σβάρνισμα (πατημένο σβάρνισμα) αυλακιάζουμαι στα ποτιστικά για το πότισμα.

Σκαλίσματα και ποτίσματα
Το βαμβάκι δυσκολοφυτρώνει, όταν ταρατσώνει το χωράφι, για αυτό σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να γίνεται σβάρνισμα. Όταν τα φυτά αποκτήσουν 3-4 φύλλα και αρχίσουν να φυτρώνουν ζιζάνια, σκαλίζουμε, αφού αραιώσουμε. Όπου η σπορά έγινε στα πεταχτά, αφήνουμε σε αποστάσεις 40-60 πόντους και ένα φυτό. Οι αποστάσεις κανονίζονται ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους και την ποικιλία. Στα γονιμότερα γίνεται μεγαλύτερη η αραίωση, γιατί τα φύλλα μεγαλώνουν και απλώνουν κλωνιά. Αν δεν υπάρχει χώρος για το άπλωμα των κλωναριών, θα γίνει πυκνή η φυτεία και δεν θα δέσει πολλά καρύδια. Στα ξερά φτωχότερα εδάφη οι αποστάσεις κανονίζονται και λιγότερο από 40 πόντους. Στα ποτιστικά τα φυτά είναι πιο αραιά.

Στη σπορά σε γραμμές αραιώνουμε επίσης και αφήνουμε σε κάθε σημείο που φύτρωσαν πολλά φύτρα 12 φυτά. Μετά το πρώτο σκάλισμα και αραίωμα ακολουθεί στα χωράφια, που χορταριάζουν και στα ποτιστικά και δεύτερο σκάλισμα. Τρίτο σκάλισμα σπάνια γίνεται. Παράχωμα δεν χρειάζεται.
Στα ποτιστικά ποτίζουμε τα νεαρά φυτά, μόλις αρχίσουν να μεσημεριάσουν. Δεν πρέπει να επισπεύσουμε το πρώτο πότισμα, αν δεν υπάρχει απόλυτη ανάγκη. Ποτίζουμε κάθε 15-20 μέρες ανάλογα με τη σύσταση του χωραφιού. Στην άνθηση κρατάμε τα πολλά νερά, για να δέσουν τα καρύδια.
Στα βαμβάκια με μεγάλη βλάστηση καλό είναι να κάνουμε μικρό κορφολόγημα στον κύριο βλαστό και στους πλαγινούς μόλις αρχίσουν να δένουν τα πρώτα καρύδια. Έτσι προκαλούμαι καλύτερο δέσιμο.

Λίπανση βαμβακιού
Το βαμβάκι είναι εξαντλητικό φυτό. Δεν μένουν και πολλά φύλλα και στελέχη στο χωράφι για να επιστραφούν μερικά από τα θρεπτικά στοιχεία που απορρόφησε. Ο βαμπακόσπορος μαζεύεται. Τα φυτά που μένουν κόβονται ή ξεριζώνονται και πετιούνται έξω από το χωράφι. Χρειάζεται, για να δώσει καλές αποδόσεις και για να διατηρηθεί η γονιμότητα τού εδάφους, άφθονη λίπανση. Τα ποτιστικά βαμβάκια θέλουν πολύ. Στα ξερικά όμως καλό είναι να είμαστε επιφυλακτικοί.

Σε όσα η βλάστηση είναι μεγάλη και το δέσιμο των καρυδιών πενιχρό, τότε καλό είναι να δώσουμε 4 μονάδες φωσφορικό. Όταν τα χωράφια καλλιεργούνται από χρόνια, θέλουν και άζωτο και φωσφορικό. Κάλιο έχουν όλα σχεδόν τα χωράφια. Όπου υπάρχει κοπριά ο συνδυασμός της με φωσφορικό είναι η καλύτερη λίπανση.

Μάζεμα
Η άνθηση γίνεται σε 25-35 μέρες από τη σπορά και η έναρξη της ωρίμασης 55-70 μέρες από την άνθηση. Η άνθηση δεν είναι ταυτόχρονη σε όλο το φυτό. Συνεπώς και τα καρύδια δεν ωριμάζουν και δεν ανοίγουν όλα μαζί. Αρχίζουν πρώτα τα χαμηλά. Το μάζεμα γίνεται σε 2-4 χέρια. Στα ξερικά και στα πρώιμα ανοίγουν τα βαμβάκια από τις αρχές του Αυγούστου. Το μάζεμα ολοκληρώνεται τον Αύγουστο-Σεπτέμβρη. Στα ποτιστικά και όψιμα αρχίζει το μάζεμα από τα μέσα-τέλη του Σεπτέμβρη και διαρκεί ως τον Νοέμβρη και Δεκέμβρη ακόμη. Στα ξερικά συνεπώς η διάρκεια του μαζέματος είναι μικρότερη από τα ποτιστικά.

