Κρεμμύδι – κοκκάρι – σπόρος: παραδοσιακή καλλιέργεια

Κρεμμύδι – κοκκάρι – σπόρος: Καλλιέργεια καί πρακτικές

Εισαγωγικά
Τό παρόν εστιάζεται κυρίως σέ λεπτομέρειες καί στήν πρακτική τής παραδοσιακής καλλιέργειας κρεμμυδιού, καί, (συμπτωματικά) αναφέρεται καί σέ άλλες γενικότερες οδηγίες.
Οδηγίες σχετικά μέ τήν καλλιέργεια γιά τό κρεμμύδι ευρίσκει κανείς αρκετές. Η πλειονότης αυτών, εννοούν (ως συνάγεται) τήν επαγγελματική, ή μαζική παραγωγή. Πολύ λιγότερες οι ανηρτημένες μελέτες γιά τήν οικιακή καλλιέργεια, τήν καλλιέργεια περιωρισμένης κλίμακας, τήν μή επαγγελματική – τήν μή μαζική. Ακόμη λιγότερες – ελάχιστες εκείνες γιά τό κοκκάρι καί τόν σπόρο. Καί τέλος, ως προς τίς λεπτομέρειες, δέν είναι καθόλου σαφείς. Έτσι, εδώ, επιχειρούμε νά καλύψομε τό κενό αυτό.

Διευκρινίζομε: οι επαγγελματίες καλλιεργητές δέον όπως αποφύγουν τίς γραμμές – προτάσεις αυτές. Όχι μόνον δέν έχουν νά ωφεληθούν τι από τό κείμενο τούτο, αλλά ίσως καί νά ζημιωθούν. Γιά λόγους συμβατότητος, εκείνοι ας συμβουλεύονται τόν γεωπόνο τους.
Εμείς, δέν θά λέγαμε στόν απλό καλλιεργητή, γιά παράδειγμα, νά χρησιμοποιήσει «πιστοποιημένο» πολλαπλασιαστικό υλικό, διότι απλούστατα είναι λίαν απίθανο νά εύρη παραδοσιακές ποικιλίες στό εμπόριο, (δηλαδή ποικιλίες δοκιμασμένες επί μακρόν στόν τόπο του). Παρόμοια δέν θά τού λέγαμε τίποτα γιά «σπαρτικές μηχανές», «αναλύσεις εδάφους» - «λιπάνσεις», «ψυγεία» γιά συντήρησι, .. κ.λπ. , καθ’ όσον είναι αδιανόητο γιά τά δεδομένα του καί γιά τό μέγεθος – κλίμακα τής καλλιέργειάς του.

Όπως ο κλασσικός ο δάσκαλος απευθύνεται στούς μαθητές του στήν «γλώσσα» - ταπεραμέντο πού κατανοούν, .. όπως ο προγραμματιστής «επικοινωνεί» μέ τόν υπολογιστή σέ όρους τού ρεπερτορίου τών «λέξεων» – εντολών πού καταλαβαίνει η μηχανή στό συγκεκριμένο επίπεδο, .. όπως ο καλός ο νοικοκύρης ξέρει νά αξιοποιεί τό συγκριτικό του πλεονέκτημα ό,τινος διαθέτει καί γνωρίζει ότι η παραγωγή του πέρα από ένα σημείο επιτυγχάνεται μέ αύξον κατά μονάδα κόστος, ... έτσι καί εμείς εδώ, ή στό ίδιο πνεύμα, απευθυνόμαστε στόν απλό καλλιεργητή, σέ όρους μέσων καί δυνατοτήτων πού διαθέτει, κατανοεί καί μπορεί νά αξιοποιήσει.

Συμπληρωματικά διευκρινίζομε ότι: ξεκαθαρίζομε τό ειδικότερο πλαίσιο τής καλλιέργειας στό οποίο αναφερόμεθα, προσπαθώντας νά γίνεται διακεκριμένο από τό αντίστοιχο εναλλακτικό. Τά ισχύοντα κατά γενική παραδοχή αναφέρονται συνοπτικά. Σέ ό,τι όμως εκτιμούμε πως κάνει διαφορά, στίς λεπτομέρειες καί στά πρακτικά στεκόμασθε περισσότερον, ή σχολιάζομε αντίστοιχα.

Αντίθετα μέ τήν φυσική – δομική σειρά τού είδους καί τής διαδικασίας: σπόρος – κοκκάρι – κρεμμύδι, εδώ ξεκινάμε μέ τό κρεμμύδι, ως τό πρωτεύον σέ ενδιαφέρον, καί, άν ο αναγνώστης δέν κουρασθεί καί αναζητά περισσότερα, θά εύρει στήν συνέχεια γιά τό κοκκάρι καί τόν σπόρο.

Γιά ποία εφαρμογή τεχνικής καλλιέργειας κρεμμυδιού;
Ήδη αναφέραμε ότι συζητάμε γιά τήν παραδοσιακή, .. γιά τήν παραγωγή τού κρεμμυδιού σέ δύο φάσεις. Τήν παραγωγή τού πολλαπλασιαστικού υλικού (κοκκάρι) από σπόρο – “μπαρούτι”, καί πιό επικεντρωμένα καί ουσιαστικά γιά τήν τελική παραγωγή κρεμμυδιού πρός βρώσι (χλωρού, ή ξερού) από κοκκάρι.

Πάνω απ’ όλα συζητάμε γιά καλλιέργεια (= βασική θρέψη τού φυτού) στό έδαφος, όχι γιά υδροπονία, μη τε γιά υποκατάστατα αυτής όπως είναι τό “τηγάνι”.
Γιά τήν ενημέρωση, αναφέρομε ότι στήν υδροπονία δέν μεσολαβεί χώμα, αλλά τά συστατικά τής διατροφής τού φυτού παρέχονται διαλυμένα στό νερό καί σέ συνεχές κύκλωμα τροφοδοσίας.
Στό “τηγάνι”, τά φυτά μεγαλώνουν σέ μιά ‘τούρτα’ περιωρισμένου πάχους χώματος, αλλά πάνω σέ ένα πλαστικό υπόστρωμα. Τό νερό καί η λίπανσις είναι τό μείζον καί τό αποκλειστικό γιά τήν διατροφή τους. Τό πλαστικό υπόστρωμα αποκλείει τήν επαφή μέ τό έδαφος, τήν απώλεια διατροφικού δυναμικού καί τήν ανάπτυξι ζιζανίων, (έτσι, οι βολβοί θά τείνουν νά είναι πεπλατυσμένοι) Δέν συζητάμε γιά τήν παραγωγή κρεμμυδιού από σπόρο – ‘μπαρούτι’ μέσα σέ μιά περίοδο, όσον καί άν η επιλογή τής τεχνικής αποτελεί τόν κανόνα (ή καί τήν κατά κόρον εφαρμογή) στήν παραγωγή τού κρεμμυδιού, (κυρίως στήν μαζική παραγωγή, αλλά καί ιδιαίτερα διαδεδομένη – προσφιλής στήν οικιακή καλλιέργεια, βολεύει, γάρ).

Ενημερωτικά, γιά τήν παραγωγή σέ μία φάσι – περίοδο:
Σπέρνεται τό “μπαρούτι” δασύ, ή αραιότερα, ανάλογα τής προοπτικής.
Τό αραιότερο, άν τό ποτίσης σταθερά καί τό θρέψης, θά παράξη βολβούς ικανούς, (όχι τόσον μεγάλους όσο θά μπορούσε νά προλάβη νά φθάσει τό κοκκάρι μέ τίς ίδιες συνθήκες, αλλά τέλεια ‘εμπορικούς’). Είναι μιά μαζική – εντατική καλλιέργεια.
Τό δασύ θά έχει πρόβλημα συνωστισμού καί υγείας καθώς αναπτύσσονται τά φυτά. Άν τούτο δέν προορίζεται γιά κοκκάρι, τότε μπορεί νά μεταφυτευθούν (χλωρά) πιό αραιά. Έτσι, βλέπει κανείς στίς τοπικές αγορές, τήν άνοιξι, νά πωλούνται μαζικά ματσάκια από τά νεαρά φυτά, μιάς σπιθαμής μέ ψαλιδισμένη τήν κορφή (τίς ρίζες τίς ψαλιδίζουν στήν μεταφύτευσι). Εκεί, κοκκάρι είναι ζήτημα νά συναντήσεις!

Η ανωτέρω καλλιέργεια – παραγωγή σέ μία φάσι – περίοδο, είτε μαζική – εντατική, ή μέ μεταφύτευσι, αλλά καί ανάλογα – αντίστοιχα, απαιτεί οριζόντια εδάφη, καλής συστάσεως, ή λιπαριζόμενα καί πρό παντός μεγάλη καί σταθερή υδατική συντήρησι, (υδροβόρες καλλιέργειες). Δέν είναι δυνατόν, ή δέν σέ συμφέρει, γιά παράδειγμα, η καλλιέργεια αυτή σέ επικλινή, ή/καί σέ πτωχά – χαλικώδη εδάφη, μη τέ όταν τό διαθέσιμο νερό σού είναι πρόβλημα. Αναλόγως τής πυκνότητας δε, τό πιθανότερο είναι νά χρειάζονται καί ψεκασμούς γιά τήν φυτοπροστασία από τίς μυκητιάσεις.

Τό ότι δέν συζητάμε γιά τέτοιες καλλιέργειες δέν σημαίνει ότι είμασθε καί αφοριστικοί γιά αυτές. Σαφώς καί δέν διαθέτομε τήν γνώσι καί τήν εμπειρία τής κάθε εφαρμογής, μη τε έχομε κάνει κάποια μελέτη γιά νά προβάλλομε τό καλύτερο. Όμως, η επιλογή τού καθενός προϋποθέτει καί κάποια δεδομένα, όπως καί τήν μεγιστοποίησι κάποιου αποτελέσματος. Εξαρτάται από τό τί διαθέτει, τί μετράει καί τί δέν λογαριάζει.

Ο επαγγελματίας παραγωγός μετράει τήν πελατεία, τό κύρος του μέ τήν ποσότητα, τό ίδιο όφελος – κέρδος. Καί όσον πηγαίνει στήν ανωνυμία καί στόν ανταγωνισμό, ενδιαφέρεται μόνον γιά τήν τιμή καί τήν φαινομένη ποιότητα. Δέν τόν ενδιαφέρει η δαπάνη – σπατάλη νερού καί λιπασμάτων παρά μόνον η τιμή των, τό κόστος των.
Τό κράτος πού ‘κόπτεται’ για τό ‘νερό’ καί τίς παρενέργειες τών λιπασμάτων, μπροστά στήν “ευημερία” τών δεικτών ενθαρρύνει τήν μαζική καλλιέργεια, γενικά.

Ο καταναλωτής ‘σύρεται’, δέν έχει πολλές επιλογές, μη τε τήν γνώσι.
Ο τής οικιακής οικονομίας καλλιεργητής, .. κάπου ανάμεσα στό βολεύεσθαι καί στήν γέυσι.
Καί στό τελευταίο, στήν γεύσι καί επί τής ουσίας, τά κρεμμύδια από κοκκάρι είναι νοστιμότερα τών άλλων. Μάλιστα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι τό κρεμμύδι μπορεί νά φθάσει έως 4 γενναίες, σταδιακά μικρότερο καί μέ λιγότερα ζωνάρια, αλλά αντισταθμιστικά υπέρτερο σέ γεύσι. (σημειώνεται ότι κάτι τέτοιο δέν είναι εύκολο νά τό πετύχεις καί δέν τό συζητάμε παραπέρα).
Τέλος, η παραδοσιακή καλλιέργεια γιά τήν παραγωγή τού κρεμμυδιού σέ δύο φάσεις, δηλαδή από κοκκάρι, έχει τούς λιγότερους περιορισμούς – απαιτήσεις σέ έδαφος, σέ διατροφή, σέ νερό καί γιά φυτοπροστασία.

‘Ποικιλίες’ κρεμμυδιού.
Κατ’ αρχήν νά διευκρινίσομε όταν συζητάμε, εδώ, γιά καλλιέργεια παραγωγή σπόρου, κοκκαριού, κρεμμυδιού, σαφώς αποκλείομε τά υβρίδια. Δέν είναι τού μέτρου μας.
Οι ‘ποικιλίες’ κρεμμυδιού πού καλλιεργούνται δέν είναι κατά κανόνα άσχετες τού τόπου καί ιδιαίτερα τού είδους τής τεχνικής καλλιέργειας πού έχομε προσανατολισθή – επιλέξει. Τούτο έχει μεγάλη καί ιδιαίτερη σημασία γιά τά πτωχά εδάφη.

Γιά παράδειγμα:
.. άν πάρετε πολλαπλασιαστικό υλικό πού ενθουσιασμένοι είδατε νά ευδοκιμεί μέ μεγάλες αποδόσεις σέ πλούσια εδάφη, καί τό μεταφέρετε – (μετά-)φυτεύσετε σέ άγονο – πετρώδη – χαλικώδη τόπο, χαμηλής έως μέτριας συστάσεως, τό αποτέλεσμα θά είναι μάλλον άκρως απογοητευτικό.

Αλλά καί τό αντίθετο, εν μέρει:
.. άν σάς έκανε εντύπωσι μία ποικιλία γιά τό πώς μπορεί νά έχει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα σέ πτωχό τόπο, νά γίνεται μέ ελάχιστο νερό καί περισσό αέρα καί ήλιο, μή παρασυρθείτε νά κάνετε τήν αναγωγή γιά τήν παραγωγή σας σέ πιό εύφορο έδαφος καί μέ συνθήκες παρόμοιες τής εντατικής καλλιέργειας. Θά πέσετε πολύ έξω στίς εκτιμήσεις σας. Άν ήταν έτσι, τότε οι παραδοσιακές ποικιλίες θά είχαν μεγάλη ζήτησι γιά τήν παραγωγή. Συμβαίνει ακριβώς τό αντίθετο.

Καί μή ξεχνάτε ότι εκτός από τόν ήλιο – θερμότητα, τό έδαφος – θρέψη, καί τό νερό, υπάρχει καί τό τέταρτο στοιχείο τής φύσεως, ο αέρας. Καί τό τελευταίο, (όπως καί τόν ήλιο), άν καί παρέχονται δωρεάν, δέν μπορείτε εσείς νά τό βελτιώσετε – συμπληρώσετε - εντείνετε τεχνητά όπως θά κάνατε μέ τήν βελτίωσι τού εδάφους καί μέ τό περισσότερο νερό. Απλώς, όπως υπάρχουν ποικιλίες πού απαιτούν εύφορο έδαφος ή πολύ νερό, έτσι υπάρχουν καί ποικιλίες πού αρκούνται καί σέ πτωχά εδάφη, αλλά μέ περισσότερο αέρα. Τόν ήλιο – τήν θερμότητα, γενικά όλες οι ποικιλίες τό απαιτούν. Κάποιες μάλλον περισσότερον.

Καί, γιά τήν αποφυγή συγχύσεως, νά ξεκαθαρίσομε τήν έννοια τής ποικιλίας στό κρεμμύδι:
Συνηθίζεται νά αναφέρεται μία ποικιλία μέ τόν τόπο παραγωγής σάν νά πρόκειται γιά ταυτότητα τού προϊόντος, ή σάν νά ήταν ΠΟΠ. Δέν ταυτίζονται. Ναί μέν μία ποικιλία βαφτίσθηκε καί επήρε τό όνομά της από τόν τόπο πού ευδοκιμούσε καί υπερείχε κάποτε καί διαδόθηκε, αλλά σήμερα στόν τόπο αυτό παράγονται καί άλλες ποικιλίες σέ μείζονα ποσότητα.

Γιά παράδειγμα:
Τό Βατικιώτικο κρεμμύδι έχει φθάσει νά σημαίνει καθαρά τό κρεμμύδι πού καλλιεργείται στά Βάτικα τής Λακωνίας ( στήν ευρύτερη περιοχή τής Νεάπολης). Δέν είναι μία ποικιλία, αλλά περισσότερες μέ πλεονέκτημα (καυτερό καί αρωματικό) πού έχει νά κάνει μέ τόν τόπο. Η αρχική (original) ποικιλία τής περιοχής ήταν η ‘σβούρα’, (όνομα σχετικό μέ τό σχήμα του, σάν σβούρα, ή σάν τήν καμπάνα ανάποδα ). Καί η ποικιλία αυτή, τού’λάχιστον φαινομενικά, είναι παρόμοια μέ τό Καστριακιώτικο κρεμμύδι τής Αχαΐας, (καλή ποικιλία).

Τό κρεμμύδι τής Νάξου, (τό Κωμμιακίτικο), μέχρις κάποια χρόνια πρίν, ήταν καί η ‘ποικιλία Νάξου’. Άν καί οι βολβοί του δέν είναι όλοι τού ιδίου σχήματος, (ποικίλουν από τό στρόγγυλο έως τό ωοειδές, αλλά όχι πεπλατυσμένα), η ουσία τους, η γεύσι τους ελάχιστα διαφέρει. Η ‘ποικιλία’ αυτή πολύ σπάνια κυκλοφορεί στό εμπόριο. Σέ λίγα χρόνια, ίσως, γιά νά τήν εύρετε μάλλον θά πρέπει νά πάτε στά πιό ορεινά χωριά, ή στήν Κωμμιακή τής Νάξου.

Τό εάν οι βολβοί από δύο διαφορετικές περιοχές είναι φαινομενικά οι ίδιοι, τούτο δέν σημαίνει ότι πρόκειται γιά τήν ίδια ποικιλία. Η διαφορά στήν ουσία μπορεί νά είναι τεράστια. Γιά παράδειγμα, τά κρεμμύδια ‘Ευβοίας’, εκείνα πού είναι λίγο πιό στυλάτα από τό ωοειδές τής Νάξου, άν καί έχουν εξαιρετική αντοχή καί προσαρμογή σέ δύσκολα εδάφη, όπως καί εκείνο τής ‘Νάξου’, μεταξύ τους καί στόν ίδιο τόπο – έδαφος, διαφέρουν σέ ουσία – γεύσι.

Κάθε τόπος έχει καί κάτι τό ονομαστό. Δέν είναι θέμα δικό μας νά ξεκαθαρίσομε άν τούτο σημαίνει original ποικιλία, ή οφείλεται σέ πλεονέκτημα τής περιοχής.
Ως πλέον ονομαστές περιοχές καλού κρεμμυδιού σημειώνομε ιδιαίτερα τά Βάτικα τής Λακωνίας (Βατικιώτικα), τήν Νάξο (Κωμμιακίτικο), τόν Μαραθόκαμπο τής Σάμου (ποικιλία ??), καί τό Λασίθι τής Κρήτης.

Έτσι, όπου αναφερόμασθε σέ ποικιλία μέ τήν τοπωνυμία έχομε υπ’ όψιν μας τά περιγραφικά χαρακτηριστικά καί κάποιες ιδιότητες πού θά μπορούσαν νά τήν προσδιορίζουν εκ παραδόσεως. Καί προφανώς περιοριζόμεθα μόνον σέ όσα έχομε σαφή γνώσι καί χρόνια εμπειρία. Όπως γιά παράδειγμα, καί γιά λίγες τέτοιες:

• .. τής ‘Κρήτης’: σχήμα πρός τό στυλοειδές, ή τό σωληνοειδές, κόκκινο – σκούρο εξωτερικό μανδύα, σχετικά λευκή σάρκα, σχετικά αντοχής - προσαρμοστικότητας, αλλά καί μέ κάποια αδιασάφητα προβλήματα τόπου, σχετικά στεγνό αλλά καί σκληρό,
• .. τής ‘Εύβοιας’: σχήμα ωοειδές πρός ρουκέτα, χρώμα κεραμιδί εξωτερικά, σχετικά λευκή σάρκα, σκληρή ποικιλία στίς αντοχές, αλλά καί στό φάγωμα,
• .. τήν ‘σβούρα’ τού Καστρακίου τής Αχαΐας, σχήματος σβούρας, ή ανάποδης καμπάνας, ανοιχτό – άτονο κόκκινο χρώμα εξωτερικά, λευκή σάρκα εσωτερικά, μέτρια σκληρή, ανθεκτική ‘ποικιλία’ καί περισσότερον στόν χρόνο,
• .. τής ‘Νάξου’ (τό Κωμμιακίτικο), σχήμα σχετικά στρόγγυλο έως ωοειδές, εξωτερικό χρώμα από πολύ απαλό χρυσο- ρόδινο έως ανοιχτό κόκκινο, μέ λευκή – παχιά σάρκα – χιτώνες, αφράτο – ελαφρύ, σημαντικής προσαρμογής καί αντοχής στήν καλλιέργεια, μέτριας αντοχής στόν χρόνο, (φυτρώνει πιό γρήγορα). Η ποικιλία αυτή δέον όπως διακρίνεται από τό κρεμμύδι πού καλλιεργείται στό νησί καί είναι χρώματος κόκκινο – μώβ εξωτερικά καί ελαφρότερα στά ζωνάρια. Τό τελευταίο δέν έχει τίς ίδιες ιδιότητες μέ τό Κωμμιακίτικο τής Νάξου, (υστερεί σημαντικά σέ ημιξερικές καλλιέργειες καί σέ άλλους τόπους).
  ... άλλες ‘ποικιλίες’ πού μπορεί ο καθένας νά προτιμά.

Γιά τίς επιθυμητές ιδιότητες όσον αφορά τήν καλλιέργεια, αποφαίνεται ο καλλιεργητής. Γιά τήν νοστιμιά, .. οι τρώγοντες. Γιά τίς εμπορικές ποικιλίες .. οι καταναλωτές. Καί, γιά τίς μη εμπορικές, οι οικείοι καί οι φίλοι τού (μη επαγγελματία) καλλιεργητή. Γιά τόν γράφοντα, καί μέ βάσι τήν εμπειρία πάνω από 35 χρόνια, τά περισσότερα ‘εύσημα’ τά συγκεντρώνει τό κρεμμύδι τής ‘Νάξου’, η παραδοσιακή ‘ποικιλία’ – καλλιέργεια τής Κωμμιακής.

Όμως, ο απλός καλλιεργητής θά πρέπει νά ‘σπεύδει βραδέως’. Από τήν παραδοσιακή – δοκιμασμένη ποικιλία καί καλλιέργεια τού τόπου του πρός τίς ‘φημιζόμενες’ καί προσαρμοστικές. Τό συγκριτικό πλεονέκτημα είναι αρχή τής οικονομίας, αλλά καί τό γευστικό – ποιοτικό είναι ζητούμενο τής γαστρονομίας.

Νά σημειώσομε εδώ, ότι η μή εμπορική ποικιλία δέν έχει νά κάνει τίποτα μέ τήν ποιότητα, (άν καί στήν πραγματικότητα μπορεί νά είναι πιό ποιοτική). Η εμπορική ποικιλία υιοθετείται καθαρά από λόγους καί δυνατότητες επαυξήσεως τής αποδόσεως σέ κιλά καί σέ τζίρο. Μιά αφράτη – τραγανή ποικιλία, ιδίου όγκου μέ μιά εμπορική, ποτέ δέν θά μπορεί νά συναγωνισθή τήν τελευταία σέ κιλά αφού οι ιδιότητες τού αφράτου καί τού σφιχτού – πολύ ζουμερού αντιφάσκουν αφ’ εαυτών.

.. Καί κάτι άλλο σχετικό μέ τήν αναζήτησι τής ‘ποικιλίας’
Πληροφορίες γιά τίς ‘παραδοσιακές ποικιλίες’ ευρίσκετε ευρέως. Γιά να φυτεύσετε όμως, .. πολύ δύσκολα, μη τε μπορείτε νά τίς κάνετε download από εκεί όπου ευρίσκονται. Θά πρέπει μάλλον νά επισκεφθείτε τίς ονομαζόμενες περιοχές, (καί ιδιαίτερα στά νησιά, στίς διακοπές σας), καί εκεί νά τίς αναζητήσετε. Στήν ηπειρωτικά Χώρα, καί ιδιαίτερα στήν Πρωτεύουσα, στά τοπικά πρακτορεία μεταφορών, στά ‘στέκια’, στίς ‘πιάτσες’ των, ή/καί από σχετικούς ανθρώπους.
Σπόρο – «μπαρούτι», βέβαια, αποκλείεται νά εύρετε, κοκκάρι .. ίσως, αλλά κάπου θά εύρετε κανονικό κρεμμύδι αυτής τής ονομασίας – ποικιλίας, (θά τό δείτε ως ξεχωριστό από εκείνα πού ξέρετε. Από τά κρεμμύδια εκείνα φροντίσετε νά πιάσετε σπόρο. Καί να ξέρετε ότι όσον περνούν οι καιροί, η αναζήτησις τών παραδοσιακών ποικιλιών θά γίνεται καί πιό δύσκολη.