Το μάζεμα πρέπει να γίνεται όταν ανοίγουν καλά τα καρύδια. Τότε εύκολα αποσπάται το βαμβάκι από αυτά. Ο εργάτης ή η εργάτρια πιάνει με τα δάκτυλα το βαμβάκι, το τραβάει και το αποσπάει από το καρύδι και το βάζει στο σάκο ή στην ποδιά που έχει μπροστά του. Προσέχει να μην παίρνει μαζί με το βαμβάκι και φύλλα ή μικρά κλωνιά (ξυλαράκια). Χρειάζεται επίσης μεγάλη προσοχή να μη μαζεύουμε το βαμβάκι με δροσιά και το σακιάζουμε βρεμένο. Θα ανάψει και θα χαλάσει. Αν θα είμαστε αναγκασμένοι να μάσουμε με δροσιά ή βρεμένο, τότε απλώνουμε το βαμβάκι να στεγνώσει.

Οι ντόπιες ποικιλίες δεν ανοίγουν καλά και χρειάζεται κόπος και προσοχή περισσότερη για να αποσπάσουμε το βαμβάκι από τα καρύδια. Πολλές φορές μαζεύουν οι βαμβακοκαλλιεργητές το βαμβάκι μαζί με τα καρύδια που είναι μισάνοιχτα. Τα ξεραίνουν στον ήλιο για να ανοίξουν ή τα βάζουν σε φούρνο, που είναι λίγο ζεστός (μετά Το ξεφούρνισμα τού ψωμιού). Αυτό γίνεται στις ποικιλίες που δεν ανοίγουν εύκολα ή στις όψιμες ποικιλίες που δεν προφταίνουν να ωριμάσουν καλό και τα καρύδια δεν σκάνε.

Τέτοια όψιμα καρύδια σκάζουν, όταν φυσάνε ψυχροί ξεροί αέρηδες (ξεροβόρια). Εξασκημένες εργάτριες μαζεύουν πάνω από 32 όκ. βαμβάκι την ημέρα. Το πρώτο χέρι είναι καλύτερης ποιότητας. Το δεύτερο χέρι δίνει το περισσότερο βαμβάκι.
Το βαμβάκι, αφού το μασούμε και φροντίσουμε να μην έχει ξένες ύλες (φύλλα, κότσαλα, χώματα) και δροσιά υγρασία. Το βάζουμε στην αποθήκη σε μεγάλους σωρούς ή το σακιάζουμε σε μεγάλα τσουβάλια.

Αποδόσεις βαμβακιού
Κάθε στρέμμα ξερικό βαμβάκι δίνει 30-100 όκ. σπόρο βαμβάκι. Κάθε ποτιστικό 80-250 οκάδες. Το σύσπορο βαμβάκι δίνει 30-45% καθαρό βαμβάκι, ανάλογα με την ποικιλία τού βαμβακιού, και 70-55% σπόρο. Στο μέσον όρο δίνει 1 βαμβάκι 2 σπόρο.

Εχθροί και ασθένειες του βαμβακιού

Έντομα:
α) Το ρόδινο σκουλήκι: Στις αρχές του καλοκαιριού φαίνεται μια πεταλούδα καστανή, μάκρος μισό πόντο και φάρδος με τα φτερά ανοιχτά 2 πόντους. Γεννάει τα αυγά της πάνω στα τρυφερά καρύδια. Σε 3-8 μέρες βγαίνει μικρή κάμπια άσπρο κίτρινη με κεφάλι καστανό. Τρυπάει τα καρύδια, μπαίνει μέσα, τρώει τις τρυφερές βαμπακοκλωστές και στο τέλος τον σπόρο.

Καταπολέμηση

1. Επειδή το σκουλήκι διατηρείται κυρίως στο βαμπακόσπορο, πρέπει να γίνεται απολύμανση. Γίνεται απολύμανση όχι μόνο του βαμπακόσπορου, που θα χρησιμοποιηθεί για τη σπορά, άλλα και αυτό πού θα διατεθεί στην κτηνοτροφία ή τη σπορελαιουργία, αν η διάθεσή του δεν έχει γίνει τούς χειμερινούς μήνες και θα έμεινε στις αποθήκες μετά τον Απρίλη. Επίσης απαγορεύεται να μείνει μετά τον Απρίλη ξεκόκκιστο βαμβάκι. Επίσης στα εργοστάσια εκκοκκισμού επιβάλλουν τη διατήρηση συρματοπλεγμάτων στα παράθυρα-πόρτες με ανοίγματα 1 X 1 χιλιοστό για να μη βγαίνουν έξω οι πεταλούδες.
   Η απολύμανση γίνεται με ειδικά μηχανήματα στα εκκοκκιστήρια βαμβακιού. Σκοτώνεται το σκουλήκι με θερμότητα ή με δηλητήρια. Κάθε σπόρος πού θα κυκλοφορεί πρέπει να είναι εγγυημένος.
2. Να προτιμάμε τις πρώιμες ποικιλίες, πού προσβάλλονται λιγότερο. Οι όψιμες παθαίνουν τις μεγάλες ζημιές. Τα πολλά σκουλήκια ζουν μετά τον Αύγουστο.
3. Να κόβουμε όλα τα βλαμμένα ή πράσινα καρύδια, πού έχουν μείνει στις βαμβακιές και να τα καίμε.
4. Κατόπιν να ξεριζώνουμε τα βαμπακόφυτα και να τα καίμε.
5. Το σκουλήκι προσβάλλει και τις μπάμιες. Να υπάρχει κήπος με μπάμιες κοντά στο βαμβάκι μας να καταστρέψουμε όλα τα φυτά τής μπάμιας, για να μην έχει το σκουλήκι καταφύγιο για το χειμώνα.
   Το καθάρισμα των βαμπακοχωραφιών πού έπαθαν προσβολή από ρόδινο σκουλήκι πρέπει να γίνεται γενικό από’ όλους τούς βαμβακοκαλλιεργητές.