Έδαφος καί διατροφικές απαιτήσεις τού κρεμμυδιού.
Εδώ, περιοριζόμεθα στενά στήν παραγωγή τού κρεμμυδιού πρός βρώσι, όχι γιά τό κοκκάρι. Γιά τό τελευταίο θά επανέλθομε στήν αντίστοιχο παράγραφο γιά τήν παραγωγή του.
Τό κρεμμύδι, γενικά, ( καί ειδικότερα οι προαναφερόμενες ‘ποικιλίες’), δέν είναι απαιτητικό σέ σύστασι εδάφους, μη τε τόσον πολύ στό πότισμα, παρά μόνον συντηρητικά. Είναι όμως ιδιαίτερα απαιτητικό σέ ήλιο καί αέρα.
Τούτα έχουν ιδιαίτερη σημασία γιά τήν επιλογή τού χώρου καί τής χρόνου φυτεύσεως στήν οικιακή καλλιέργεια, (θά αναφερθούμε μέ περισσότερα στόν χρόνο φύτευσης καί στό πότισμα).

Από τά είδη – συστάσεις εδαφών καλόν είναι νά αποφεύγονται τά ασβεστώδη.
(Μέ τόν όρο ‘ασβεστώδη’ δέν εννοούμε εδάφη πλησίον σέ ασβεστολιθικά πετρώματα, μη τε τά ηφαιστειογενή πού ομοιάζουν μέ ‘ασβέστη’ . Τό ασβεστώδες τού εδάφους συνήθως δημιουργείται μέ τήν πάροδο πολλών ετών από τά ιζήματα τών υπογείων καί μακρυνών υδάτων, ανεξαρτήτως τής τοπικής συστάσεως τού εδάφους. Είναι τό λεγόμενο πορί. Δηλαδή, καθώς τά ύδατα τούτα ανερχόμενα έως ένα ξέβαθο ύψος, είτε από τήν υπερχείλισι τών υδάτων αυτών καί καθώς βυζαίνουν πρός τήν πλαγιά, ή ξεπλένονται σέ ανεπαίσθητες ποσότητες από τά τοπικά όμβρια ύδατα. Ερχόμενα σέ επαφή μέ τόν αέρα δημιουργείται τό πορί, τό ασβεστώδες. Τέτοιες συστάσεις - ‘ποριά’ μπορούν νά σχηματισθούν καί βαθύτερα στό έδαφος, ως εκεί πού ανασαίνει, καί τούτο είναι σαφώς αποδεικτικό ότι ο υπερκείμενος όγκος πίσω ‘κρατάει’, ή ‘κράταγε’ νερό, ερχόμενο από μακρυά).

Τά πιό καλύτερα όμως εδάφη γιά τό κρεμμύδι είναι τά ελαφριά εδάφη, τά στράγγια, εκείνα πού ανασαίνουν καί μπορούν νά ζεσταίνονται γρήγορα στήν εποχή. Τέτοια εδάφη μπορεί νά συνίστανται από αποσαθρωμένη χωματόπετρα ή γρανίτη, (πασπαριά), τά αργιλοχαλικώδη, τά αργιλο- μποκριλώδη, ή τά αμμώδη – χαλικώδη πρός τό ελαφρά αργιλώδες.
Οι μικρές πέτρες – τά χαλίκια δέν είναι πρόβλημα γιά τό κρεμμύδι. Είναι όμως πρόβλημα γιά τό φύτεμα τού κοκκαριού, (νά μήν καθίσει επάνω σέ πέτρα καί δέν ριζοπιάσει καλά), καί μεγαλύτερο γιά τό σκάλισμα, (μήν πετύχεις τήν πέτρα καί τό ξεριζώσεις).

Γενικά, στά βολβώδη, τόν καταλυτικό ρόλο γιά τόν μεταβολισμό τόν παίζει τό πυρίτιο, όχι τό ασβέστιο. (γιά παράδειγμα, όπως έλεγε κάποιος πού τυχαία διαπίστωσε «..τά καλύτερα σκόρδα σέ άμμο μέ κοπριά, ..». Η άμμος πλούσια – υπερβολή σέ πυρίτιο, αλλά καί υπερβολικά πτωχή σέ θρέψι. Η κοπριά αναπληρώνει τό έλλειμα τής θρέψης).
Αποφεύγετε όσον γίνεται νά καλλιεργείτε τό κρεμμύδι γιά συνεχή χρονιά στόν ίδιο τόπο. Καλό είναι νά μεσολαβεί αλλαγή τόπου καί εναλλαγή καλλιέργειας, όπως βίκος, βρώμη, φασόλια, .. Τό χέρσο χωράφι, τό ‘μπαΐρι’ πού λένε (εννοείται οργωμένο!), η καινουργιά, (ακόμη καί τά μπάζα εκ βαθέων), τόπος πού καλύπτετο από σχοίνα, (αφού τά αφαιρέσετε, αυτά απλώνουν πάρα πολύ), τό βαθύ όργωμα (μέ μονόυνο), είναι τά ανώτερα όλων. Σέ τέτοιες συνδυαστικές περιπτώσεις, καί αφού τά δουλέψετε – γυρίσετε 1-3 μήνες νωρίτερα, τό κρεμμύδι μπορεί νά γίνει τό καλύτερο καί μέ τήν πιό ελαχίστη συντήρησι, (σχεδόν δέν κάνετε τίποτα μετά τήν φύτευσι του κοκκαριού, παρά περιπτωσιακό σκάλισμα καί άν χρειασθή κάποιο στοιχειώδες πότισμα). Ένα πλεονέκτημα τών τελευταίων είναι ότι τά χώματα δέν κάθονται εύκολα καί ότι τά ζιζάνια θά είναι λίγα καί καθυστερημένα.

Προετοιμασία εδάφους.
Απαραίτητο τό βαθύ όργωμα – ανασήκωμα τού εδάφους, όπως είπαμε, νά ανασαίνει, νά αερίζεται. Τούτο πρέπει νά γίνεται 1- 3 μήνες ενωρίτερον, νά ποτίσει από τίς βροχές, (αλλά νά μή καθίσει καί από τά πολλά νερά). Άν δέν διαθέτετε αλέτρι γιά τό όργωμα καί τό κάνετε μέ φρέζα, τότε:

.. αποφύγετε τήν (πολύστροφη) φρέζα τού τρακτέρ νά πάει βαθειά μέ τήν πρώτη. Κάτι τέτοιο, μέ τίς βροχές θά καταλήξει νά τσαπιάσει. Άν τό έδαφος στήν επιφάνεια είναι στεγνό μη τό κονιορτοποιήσετε, διότι τό αποτέλεσμα θά είναι αρνητικό. Αντί τής φρέζας τού τρακτέρ προτιμήσετε τό σκαπτικό μηχανάκι χειρός, μέ φρέζα.
.. Φρεζάρετε σταδιακά - επαναλαμβανόμενα στόν χρόνο τό έδαφος. Πρώτα γιά νά καταστρέψετε τά ζιζάνια τής επιφανείας καί για νά ποτίσει – νά φαγουριάσει τό έδαφος, καί, στήν επομένη πιό βαθύτερα.
Τό ανασηκωμένο έδαφος απαιτείται καί στόν χρόνο φυτεύσεως καί μετά. Τούτο σημαίνει ότι στόν χρόνο φυτεύσεως τό “φρεζάρισμα” θά είναι μόνο ελαφρύ, τό ελάχιστο δυνατό. Άν δέν έχη προηγηθή αλέτρι, αλλά, όπως συνηθίζεται, φρέζα, τότε στό αυλάκι – γραμμή πού θά τό βάλετε τό κοκκάρι μπορείτε νά ανασηκώσετε – ανασκάψετε τό χώμα μέ τό δικέλι.

Λίπανσις
Καμμιά απολύτως, ούτε κοπριά, (τού΄λάχιστον γιά τίς προαναφερθείσες ‘ποικιλίες’). Άν ο τόπος έχη κοπριά, θά πρέπει νά είναι τελείως χωνεμένη καί ομογενοποιημένη μέ τό έδαφος.
Σέ υπερβολικές συνθήκες ευτροφίας – ατροφίας, κατά τό φύτεμα, όπως καί υγρασίας – ξέρας, τό κοκκάρι τείνει νά πετάξει ιστό μέ ανθό καί όχι νά θρέψει βολβό.

Αναφέρομε δύο τέτοιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
΄.. στήν πρώτη, κατά τό φύτευμα τού κοκκαριού, τά αυλάκια εποτίσθησαν μέ νερό διαλυμένης κοπριάς (από βαρέλι). Όλα, μα όλα τά φυτά, εύρωστα, επέταξαν ιστό μέ άνθος. (τά άλλα λίγο πιό πέρα, πού δέν έφθασε τό νερό, πού καί πού άν επέταξε κάποιο),
.. συνέχεια στά αυλάκια μέ τό φυτεμένο κοκκάρι, μετά -φυτεύθηκε καί ένα αυλάκι μέ φυντάνι από φυτό (‘Βατικιώτικο’). Η προτροπή ήταν από πρόκλησι (καί τέστ), διότι ως λέγουν ότι το φυντάνι δέν πετάει καλαμωτό ανθού, αλλά θρέφει μόνον βολβό. Τό αποτέλεσμα ήταν ακριβώς τό αντίθετο τού ισχυριζόμενου. Όλα ανεξαιρέτως τά φυτά στό αυλάκι μέ τό φυντάνι, μίζερα, επέταξαν ιστό μέ ανθό. Προφανώς, τό έδαφος υστερούσε σημαντικά καί διακεκριμένα έναντι εκείνων πού καλλιεργούσαν κρεμμύδι μεταφυτεύοντας τό φυντάνι. Δέν τό σήκωνε ο τόπος.

Εποχή φυτεύσεως – καλλιέργειας.
.. εαρινή καλλιέργεια, (γιά κρεμμύδι ξερό),
.. Τό κοκκάρι πού προορίζεται γιά ξηρό κρεμμύδι, γενικά, φυτεύεται από τέλος τού Γενάρη, έως τίς αρχές τ’ Απρίλη. (άν καί όχι απαγορευτικά έως καί τίς αρχές - μέσα Μάη, αναλόγως τήν δυνατότητα νά ποτισθή).
Άν φυτευθή ενωρίς, (μέ δεδομένες τίς βροχές καί τό κρύο), θά `ριζοπιάση καλύτερα, αλλά θά καθυστερήση νά αναπτυχθή σημαντικά έως νά ζεστάνει ο καιρός. Άν τό βάλετε αργά, πού ο καιρός είναι ζεστός, καλό είναι νά προβλέψετε ότι δέν θά ακολουθήσουν βροχές τίς αμέσως επόμενες ημέρες, αλλά νά έχετε καί διαθέσιμο νερό γιά πότισμα.

Ακολουθούν ειδικότερες διευκρινίσεις:
.. τό κοκκάρι πού φυτεύετε από τό τέλος τού Γενάρη έως τό τέλος τού Φλεβάρη, συνήθως, αφορά τό πιό ξερικό κρεμμύδι, (δηλαδή, εκείνο πού δέν προβλέπεται νά τό ποτίσετε). Κατά κανόνα, τούτα φυτεύονται σέ προσηλιακά, ελαφριά – πτωχά εδάφη (πασπαρώδη εδάφη, νά έχουν πλεονέκτημα ζέστης από τόν ήλιο στήν εποχή αυτή καί νά μην κάθονται τά χώματα από τίς βροχές), ή καί καλύτερα σέ χέρσα πού έχετε ήδη φροντίσει νά σκάψετε – οργώσετε 1-2 μήνες ενωρίτερον, (μέ πλεονέκτημα τήν επαρκή διαθέσιμη υγρασία).
Ως πρός τίς ημέρες τής Σελήνης στό διάστημα αυτό, Γενάρη – Φλεβάρη, προτιμάτε νά φυτεύετε τό κρεμμύδι, ( καί μέσα σέ 2-3 ημέρες), .. όταν η Σελήνη περάσει τόν Γαλαξία, (στόν αστερισμό τού Αιγόκερω, * βλ. επομένη σελίδα)
.. ή, (ασφαλέστερα) όταν η Σελήνη φθάνη στήν Πούλια, (στόν αστερισμό τού Ταύρου , ** βλ. επομένη σελίδα),
.. εναλλακτικά καί καλύτερα , επιλέγετε νά τό φυτεύσετε μετά τήν Πανσέληνο, (***) γιά τόν Γενάρη 1-3 ημέρες μετά, καί πιό άμεσα τόν Φλεβάρη, (μέ τήν Σελήνη μεταξύ Λέοντα καί Παρθένου).

Αποφεύγετε νά φυτεύετε στά διάστημα μεταξύ 26 τού Φλεβάρη έως 2 τού Μάρτη, καί ιδιαίτερα από τίς 10 τού Μάρτη έως καί τήν Ισημερία. (Εκφράζονται επιφυλάξεις ακόμη καί γιά τό αποτέλεσμα τής φυτεύσεως τών ημερών 31 Ιανουαρίου έως καί 2 Φεβρουαρίου).
Τό ενδεχόμενο νά σάς σαπίσουν οι σπόροι – βολβοί πού θά φυτεύσετε στό διάστημα αυτό είναι πολύ πιθανόν, συμβαίνει πολλές φορές. ( ****, βλ. επομένη σελίδα).
Έτσι, στήν συνέχεια πηγαίνομε στήν πιό στάνταρντ εποχή, λίγες ημέρες μετά τήν Ισημερία.

.. ενημερωτικά,
(*) ..
Η θέσις τού Αιγόκερω δέν διακρίνεται τόν χειμώνα, λόγω τού Ηλίου. Άν υπολογίσετε ότι ο Ήλιος μπαίνει στόν Αιγόκερω στά μέσα τού Γενάρη, τότε η Σελήνη, άν συμβαίνει κατά τό τέλος τού Ιανουαρίου νά φθάνει εκεί, θά είναι λίγο πρίν τήν Νέα Σελήνη. Όσον πηγαίνομε πρός τά μέσα τού Φλεβάρη, και τόν Ήλιο πρός τό τέλος τού Αιγόκερω, η Σελήνη θά φθάνει στόν αστερισμό αυτό 1- 2 ημέρες πρίν τήν Νέα Σελήνη καί άν αυτή πέφτει πρός τό τέλος τού Φλεβάρη τότε υπολογίσετε τό πολύ έως καί 3 ημέρες πρίν.
(**) ..
Η Πούλια (Πλειάδες) – ο αστερισμός τού Ταύρου, τήν εποχή αυτή, Γενάρη – Φλεβάρη, φαίνεται τό βράδυ, λίγες ώρες ανατολικότερα τού Ηλίου, (δηλαδή η Σελήνη τόν Γενάρη – Φλεβάρη φθάνει εκεί 8 -7 ημέρες μετά τήν Νέα Σελήνη)

(****) ..
Στήν αρχαιότητα όταν εισήχθη η καλλιέργεια τού κρεμμυδιού σέ μιά χώρα τής ανατολής, οι άνθρωποι τό θεωρούσαν “δαιμονικό” διότι έπρεπε νά φυτεύεται μετά τήν Πανσέληνο. Εκείνοι ήξεραν καί εφύτευαν τούς σπόρους των πρός τήν Πανσέληνο, (εκμεταλλευόμενοι προφανώς τήν υγρασία καί τήν τάσι γιά τό γκάστρωμα τού σπόρου στήν φάσι αυτή).

(****) ..
Όπως τόν Αύγουστο υπάρχει πρόβλημα στέγνης στά φυτά, ανεξαρτήτως ζέστης, έτσι καί στό τέλος τού Φλεβάρη υπάρχει πρόβλημα μέ τήν υγρασία στούς οργανισμούς καί στήν αλλαγή τού καθεστώτος των, ανεξαρτήτως καιρού – ηλιοφάνειας. (π.χ. τά ξερόκλαδα δέν πιάνουν εύκολα, τά χλωρά ξύλα πού θά κόψετε δέν θά καίονται, .. Σέ όποια αλλαγή τού βιολογικού κύκλου τών οργανισμών τίς ημέρες εκείνες, η υγρασία παγιδεύεται υπό μιά χημική σύνθεσι καί δέν αποβάλλεται καθόλου εύκολα. (καί εσείς μακρυά από κρυολόγημα!).

Όπως όλα τά βολβώδη, ΄’ετσι καί τό κρεμμύδι συνιστάται – προτιμάται νά φυτεύεται σέ “ψυχρή εποχή”, δηλ. ψυχρός καιρός, αργά τό απόγευμα, όχι πρίν τήν Πανσέληνο, μέ τήν Σελήνη σέ καθοδική φάσι, ή/καί τήν Σελήνη μετά τήν Πανσέληνο (καί γιά τούς “τά άστρα λατρεύοντες”, σέ ημέρες, όπου η Σελήνη ευρίσκεται σέ ψυχρό αστερισμό, γής, ρίζας, ή μιά μέρα πρίν).

Η εποχή αυτή, 3-4 ημέρες μετά τήν Ισημερία, (δηλ. από 24 Μαρτίου – Ευαγγελισμού), έως αρχές τ’ Απρίλη, είναι η πιό συνήθης – στάνταρντ γιά τά φυτέματα τών κηπευτικών, γενικά.

Στά πιό στράγγια καί φτενά εδάφη, φυτεύετε τό κοκκάρι όσον γίνεται ενωρίτερον, από τίς 24 τού Μάρτη καί άμεσα μετά. Καθυστέρησις 10 -15 ημερών στό φύτεμα τήν περίοδο αυτή, συνεπάγεται πρόσθετη συντήρησι - επιστασία πλέον τού ενός μηνός γιά νά πάρετε τόν ίδιο καρπό.
Τίς ημέρες αυτές καθώς ο Ήλιος ανεβαίνει πάνω από τόν Ισημερινό, είναι ο πλέον κυρίαρχος. Τά ελαφριά εδάφη, τά πασπαρώδη, ζεσταίνονται πιό γρήγορα επιφανειακά καί στό απαιτούμενο βάθος, ενώ τό χώμα τους δέν κάθεται σημαντικά μέ τίς εποχικές βροχές. Επειδή τό κρεμμύδι θέλει αέρα καί ήλιο, τά ελαφριά εδάφη καί η ενωρίς εποχή τό ευνοούν σημαντικά στήν πολλή αρχή του, (η δε οικονομία στό πότισμα υπολογίζεται από 30 έως 50% έναντι εκείνου πού θά βάλετε 10 -15 ημέρες μετά).
Στά βαρύτερα εδάφη, αργιλώδους συστάσεως, δέν έχετε σημαντικό πλεονέκτημα νά φυτεύσετε το κοκκάρι πολύ ενωρίς. Τά εδάφη αυτά καθυστερούν νά ζεσταθούν, τσαπιάζουν πολύ περισσότερο – ευκολότερα μέ τίς εποχικές βροχές. Εκεί φυτεύετε στίς αρχές τ’ Απρίλη. Παρά τό πλουσιότερο δυναμικό τών εδαφών αυτών, τό πότισμα καί τά σκαλίσματα θά είναι περισσότερα, αλλά μπορείτε νά επιτύχετε καί μεγαλύτερη παραγωγή καί μέ καύτερη αντοχή στόν χρόνο.

Άν καί ο Ήλιος είναι επικρατέστερος τήν εποχή αυτή, ως τόσον, καί η Σελήνη έχει κάποιον `ρόλο. Τό καλύτερο θά είναι νά πέφτει μετά τήν Πανσέληνο, (εδώ άμεσα). Άν τούτο δέν συμβαίνη, ή δέν βολεύει τίς ημέρες αυτές, τότε προτιμήσετε σύμφωνα μέ όσα είπαμε γιά τόν Ιανουάριο – Φεβρουάριο, (Αιγόκερω, ή, Ταύρο). Οι συγκυρίες αυτές καί στήν εποχή αυτή συμβαίνουν γύρω στό 3ο/4ο τής Σελήνης καί 3-4 ημέρες μετά τήν Νέα Σελήνη. Πάντως, καλό είναι νά αποφεύγεται τό φύτεμα τίς 2-3 ημέρες πρίν καί μετά τήν Νέα Σελήνη, (η οποία εδώ, Μάρτιο πρός Απρίλιο, έρχεται στούς Ιχθύες).

Άν η Σελήνη πέφτει στό περίγειο, τούτο δέν θά έχει συνέπειες γιά τούς βολβούς καί τά φυτά στά στεγνώτερα – ελαφριά εδάφη, (μάλλον θά κάνουν μεγαλύτερους βολβούς).

Άν γιά όποιον δήποτε λόγο δέν φυτεύσατε τό κοκκάρι στήν περίοδο αυτή, τότε προγραμματίσετε καλύτερα τό φύτεμα:

.. Από τά μέσα τ’ Απρίλη έως τίς αρχές τού Μάη, .. 3 έως μία ημέρα μετά τήν Νέα Σελήνη,
.. ή, από 2 ημέρες πρίν - έως τήν Πανσέληνο,
.. ή, επιλέγοντας μιά ημέρα / ώρες τριγωνισμού (‘Δ’) πλανητών, (όπως καί τήν Σελήνη σέ ‘Δ’ μέ τόν Κρόνο, αλλά καί στό απέναντι από τόν Κρόνο).
Τό πότισμα εδώ δέν θά τό αποφύγετε, αλλά, άν σάς καθίσουν οι συγκυρίες, τότε τά αποτελέσματα θά είναι πολύ εντυπωσιακά, σέ ποσότητα καί ποιότητα.

Τό κοκκάρι πού προορίζεται γιά νωπά κρεμμυδάκια, (χειμερινή καλλιέργεια)
Τά κρεμμύδια πού βάζετε από τό τέλος τού Γενάρη καί μετά, (μέ σκοπό γιά παραγωγή ξηρού κρεμμυδιού), θά είναι σέ ανάπτυξι όπου μπορεί νά καταναλωθούν καί ως νωπά από τά μέσα τ’ Απρίλη καί μετά.
Τά φυτά όμως πού πρόκειται νά καταναλωθούν ως νωπά κρεμμυδάκια στήν χειμερινή περίοδο, ενωρίς τήν άνοιξι, έως τό αργότερο τέλη Απριλίου, εκείνα, θά πρέπει νά φυτεύονται τό φθινόπωρο, πρίν κρυαδύσει ο καιρός. Στά μέσα υψόμετρα καί πλάτη, τά χρονικά όρια φθάνουν έως τ΄Αη’Δημητριού. Στά χαμηλότερα καί νοτιότερα, στά πιό ζεστά μέρη, τούτο μπορεί νά παραταθή ανάλογα.
Τά φυτά αυτά πού βάζετε τό φθινόπωρο, θά αναπτυχθούν ικανοποιητικά όσον υπάρχει ζέστη. Γιά τούτο επιλέγετε προσηλιακά μέρη. Οι βροχές τού χειμώνα δέν θά τά ευνοήσουν, αντιθέτως, όπου λιμνάζουν θά τά ταλαιπωρήσουν. Έτσι επιλέγετε στράγγια εδάφη.
Οι παγετοί τού χειμώνα (στόν συνήθη βαθμό) θά κάψουν κάποια φύλλα, (ή καί όλα σέ πολύ έντονες περιπτώσεις), αλλά το στέλεχος καί η `ρίζα δέν θά καούν. Θά ανακάμψουν.