β) Το σκουλήκι των καρυδιών. Ο ανθονόμος του βαμβακιού: Είναι κι αυτό φοβερός εχθρός του βαμβακιού. Είναι ένα μικρό σκαθάρι, με χρώμα γκρίζο σκούρο, με μικρό ρόγχος και μάκρος 3-8 χιλιοστά. Μόλις μπουμπουκιάσουν τα λουλούδια ή δέσουν τα καρύδια, το σκαθάρι αυτό τα τρυπάει και γεννάει μέσα τ’ αυγά του, από τα όποια γίνονται κάμπιες. Τα μπουμπούκια πέφτουν. Τα καρύδια δεν πέφτουν, αλλά χάνουν τη ζωηράδα τους, ξεθωριάζουν και σκάζουν. ΟΕ κάμπιες τρέφονται από τις σάρκες του καρυδιού, γίνονται μέσα νύμφες και κατόπιν πάλι σκαθάρι (τέλειο έντομο) πού τρυπάει τις φλούδες και βγαίνει έξω για να ξαναγεννήσει και επαναληφθεί άλλη γενεά. Έχει 5 γενεές από το Μάη ως το Δεκέμβρη.

Καταπολέμηση

1. Να σπέρνουμε όσο μπορούμε πρώιμα.
2. Να προτιμάμε πρώιμες ποικιλίες.
3. Να επιταχύνουμε τη βλάστηση για ν’ αναπτύσσονται γρήγορα τα φυτά.
4. Να ξεριζώνουμε και να καίμε τα βαμπακόφυτα των χωραφιών πού έχουν προσβληθεί.
5. Να οργώνουμε αμέσως, μετά το μάζεμα, το βαμπακοχώραφο.
6. Να μαζεύουμε τα βλαμμένα μπουμπούκια και τα καρύδια και να τα καίμε.
7. Να αλλάζουμε καλλιέργεια.
8. Να ραντίζουμε με τα κατάλληλα φάρμακα

γ) Η μελίγκρα: Προσβάλλει τούς τρυφερούς βλαστούς και τα φύλλα. Πολλαπλασιάζεται ταχύτατα. Κάνει μεγάλες ζημιές.

Καταπολέμηση
Ραντίζουμε ή σκονίζουμε με νικοτίνη, ροτενόνη, εξαχλωριούχα, κλπ.

δ) Τετράννχος ή σιναπίδι, καθώς ο τετράνυχος των φασολιών κλπ. Σκονίζουμε με ψιλό θειάφι, κλπ.

Αρρώστιες:
Άνθρακας. Προκαλείται από ένα μύκητα. Προσβάλλονται κυρίως τα καρύδια και κατόπιν τα φύλλα και οι βλαστοί. Παρουσιάζονται πάνω στα καρύδια βούλες κοκκινωπές, πού γίνονται κατόπιν γκρίζες ή σκούρες ροζ. Τα καρύδια δεν ανοίγουν. Η προσβολή προχωρεί και στους σπόρους. Το φυτό μένει καχεκτικό και ξεραίνεται.
Σοβαρές ζημιές γίνονται στις πρώιμες προσβολές. Επίσης στις βαμπακοφυτεΐες πού έχουν πολλή υγρασία.

Καταπολέμηση

1. Καθάρισμα τού βαμπακοχωραφιού από τα βαμπακόφυτα.
2. Μετριασμός των ποτισμάτων.
3. Αλλαγή καλλιέργειας.
4. Απολύμανση του σπόρου με σουμπλιμέ. Διαλύουμε 40 δράμια σουμπλιμέ σε 100 οκ. νερό. Βουτάμε το βαμπακόσπορο επί 1 ώρα στο διάλυμα.

Πηγή: Η πρακτική γεωπονία-Δημητρίου Παπασωτηρίου-Αθήνα 1952

Διαβάστε ακόμη:Ζαχαρότευτλα: σπορά φύτεμα καλλιέργεια