Τά κρεμμύδια τής φθινοπωρινής καλλιέργειας δέν μπορεί νά προορίζονται γιά ξερά.
Από τά μέσα τ’ Απριλίου καί πέρα, καθώς ο καιρός και τό έδαφος ζεσταίνουν, θά πετάξουν καλαμωτό ιστό γιά ανθό. Ο ιστός αυτός σκληραίνει γρήγορα καί σέ λίγο δέν θά κάνουν μη τε γιά χλωρά. Ο ιστός θά απομυζήση τήν `ρίζα γιά νά θρέψει τό άνθος – τόν καρπό, καί ο βολβός θά κουφώσει. Τό μόνο χρήσιμο είναι νά τά αφήσετε γιά σπόρο – ‘μπαρούτι’.
(τό νά προσπαθήσετε εδώ νά αφαιρέσετε τόν καλαμωτό ιστό δέν είναι καθόλου αποτελεσματικό, διότι λόγω τού χρόνου καί τού μεγέθους τού στελέχους, τούτο πετάει σημαντικά ψηλά. Έτσι ακόμη καί άν τό κόψετε εκείνο θά συνεχίσει νά μεγαλώνει πάλι).

Η μόνη συντήρησις πού έχει έννοια νά κάνετε στά φυτά τής φθινοπωρινής καλλιέργειας είναι τό σκάλισμα στό πολύ ενωρίς, καί τό βοτάνισμα όταν ο καιρός ζεσταίνει. (στόν παγετό τά ζιζάνια – χόρτα μετριάζουν τήν κατάστασι).

Τό κοκκάρι – βολβούς πού θά βάλετε τό φθινόπωρο, γιά χλωρά κρεμμυδάκια, δέν είναι τόσον περιοριστικό. Μπορείτε νά χρησιμοποιήσετε, (καλύτερα σέ διαφορετικές γραμμές):
.. μεγάλους βολβούς – κοκκάρι γιά γρηγορότερα δυνατά φυτά,
.. μικρούς έως πολύ μικρούς βολβούς, (τά λεγόμενα “υπόλοιπα”), τά οποία θά μεγαλώσουν βέβαια, αλλά καθυστερημένα. Έτσι τά τελευταία τά φυτεύετε τό αργότερο έως τό τέλος τού Σεπτέμβρη, (νά προλάβουν νά δυναμώσουν ικανά όσον ο καιρός είναι ζεστός),
.. κρεμμύδια μικρά από τήν καλοκαιρινή συλλογή τού ξερού κρεμμυδιού,
.. κρεμμύδια (μικρά) από τά στελέχη βολβών πού μπορεί νά απέμειναν από εκείνα πού είχαν ανθίσει στήν προηγουμένη περίοδο, .. στελέχη κανονικών βολβών εφ’ όσον έχουν σχηματισθή καί μπορούν νά διαχωρισθούν,
.. κρεμμύδια καλά, ποιοτικά, τά οποία, αφού αργότερα τά αραιώσετε, τά υπόλοιπα θά μείνουν γιά σπόρο,
.. άλλα κρεμμύδια, π.χ. εκείνα πού σάς διέφυγαν κατά τήν συλλογή καί αποκαλύφθηκαν δυναμικά μέ τήν πρώτη φθινοπωρινή βροχή, (μεταφύτευση).

Φύτεμα τού κρεμμυδιού, (από κοκκάρι), καί άλλα σχετικά,
.. τό αυτονόητο, καί κάποιες λεπτομέρειες,
Τό κοκκάρι γιά τό κρεμμύδι, ως είναι φυσικό, φυτεύεται στ’ αυλάκια. (όχι σέ “σκάφη”, μή τε σέ “τηγάνι” όπως κάνουν πολλοί μέ τό φυντάνι – φυτό).
Φυτεύονται είτε μέσα στό αυλάκι, ή ελαφρώς πρός τόν όχθο. Η πρόβλεψις – προοπτική είναι ότι μέ τό πρώτο σκάλισμα, ελαφρώς τά φυτά θά παραχωθούν καί η κοίτη στό αυλάκι θά διαμορφωθή λίγο μετά από αυτά. Εάν τά αυλάκια είναι αραιά – πλατιά, περ. 50+ εκ., (είτε από επιλογή, ή ως αναγκαστικά συμβαίνει σέ πλευρώματα), τότε μπορείτε νά βάλετε καί διπλή σειρά. Μπορείτε νά φυτέψετε καί επάνω στό σαμάρι, αλλά μόνον σέ οριζόντια καί βαρύτερα εδάφη, ποτέ σέ επικλινή, ή ελαφριά, όπου τά χώματα φεύγουν εύκολα. Οι αποστάσεις θά είναι φυσιολογικές. Από ένα φουρκί (= αντίχειρας – δείκτης) έως μιά σπιθαμή (= αντίχειρας – μικρό δάκτυλο). Άν κάπου βάλετε κάποια πιό κοντά, υπολογίσετε ότι θά τά βγάλετε γιά χλωρά.

Άν χρησιμοποιήσετε λάστιχο μέ σταγονίδια (γιά κρεμμύδι) γιά τό πότισμα, τότε φυτεύετε τό κοκκάρι κοντά στά σταγονίδια, (καί, ανάλογα τήν κλίσι καί τήν προοπτική – πρόβλεψι γιά τό σκάλισμα). (γιά τά σταγονίδια βλέπε σχετικά στό πότισμα).
Τό κοκκάρι φυτεύεται μέ τό χέρι σέ βάθος όσον φθάνει τό δάχτυλο.
Κατά τήν τοποθέτησι, ελέγχετε μέ τό δάκτυλο ώστε ο βολβός νά καθίσει σέ καθαρό χώμα, όχι σέ ξηρό σβώλο, σέ πέτρα, ή σέ ξύλο, γιά νά `ριζοπάσει γρήγορα καί καλά. Καθώς αποσύρετε τό δάχτυλό σας, πιέζετε συγχρόνως καί ελαφρώς τόν βολβό μέ τά άλλα δάκτυλα, γιά νά καθίσει καλά.

Εάν τό κοκκάρι σας έχει μεγάλα μουστάκια στήν `ρίζα, (αυτό εξαρτάται από τόν τόπο πού τό είχατε μεγαλώσει), τό κάθισμα τού βολβού πιθανότατα δέν θά είναι τέλειο. Γιά τούτο καλό είναι νά κόβετε – ψαλιδίζετε τά μουστάκια του, (τούτο γίνεται καλύτερα τό καλοκαίρι, στήν πλέξη του, οπότε τά μουστάκια τρίβονται καί μέ τά δάκτυλα).
Τά κοκκάρια τών παραγωγών δέν μπορεί νά είναι όλα σχεδόν του ιδίου μεγέθους, δέν είναι εμπορικό είδος. Τό καλύτερο μέγεθος γιά τό κοκκάρι είναι σέ εκείνο τού κουφέτου, ή καί ελαφρώς μεγαλύτερα. (υπολογίσετε συγκριτικά τό άριστο μέγεθος ως κάπως μικρότερο από εκείνο του εμπορίου).

Βολβοί στό μέγεθος τού αμυγδάλου, ή μεγαλύτεροι, ξεκινούν μέν ως δυναμικά φυτά, αλλά, τά μεγαλύτερα μπορεί νά καταλήξουν σέ ανθοφορία.
Κοκκάρια στό μέγεθος τής καρπούδας τού αμυγδάλου, άν καί ξεκινούν ως πιό αδύναμα, θά γίνουν κανονικά.
Τά μικρότερα όμως, τά αξιοποιείτε καλύτερα στό φθινοπωρινό, ( τά φυτεύετε τόν Σεπτέμβρη). Στήν εαρινή καλλιέργεια όμως, φυτεύετε τά μικρά κοκκάρια σέ ιδιαίτερες γραμμές – αυλάκια γιά αντίστοιχη περιποίησι, (π.χ. σέ γραμμή μέ σταγονίδια)
Τά πολύ μικρά κοκκάρια, οι ‘ψείρες’, χειρίζονται διαφορετικά, (βλέπε σχετικά στό κοκκάρι).

Τό μέγεθος τού κοκκαριού, αυτό καθ’ εαυτό δέν συνιστά πρόβλημα γιά τό άν θά γίνει καλός, ή όχι ο βολβός. Τό πρόβλημα είναι τά μικρά κοκκάρια φυτεμένα μαζί – δίπλα στά μεγάλα.

Πολλοί καλλιεργητές, εκεί όπου θά τους τύχει ένα μεγάλο κοκκάρι, βάζουν στήν συνέχεια – δίπλα ένα μικρότερο, ή πολύ μικρό βολβό. Είναι λάθος τούτο. Τό μεγάλο, καθώς θά αναπτυχθή νωρίτερα, θά ισκιώση καί θά πνίξη τό μικρό. Έπειτα, τό μικρό, λόγω τής καθυστερήσεως, θά είναι πρόβλημα στό σκάλισμα, ίσως χρειασθή πότισμα σέ περισσότερο χρονικό διάστημα, αλλά θά ωριμάση καί σέ διαφορετικό χρόνο.

Τό καλύτερο πού έχετε νά κάνετε είναι τά κοκκάρια πού φυτεύετε σέ μιά γραμμή νά είναι ομοιόμορφα σέ μέγεθος, καθ’ όλο τό μήκος της. Στά μεσαία αυλάκια φυτεύετε τούς κανονικούς, ή μεγαλύτερους βολβούς, καί στά ακραία αυλάκια τά μικρότερα ή τά μικρά κοκκάρια. Τούτο, μέ τήν προοπτική, (άν χρειασθή), νά μπορείτε νά συντηρήσετε καλύτερα τά μικρότερα – τά καθυστερημένα, (συμπληρωματικό, τοπικό πότισμα μέ λάστιχο, σκάλισμα, .. νά τά φθάνει τό λάστιχο καί νά μη τσολοπατάτε μέσα στ΄ αυλάκια).
Αντίστοιχα, τά λίγα μεγάλα κοκκάρια, (πού δέν γεμίζουν αυλάκι), τά βάζετε στίς άκρες, όπου ενδεχομένως μπορείτε νά τά καταναλώσετε νωρίτερα, ως χλωρό κρεμμυδάκι, (νά μήν πατάτε μέσα στ’ αυλάκια).

Όταν φυτεύετε τό κοκκάρι καλό είναι νά έχετε προβλέψει ότι γιά 3- 4 ημέρες δέν θά έχει βροχή, (ιδιαίτερα στήν θερμότερη εποχή). Τούτο γιά νά προλάβει νά κλώξει (επωασθή) ο βολβός.
Ποτέ δέν ποτίζετε, ποτέ δέν καταβρέχετε τό κοκκάρι στό φύτευμα, (ιδιαίτερα στήν θερμότερη εποχή).
Στό φύτευμα, τό χώμα πρέπει νά είναι όλως υγρό – νωπό, όχι νά έχει στεγνώσει επιφανειακά, αλλά καί όχι λασπώδες.
Έτσι, εδώ, ξαναγυρίζομε στήν αρχή, στήν προετοιμασία τού εδάφους μέ τά αυλάκια γιά τήν φύτευσι.
Φυτεύετε τό κοκκάρι τήν ίδια ημέρα (καί ώρα) πού έχετε σκάψει – φρεζάρει τ’ αυλάκια, νά μή στεγώνει τό χώμα, (εννοείται ότι αναφερόμασθε στήν άνοιξι). Άν τό έχετε φρεζάρει τίς προηγούμενες ημέρες, τότε στό φύτευμα, απλώς, θά τά ανασκάψετε σχηματίζοντας τ΄ αυλάκια.

Καί μιά πρακτική πού βολεύει: Μία πέρα – δώθε μέ τήν φρέζα τού σκαπτικού, ανασκάπτετε 1- 1.5 πήχυ, όσον φθάνετε νά φυτεύσετε χωρίς νά πατάτε μέσα στό οργωμένο. Μέ ένα σκαλιστήρι σχηματίζετε τίς γραμμές – αυλάκια καί τά φυτεύετε. Καί συνέχεια. ..
Κάθε 2.5 - 4 μέτρα, ή όπου προβλέπετε τί τό διακεκριμένο, αφήνετε καί έναν διάδρομο γιά τήν λειτουργικότητα. Η πιό λειτουργική απόστασις πού θά πρέπει νά προβλέψετε, είναι εκείνη πού σάς επιτρέπει νά φθάνετε νά ποτίζετε τό κρεμμύδι μέ τό λάστιχο χειρός, μετακινούμενοι παράλληλα στά αυλάκια. Νά ποτίζετε στοχευμένα μέσα στ’ αυλάκια, όχι νά βρέχετε τά φυτά, καί νά μην πατάτε μέσα.

Ράντισμα - ψεκασμοί.
Τό κρεμμύδι σέ τόπο στράγγιο καί μέ αέρα δέν χρειάζεται ράντισμα, γενικά.
Όμως, σέ κάποιες περιπτώσεις καί αφού τό φυτό – ο βολβός έχει φθάσει σέ ανάπτυξι – μέγεθος αυγού καί ανάλογα τίς καταστάσεις, ίσως, όπως:
.. σέ επαναλαμβανόμενες καταστάσεις υπερβολικής δροσιάς, σέ συνδυασμό μέ ζέστη, (κατά κανόνα ατμοσφαιρικής, αλλά καί λόγω τού συγκεκριμένου τόπου),
.. σέ περίπτωσι βροχών στήν θερμή εποχή, (ή καί υπερβολικών ποτισμάτων),
.. στήν ‘καχυποψία’ τού καλλιεργητή καί ενδεχομένως τή εμφανίσει συμπτωμάτων “βαρεμένου” φύλλου,
.. εκεί μπορείτε νά τό ραντίσετε ελαφρώς τά φυτά, μιά ή τό πολύ δύο φορές, μέ βορδιγάλειο πολτό, ή άλλο χαλκούχο σκεύασμα, (προσοχή: χωρίς θείο).

Βέβαια, σέ ακραίες περιπτώσεις, ή σέ συγκεκριμένη φάσι, όπως:
.. μετά από τραυματικό χαλάζι,
.. στήν βροχή πάνω στήν ώριμη φάσι τού φυτού, δηλαδή εκεί πού παύει η ανάπτυξις τού επάνω μέρους τού φυτού, όταν φτάνει νά μήν βγάζει νέα φύλλα καί τά πιό ώριμα φυτά αρχίζουν νά κάμπτονται.
Χρονικά η φάσις αυτή είναι γύρω στά μέσα τού Ιουνίου, κοντά στό ηλιοστάσιο. Εκεί, επειδή ο καιρός εκεί είναι αμφίβολος καί οι εκδηλώσεις του μπορεί νά φθάσουν έως καί εκτός εποχής, (όπως τό 2018), εσείς καραδοκείτε.
Σέ περίπτωσι βροχής στήν φάσι αυτή, ψεκάζετε άμεσα καί κανονικά μέ βορδιγάλειο πολτό, ή άλλο χαλκούχο σκεύασμα. (περισσότερα γιά τήν φάσι αυτή στήν συλλογή τού καρπού).

Εκτός τής τελευταίας φάσεως, μιά ή περισσότερες περιπτωσιακές – όχι συνεχείς βροχές δέν θά επηρεάσουν τά φυτά μέ μυκητιάσεις, ή τού’λάχιστον όχι τόσον όσον μιά παρατεταμένα υγρασία στήν ατμόσφαιρα καί περισσότερον μέ τήν αφορμή – εκδήλωσι μιάς βροχής. Στατιστικά, χρονιές προσβολής (λόγω υγρασίας καί μέ αφορμή τήν βροχή), σημειώνονται μιά φορά στά 20 χρόνια καί πολύ λιγότερο μιά φορά στά 10 χρόνια.
Ένας καλός δείκτης γιά τήν ‘καχυποψία’ ενδεχομένης προσβολής, είναι η υγεία/ προσβολή τού ισχυρού ιστού από μεγάλο κρεμμύδι πού φυτεύθηκε τό φθινόπωρο γιά ανθό – σπόρο.

Πότισμα – υγρασία, απαιτήσεις σέ υγρασία – νερό.
Σημειώσαμε ήδη ότι στό φύτευμα τού κρεμμυδιού, τό χώμα πρέπει νά είναι υγρό – νωπό, (όχι λασπώδες), καί νά μήν έχει στεγνώσει επιφανειακά. Εκεί, στό φύτευμα, αποκλείομε τό πότισμα – κατάβρεγμα, ως επιζήμιο.
Από εκεί καί πέρα, τό πότισμα θά είναι τό ελάχιστο δυνατόν. Τό κρεμμύδι δέν είναι υδρόφιλο φυτό. Σαφώς χρειάζεται τήν υγρασία, αλλά όχι τό πληθωρικό νερό. Ένα μέρος τής απαιτούμενης υγρασίας τό απορροφά από τήν ατμόσφαιρα. Τό άλλο, συμπληρωματικά, από τό πότισμα. Όταν τό φυτό φθάνη πρός τό τέλος τής ακμής του, σταματάει τήν ανάπτυξι γιά νά τελειοποιήσει τήν `ρίζα – τόν βολβό, εκεί δέν έχει καμία ανάγκη τό νερό, θά διατηρείται χλωρό – πράσινο ακόμη καί μέ τήν ελαχίστη εδαφική υγρασία γιά περισσότερο από δύο εβδομάδες.

Όμως, .. η εδαφική υγρασία γιά τό κρεμμύδι πρέπει νά είναι συνεχής σέ όλο τό διάστημα αναπτύξεώς του. Μέ άλλα λόγια, δέν μπορείτε νά τό αφήσετε νά διψάσει, σέ βαθμό πού θά κλονισθούν τά φύλλα του, καί μετά νά τό ποτίσετε επαρκώς. Δέν θά ανακτήση. Έτσι καί ιδιαίτερα:

.. τό κρεμμύδι πρέπει νά έχει επαρκή εδαφική υγρασία έως νά `ριζοπιάσει, χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις, ή υπερβολές, καθώς επίσης καί,
.. στό στάδιο αναπτύξεως πρός τήν ακμή του, εκεί όπου τό υπέργειο τμήμα του (στέλεχος καί φύλλα) σχηματίζονται δυναμικά, καί ο βολβός φθάνει πρός τό μέγεθος τ’ αυγού, η εδαφική υγρασία πρέπει νά είναι ικανοποιητικά επαρκής καί συνεχής – σταθερή.
Στήν ξερική καλλιέργεια, λόγω τού πρώιμου, δέν τίθεται ιδιαίτερο θέμα ως πρός τίς φάσεις αυτές. Τό πολύ – πολύ άν έχη ζέστες ο Μάρτης, αντί γιά βροχές, θά είναι μειωμένη η απόδοσις, αλλά καί τά φυτά εκείνα λόγω τής αργής αναπτύξεως αντιδρούν πιό προσαρμοσμένα.

Έτσι, καί ενδεικτικά, ..
Εάν φυτέψετε τό κρεμμύδι τήν άνοιξι καί ακολουθήσουν ζεστές καί στεγνές ημέρες, μετά από 4-5 ημέρες, θέλει κατάβρεγμα (όχι πότισμα), γιά νά `ριζοπιάση. Άν τούτο σάς ξεφύγη, ... άδικος ο κόπος.
Σταδιακά, καί πιό αραιά, αναλόγως καί τίς καιρικές συνθήκες, επαναλαμβάνετε τό κατάβρεγμα, μέ όλο καί λίγο περισσότερο νερό. Φθάνετε έως τό πότισμα καθώς αρχίζει νά δημιουργείται τό υπέργειο στέλεχος μέ τά φύλλα δυναμικά.
Στό διάστημα τής έντονης ανάπτυξης πρός τήν ακμή του, δηλαδή από τά τέλη τ’ Απρίλη καί τό πολύ γιά έναν μήνα, εκεί τό ποτίζετε τακτικά, (ανά 4- 6 ημέρες), αλλά όχι υπερβολικά. (κατά τίς εκτιμήσεις μας καί μέ συνήθεις καιρικές συνθήκες, στήν φάση αυτή, θά χρειάζεσθε περί τά 5 κυβικά νερού γιά ένα στρέμμα τήν εβδομάδα).

Στήν ακμή του, όταν έχη ήδη σχηματίσει κεφάλι σέ μέγεθος αυγού, ή λίγο μεγαλύτερο, περιορίζετε δραστικά (σέ ποσότητα) τό πότισμα, ή/καί άν δύνασθε περιορίζετε τό λίγο πιό μακρυά από τήν `ρίζα.
Στήν αρχή τής παρακμής του, όταν αρχίζουν νά κλονίζονται τά φύλλα καί τό σθεναρό τού στελέχους, εκεί σταματάτε τό πότισμα. (περισσότερα σχετικά μέ τούτο βλέπε στήν συλλογή τού καρπού).

Τρόποι ποτίσματος

Τό κρεμμύδι μπορείτε νά τό ποτίσετε:
.. μέ αυλάκι, δηλαδή μέ νερό `ροής στό αυλάκι, (παραδοσιακός τρόπος),
Τό πότισμα μέ αυλάκι απαιτεί μεγαλύτερες ποσότητες νερού, σχεδόν οριζόντια αυλάκια καί έδαφος όχι τόσον επικλινές.
Στά ελαφριά χώματα τά αυλάκια δέν μπορεί νά είναι μεγάλα, αλλά περιωρισμένα σέ μήκος, (δέν θά φτάνει εύκολα τό νερό στήν άλλη άκρη). Στά μή βαριά – μή αργιλώδη εδάφη, άν ο τόπος είναι επικλινής – πλεύρωμα, καί τά αυλάκια λόγω διαμορφώσεως έχουν κάποια κλίσι, τότε κάθε 3-4 αυλάκια αφήνετε ένα καί αυλάκι κενό. Ποτίζετε μόνον τό αυλάκι αυτό, πολύ αργά, ώστε νά συμπίνουν καί τά υπόλοιπα καί νά έρχεται η υγρασία από κάτω πρός τά πάνω, καί νά μήν τσαπιάζουν τά χώματα. (εξυπακούεται ότι θά σκαλίζετε τό αυλάκι αυτό).
.. μέ τεχνητή βροχή, (κατά σύστασι τίς πολύ πρωϊνές ώρες,).

Η τεχνητή βροχή, χωρίς υπερβολές, συντηρεί ικανοποιητικά τό υγρασιακό δυναμικό τού εδάφους, χωρίς νά παρασύρει τά χώματα καί χωρίς νά δημιουργεί σημαντική επιφανειακή κρούστα, ειδικά στά ελαφριά εδάφη. Προφανώς τό έδαφος δέν πίνει τόσον πολύ όσον μέ τό αυλάκι, αλλά τό θέμα μας δέν είναι νά ποτισθή βαθέα τό έδαφος αλλά νά συντηρηθούν υγρασιακά τά φυτά.
Το κρεμμύδι πού ποτίζεται μέ τεχνητή βροχή τίς πολύ πρωϊνές ώρες, πρίν τού ηλίου τήν ανατολή, σέ φυσιολογικά όρια, (εδάφους, κλίματος, αέρα, ποσότητος), δέν παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα ευαισθησίας – επιρρέπειας στίς μυκητιάσεις.
Όμως, καθώς φθάνει στήν φάσι τής παρακμής, εκεί, αποσύρετε τελείως τούς αγωγούς τού νερού, μή γίνει κανένα λάθος από άσχετο. Η τεχνητή βροχή, εκεί, θά ζημιώση τούς βολβούς. Γενικά, όταν ο βολβός τραβάει από τό στέλεχος καί τά φύλλα, δηλαδή όταν τά τελευταία αρχίζουν καί αδυνατίζουν, κάθε βροχή άνωθεν θά είναι επιζήμια, ανάλογα καί όσον τό στάδιο τούτο είναι προχωρημένο, (βλέπε καί συμπληρωματικά στήν συλλογή τού καρπού). Πρακτικά ο χρόνος από τήν διακοπή τού ποτίσματος μέχρι τήν συλλογή, θά είναι μεγαλύτερος στό πότισμα μέ τεχνητή βροχή.

Βέβαια, τά κρεμμύδια (κυρίως από κοκκάρι) δέν συγχρονίζονται όλα στόν ίδιο βαθμό αναπτύξεως/ωριμάνσεως. Κάποια γίνονται πιό νωρίτερα καί αρχίζει η κάμψις τού στελέχους – φύλλου των, ενώ άλλα συνεχίζουν νά αναπτύσσονται. Ένας (βασικός, αλλά όχι καί ο μόνος) παράγοντας γιά τούτο είναι τό μέγεθος τού κοκκαριού. Γιά τούτο επησημάναμε τή πρόνοιά σας στό φύτεμα νά βάλετε σέ κάθε αυλάκι κοκκάρι ιδίου μεγέθους. Έτσι, εδώ, όπου εφαρμόζατε τεχνητή βροχή καί θά πρέπει νά τήν διακόψετε, μπορείτε νά συνεχίζετε τό πότισμα στά καθυστερημένα, διακεκριμένα – τοπικά, μόνον μέ λάστιχο χειρός.

.. μέ λάστιχο χειρός, δηλαδή μέ τό χέρι, καί σέ όλο τό μήκος τής γραμμής,
Τούτο γίνεται συνήθως σέ μικρή, περιωρισμένη έκτασι κάποιων τετραγωνικών, συμπληρωματικά/ επιλεκτικά δε, καί σέ άλλες περιπτώσεις. Τό πότισμα μέ τό χέρι, (εννοείται μέ τό λάστιχο, όχι τόν κουβά), προϋποθέτει πρασιές – τμήματα μέ αυλάκια μικρού πλάτους, μέ διάδρομο εκατέρωθεν. Νά μπορείτε νά φθάνετε μέ τό χέρι – λάστιχο τά φυτά, νά τά ποτίζετε χωρίς νά πατάτε μέσα στίς γραμμές. Τούτο τό επισημάναμε καί ανωτέρω. Εδώ συμπληρώνομε άλλες λεπτομέρειες.

Στό πότισμα μέ τό λάστιχο, οι πρασιές, ή ο διάδρομος, θά πρέπει νά έχουν σταθερούς πασσάλους στίς γωνίες τους, έτσι ώστε όταν τραβάτε τό λάστιχο νά μήν παρασύρετε καί σπάζετε - καταστρέφετε τά φυτά. Επίσης, τό τελευταίο τμήμα από τό λάστιχο, μήκους τό λιγότερο όσον εκείνων τών γραμμών, νά είναι εύκαμπτο καί όχι τού τύπου ‘αρδευτικό’, δηλαδή νά μήν τσακίζει στό πήγαινε – έλα. Ακόμη, γιά νά μειώσετε τήν έντασι τού νερού (όχι τήν ποσότητα), στήν απόληξι τού λαστίχου σας φοράτε ένα τούλι καί απανωτά ένα - δύο μικρά κομμάτια λάστιχο μεγαλυτέρας διατομής, νά μή γδέρνεται τό χώμα μέ τήν πίεσι καί μετά δημιουργείται κρούστα.

.. με σταγονίδια, (γιά τούς τεμπέληδες)
Η στάγδην άρδευσις, δηλαδή τό πότισμα μέ σταγονίδια, προϋποθέτει οριζόντιες γραμμές – αυλάκια. (τά σταγονίδια γιά τό κρεμμύδι, όπως καί γιά κάθε καλλιέργεια, είναι συγκεκριμένων προδιαγραφών ως πρός τίς αποστάσεις τών σταγόνων).
Γιά τήν εφαρμογή αυτής τής επιλογής ποτίσματος, ως είναι αυτονόητο, πρώτα θά στρώσετε τά λάστιχα καί μετά θά φυτεύσετε τό κοκκάρι κοντά στά βρυσούλια μέ τά σταγονίδια, από τήν μιά πλευρά, ή καί εκατέρωθεν άν οι βολβοί είναι μικροί.
Άν καί η στάγδην άρδευσις κυριαρχεί σέ πολλές καλλιέργειες κηπευτικών – αγροτικών, στό κρεμμύδι είναι πολύ περιωρισμένη. Δέν αξίζει, δέν είναι κ’ άν θέμα κόστους, αλλά διαδικασίας – βαβούρας.

Συνήθως η επιλογή αυτή εφαρμόζεται όταν οι γραμμές είναι λίγες καί αρκετού μήκους, ή/καί ευκαιριακά – παράλληλα μέ ήδη τοποθετημένο αρδευτικό δίκτυο – σύστημα. Εκεί πάντως πού φαίνεται νά έχει έννοια η εφαρμογή του είναι στήν αξιοποιήσι – καλλιέργεια καί τών μικροτέρων βολβών κοκκαριού, νά μήν πάνε χαμένοι διαφορετικά. Μέ τό σύστημα αυτό, τό πότισμα μπορεί νά κανονίζεται πολύ καλύτερα, τό σκάλισμα είναι μέν δύσκολο καί από ένα σημείο καί πέρα προβληματικό, αλλά τό βοτάνισμα πανεύκολο.

Λοιπά σχετικά μέ τό πότισμα.
Τό αφράτο τού κρεμμυδιού είναι χαρακτηριστικό τής ποικιλίας καί όχι τού ποτίσματος, (τούτο ακόμη καί στά χλωρά κρεμμύδια). Κάποια φρούτα, όπως η τομάτα, όταν δέν έχουν ικανό νερό – φύλλωμα, τότε η φλούδα – σάρκα τους γίνεται πιό σκληρή (από τόν ήλιο). Τούτο δέν ισχύει γιά τό κρεμμύδι, όπως δέν ισχύει καί γιά τό καρπούζι, μη τε γιά τά σύκα. Αλλά, λάβετε καί υπ’ όψιν σας ότι υπάρχουν καί ποικιλίες (διασταυρώσεις) τομάτας, πού έχουν φλούδα σάν σόλα καί η σάρκα μέσα είναι, είτε νερουλή, ή θέλεις σουγιά γιά νά τίς καθαρίσεις νά τίς φάγεις.
Τό νερό τό έχουν ανάγκη κάποιες εμπορικές κυρίως ποικιλίες κρεμμυδιού μέ λεπτότερα – σφιχτά ζωνάρια, καθώς καί εκείνα πού λιπαρίζονται.
Οι βολβοί στήν ανάπτυξί τους ωθούν καί ανοίγουν τό έδαφος. Εάν συναντήσουν εμπόδια, όπως πέτρες, ή σκληρό (αργιλώδες) έδαφος, τότε λίγο – πολύ παραμορφώνονται. Τό πότισμα διευκολύνει τόν βολβό νά επεκταθή χωρίς παραμορφώσεις. Βέβαια, τό αργιλώδες έδαφος, ακόμη καί άν τό ποτίσετε, μόλις στεγνώσει δημιουργεί ανοίγματα. Στό κρεμμύδι καί στήν φάσι αυτή δέν είναι δυνατόν νά τό σκαλίσετε. Μη τε σημαίνει ότι θά πρέπει νά τό ποτίζετε συνέχεια. Απλούστατα, η παραμόρφωσις αυτή δέν συνιστά κάποιο πρόβλημα γιά τόν βολβό αυτό καθ’ εαυτό. Τό πρόβλημα, ή μάλλον η προσοχή θά είναι στήν συλλογή – εξαγωγή τους, μή κτυπήσετε δίπλα – κοντά καί τόν ζουπήσετε, αλλά βαθύτερα – από κάτω.

Τό κρεμμύδι τής ξερικής (άνυδρης) καλλιέργειας, (καί ιδιαίτερα στήν πολλή καινουργιά), στον παραμικρό τραυματισμό τού φλοιού του προσβάλλεται – γίνεται ευάλωτο από ένα κόκκινο σκουλήκι. (τό βγάζετε όταν αρχίσουν τά συμπτώματα παρακμής του).
Τό ξερικό κρεμμύδι, γενικά, (άν καί πιό αψύ, αλλά όχι καί καυτερό), είναι πιό νόστιμο – γλυκό από εκείνο πού ποτίζεται.
Όμως, απ’ όσα (ξερικά) κρεμμύδια έμειναν στό έδαφος τό καλοκαίρι, τά φυτά πού πέταξαν δυναμικά μετά τίς βροχές τό φθινόπωρο, εκείνα, συνέβη νά είναι απλησίαστα καυτερά. (όταν ‘καής’ μιά φορά δέν σκέπτεσαι νά επαναλάβεις τό πείραμα).
Τά κρεμμύδια τής ημιξερικής καλλιέργειας, σέ σχέσι μέ τά ποτιζόμενα, είναι πιό ευαίσθητα στήν υγρασία, στήν παράτασι τού χρόνου των καί ‘ξυπνάνε’ πιό γρήγορα.

Σκάλισμα.
Τό σκάλισμα στό κρεμμύδι είναι, γενικά, απαραίτητο μετά τήν βροχή, ή τό πότισμα, (2-4 ημέρες μετά). Στά βαρύτερα εδάφη – αργιλώδους συστάσεως καί ιδιαίτερα όπου τούτα ποτίζονται μέ αυλάκι, τό σκάλισμα είναι πιό αναγκαίο. Στά ελαφριά εδάφη καί ποτιζόμενα μέ τήν τεχνητή βροχή, αρκούν ελάχιστα. Ανάλογα από τήν σύστασι – δομή τού εδάφους καί τό πόσον τούτο κάθεται από τό πότισμα.
Εκεί πού σκαλίζετε τά φυτά, κυρίως στά πρώτα στάδια, αφαιρείτε καί τά ζιζάνια.
Γιά νά σκαλίσετε τό κρεμμύδι χρησιμοποιήσετε καλύτερα σκαλιστήρι τύπου ‘κασμαδάκι’. Δηλαδή ένα σκαλιστήρι πού άν τό ισοπεδώνατε, ή τό προβάλατε σέ επίπεδη επιφάνεια θά είχε τό σχήμα ενός (μυτερού) τριγώνου.
Σκαλίζετε ελαφρώς τό έδαφος, ή τό ‘γρατσουνάτε’, για ελαφρύ ανασήκωμα καί σπάσιμο τής κρούστας. Προσέχετε νά μήν φθάνει τό σκαλιστήρι πολύ κοντά στήν ρίζα, μη τε νά πειράξετε πέτρες πού είναι κοντά στήν `ρίζα. Εάν η `ρίζα μετακινηθή, ή πληγωθή, τό φυτό καταστρέφεται. Ό,τι σκαλίσετε θά τό σκαλίσετε έως τήν ακμή τού φυτού. Από εκεί καί πέρα άν επιχειρήσετε σκάλισμα , μάλλον ζημία θά κάνετε. Πρακτικά η δυνατότης γιά σκάλισμα σταματάει 1-2 εβδομάδες πρίν τό τελευταίο πότισμα. Καθώς τά φυτά αναπτύσσονται έντονα, αρχίζει καί ο κύκλος τών φύλλων. Τά πρώτα, τά κάτω, τά πατόφυλλα, ξεσκίζονται από τό στέλεχος καί απλώνονται στ’ αυλάκια, ενώ τά ανώτερα απλώνουν πολύ γύρω καί τσακίζονται πολύ εύκολα.

b<>Συλλογή - συντήρησις.
Πότε συλλέγεται το κρεμμύδι (γιά ξερό):
Γιά τήν απάντησι, έχετε υπ’ όψιν σας ως αρχή ότι τό κρεμμύδι συλλέγεται ώριμο, καί γιά νά τό αποθηκεύσετε – συντηρήσετε ως ξερό πρέπει νά έχει στραγγίξει – στεγνώσει πολύ καλά. Νά μην έχει νωπό στέλεχος – φύλλα, ή νωπά ‘μουστάκια’, (μη τε τόν χειμώνα τά ‘μουστάκια’ νά ευρίσκουν υγροποιημένα φύλλα).

Τό κρεμμύδι πού έχει χορτάσει νερό καί φαγητό, εκείνο τής συστηματικής καλλιέργειας, τό βγάζουν χλωρό, στό τέλος τής ακμής του, (καί γιά πρακτικούς λόγους). Τό αφήνουν νά ξεραθή (στάδιο μεθωρίμανσης), καί μετά τό συσκευάζουν – τό αποθηκεύουν.
Οι χωρικοί καί ιδιαίτερα παλιότερα, άν καί τό πότιζαν λίγο – πολύ, προτιμούσαν νά τό βγάλουν κατά τής φάσι τής παρακμής του, πρίν ξεραθή – φρυγανιάσει τελείως, ώστε νά έχει διαθέσιμο στέλεχος – φύλλα γιά νά κάνουν μετά τίς πλεξούδες, καί αφού είχε ξεραθή τελείως. Παρόμοια καί τό ξερικό. Αυτό δέν μπορείτε νά τό παρατείνετε, θά τό βγάλετε όταν τά φύλλα του “στρίψουν”, μελίχλωρο. (καί γιά λόγους ασφαλείας από τά ζωύφια πού τό επιβουλεύονται).

Πέρα από τό πρακτικό τής δυνατότητας εξαγωγής, (τραβώντας το όσον τό στέλεχος αντέχει), δέν ευρίσκομε κάποιον άλλον λόγο γιά τόν οποίο η μεθωρίμανσις θά πρέπει νά γίνεται εκτός γής. Βέβαια, άν τό υπέργειο τμήμα φρυγανιάση, τότε, όχι μόνον δέν μπορείς νά τό τραβήξεις, αλλά ίσως νά μη μπορείς νά εντοπίσεις βολβούς στούς οποίους τό στέλεχος έχει κοπεί.
Στήν ημιξερική καλλιέργεια προτιμάμε νά αφήσομε τό κρεμμύδι νά φρυγανιάσει μέσα στήν γή, (όπου καί τό αγαπάει). Νά ωριμάσουν – νά ξεραθούν όλα τά φυτά. Τό βγάζομε μέ τό δικέλι, χτυπώντας πλάγια καί βαθύτερα καί ανασηκώνοντας ελαφρώς τό έδαφος, (νά μη ζουπίσομε – τραυματίσομε τόν βολβό). Είναι απλό, δέν είναι δύσκολο, μη τε απαιτεί ιδιαίτερη δύναμι.

Τά κρεμμύδια συγκεντρώνονται σέ ‘ομάδες’, τό ένα δίπλα στό άλλο, στό έδαφος, ή επάνω σέ σανίδες – παλέτες, ή καί καλύτερα πάνω σέ αρμακά από πέτρες. Μέ τήν ρίζα κάτω καί τό στέλεχος επάνω, ώστε νά στραγγίξουν τελείως ο βολβός καί τά μουστάκια του, καί χωρίς ο ήλιος νά πλήττει τόν βολβό. Τό μερικό ίσκιωμα, (κυρίως τίς θερμές ώρες), δέν βλάπτει Μη τε τό περισσότερο όταν τά έχομε αποθέσει πάνω σέ πέτρες, ή /καί σέ ξηρό περιβάλλον. Τό πρόβλημα είναι κυρίως η υγρασία τού άμεσα – κοντινού περιβάλλοντος χώρου.
Μιά – δύο εβδομάδες (υπέρ-)αρκούν γιά τέλειο καί τελικό στράγγισμα. Άν όμως εκεί πιάση βροχή, όχι μόνον θά τά σκεπάσετε, αλλά θά πρέπει νά τά αποσύρετε άμεσα από τό έδαφος, (μέ τήν υγρασία στό έδαφος, τά μουστάκια θά ξαναζωντανέψουν).
Υπήρξαν (καί ίσως υπάρχουν) καλλιεργητές οι οποίοι άφηναν τό κρεμμύδι στό χωράφι τους, χωρίς νά τό βγάλουν, έως τό τέλος σχεδόν τού καλοκαιριού, πρίν πιάσουν οι βροχές. Υποστήριζαν ότι ήταν καλύτερα έτσι, καί ότι διαρκούσε περισσότερο.
Τό κρεμμύδι δέν έχει πρόβλημα νά παραμείνει τό καλοκαίρι μέσα στό έδαφος. Δέν θά ανάψει από τήν ζέστη καί πολύ λιγότεροι βολβοί θά χαλάσουν απ’ ό,τι άν τό βγάλετε στόν “καιρό” του.
Τό κρεμμύδι πλέκεται καταβρέχοντας τά στελέχη – φύλλα πού είναι όλως ξηρά. Ο καλύτερος τρόπος γιά τήν διατήρησι είναι σέ πλεξούδες, (αερίζονται καί τά επιθεωρείτε – επιλέγετε καλύτερα), ο χειρότερος σέ σάκους, καί ο ενδιάμεσος σέ τελάρα.

.. έκτακτες περιπτώσεις γιά τήν συλλογή,
.. μετά από βροχή τόν Ιούνιο – Ιούλιο,
Τά κρεμμύδια (κυρίως από κοκκάρι) δέν συγχρονίζονται όλα στόν ίδιο βαθμό αναπτύξεως/ωριμάνσεως. Κάποια γίνονται πιό νωρίτερα καί αρχίζει η κάμψις τού φύλλου - στελέχους των, ενώ άλλα παραμένουν ακόμη ακμαία. Όπως αναφέραμε, γιά τήν καλύτερη διαχείρισι, προνοούμε τόν τοπικό διαχωρισμό (όσον γίνεται) καλύτερα, νά φυτεύομε τά κοκκάρια διαφορετικού μεγέθους σέ διαφορετικές γραμμές. Δέν θά εξαλείψομε, βέβαια, τήν διάκρισι.

Γιά τό κρεμμύδι πού φυτέψαμε τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου, τά φυτά εκείνα φθάνουν στήν ακμή τους, ή πρός τήν ωρίμανσι από τά μέσα – πρός τά τέλη τού Ιουνίου, (δηλαδή 3 μήνες μετά, περίπου). Έχομε επισημάνει επίσης ότι στήν φάσι αυτή έχομε διακόψει τό πότισμα, ή συνεχίζομε διακεκριμένα καί τοπικά μόνον γιά τά καθυστερημένα φυτά.
Όμως, χρονικά εκεί, κοντά στό ηλιοστάσιο, ο καιρός είναι αμφίβολος καί η βροχή πολύ πιθανή, (ίσως καί χειρότερα, όπως τό 2018). Τι αναμένεται νά συμβή άν βρέξη αρκετά εκεί; (χωρίς νά κάνομε τίποτα;)
.. τά μόνα φυτά πού θά ωφεληθούν θά είναι τά καθυστερημένα, εκείνα πού έχουν περιθώρια ανάπτυξης ακόμα.
.. τά “ώριμα” φυτά δηλαδή αυτά πού έχουν σταματήσει τήν ανάπτυξι καί περιμένουν, εκείνα ξαναμουντεύουν, πετάνε καινούργια (στενά – αδύναμα) φύλλα, δημιουργώντας άλλον – νέο κύκλο πρός τήν ωρίμανσι.

.. εκείνα πού είναι σέ παρακμή, πού έχουν πάρει τήν κατηφόρα, έχει γύρει τό στέλεχος καί τά φύλα των, .. αυτά δέν θά σηκωθούν. .. παρόμοια καί εκείνα πού έχουν ξεράνει σημαντικά τό στέλεχός των.
Ειδικά, τά κρεμμύδια τής παρακμής, (εκείνα πού θά μπορούσαμε νά τά έχομε βγάλει ήδη), σέ περίπτωσι βροχής, είτε θά σαπίσουν στό έδαφος, ή θά προσανατολισθούν νά πετάξουν νέα φυτά από τόν βολβό. Είτε σάπισμα παθολογικό, ή “σάπισμα” λειτουργικό. Καί στίς δύο περιπτώσεις τό αποτέλεσμα θά είναι η διάλυσις τού βολβού. Γενικά καί σέ κάθε περίπτωσι, καθώς οι βολβοί προσανατολίζονται νά εκπτύξουν τό νέο τους στέλεχος – τά φύλλα τους, τότε, η σάρκα τους, τά ζωνάρια τους γύρω από τήν καταβολή αυτήν “σαπίζουν”.

Έτσι στήν φάσι καί στήν εποχή εκείνη είσθε σέ ‘επιφυλακή’:
.. βγάζετε τούς βολβούς πού έχουν αρχίσει νά παρακμάζουν, ακόμη θά ‘λέγαμε καί εκείνους πού ευρίσκονται σέ οριακό στάδιο. Άν δέν προλάβετε τήν βροχή, τούτο θά τό κάνετε άμεσα μετά. Άν δέν τό κάνετε, σέ 10 ημέρες τό πολύ θά έχουν διαλυθεί.
(‘τονίσαμε ήδη ότι εδώ θά πρέπει καί νά ψεκάσετε).

Άν βγάλετε κρεμμύδια ενωρίς, μόλις πού αρχίζει νά “σπάη” τό φύλλο τους, οι βολβοί τους θά κρατήσουν περισσότερον από εκείνους πού ξαναμούντεψαν καί τούς βγάλατε αργότερα.

Τήν τάσι αυτή νά ξαναμουντεύουν τά φυτά πάνω στήν ωρίμανσή τους, μέ αφορμή κάποια ευνοϊκή υγρασιακή συγκυρία, τήν έχουν περισσότερο τά κρεμμύδια εκείνα μέ τό διακεκριμένα χονδρό στέλεχος. Αμφίβολο άν πρόκειται γιά “ποικιλία”, πού στό κοκκάρι δέν διακρίνεται εύκολα. Στό ξερό τό κρεμμύδι, όμως, τό σχήμα τους, τό χρώμα καί η φτιασά τους είναι ευδιάκριτη. Σχήμα ωοειδές, χρώμα ανοιχτό καστανό-κόκκινο, ενώ τό ψαχνό τους στήν βάσι τού στελέχους των είναι πιό βαθειά. Γιά νά συναντήσετε τό ψαχνό κάτω από τό στέλεχος, θά πρέπει νά τό κόψετε πιό πολύ στό οριζόντιο, (απλώς, στό καθάρισμα τό κόβετε κωνικά). Τά κρεμμύδια αυτά, (ή “ποικιλία” ??), είναι μεν πολύ ανθεκτικά καί προσαρμοστικά ως φυτά, από τά νοστιμότερα, αλλά, είναι καί πολύ ευαίσθητα στό νά χαλάσουν από τήν υγρασία ως ξερά. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, νά μαζεύονται πολύ ξερά, νά στεγνώνουν τέλεια, νά μην έχουν επαφή μέ υγρασίες.

.. μετά από βροχή τόν Σεπτέμβριο,
Κρεμμύδια πού τά φυτεύσατε αργότερα τήν άνοιξι, Απρίλη – Μάη, θά τά ποτίζετε προφανώς τό καλοκαίρι, καί θά είναι έτοιμα γιά συλλογή από τά τέλη τ’ Αυγούστου έως τά μέσα Σεπτεμβρίου. Άν εκεί όπου είναι έτοιμα νά τά βγάλετε, έλθουν βροχές, δέν έχετε ιδιαίτερο πρόβλημα όπως τόν Ιούνιο – Ιούλιο. Αρκεί νά τά αφήσετε στόν ήλιο, πάνω σέ σανίδα, ή σέ πέτρες νά στεγνώσουν καλά.
Σέ δύο τέτοιες περιπτώσεις πού έτυχαν νά συμβούν, η εξαγωγή έγινε, αντίστοιχα, 4-5 ημέρες μετά τίς βροχές, (μέ τό δικέλι), καί μία ημέρα μετά από ολοήμερη βροχή, (βάζοντας σανίδες νά μη βουλιάζομε καί τραβώντας τα). Διατηρήθηκαν τέλεια έως τέλη Μάη.
Είναι αυτό πού είπαμε ανωτέρω, ότι δέν είναι μόνον θέμα φάσεως ωριμότητας, αλλά καί θέμα εποχής. Καί ο Σεπτέμβρης, ο Ήλιος, είναι μέρος αυτής τής εποχής, (αλλά εδώ ήταν καί κάτι άλλο).
Εάν ο Δίας είναι μαζί μέ τόν Ήλιο τόν Αύγουστο – Σεπτέμβρη, τότε η αντοχή – διάρκεια τών ξερών κρεμμυδιών είναι μεγάλη.

Προτιμάτε νά βγάζετε τά κρεμμύδια μέ τήν Σελήνη στόν Λέοντα πρός τήν Παρθένο, καί υπολογίζοντας μέσα σέ 2- 3 ημέρες. Εν αναφορά μέ τίς φάσεις τής Σελήνη τούτο έρχεται:
.. τόν Ιούλιο, στήν αρχή του, από 2-3 ημέρες γύρω από τί 1ο/4ο , έως 2-3 ημέρες μετά τήν Νέα Σελήνη, στά τέλη τού μηνός αρχή Αυγούστου,
.. στά τέλη τ’ Αυγούστου – αρχή Σεπτέμβρη, μιά ημέρα μετά τήν Νέα Σελήνη,
.. καί γύρω στήν Ισημερία, 1-2 ημέρες πρίν τήν Νέα Σελήνη,
Ουσιαστικά τό καλύτερο θά ήταν τό τελευταίο, αλλά, .. ποιός ρισκάρει τόν καιρό;

Λοιπά ..
Δέν υπάρχουν “θηλυκά” καί “αρσενικά” κοκκάρια. Απλώς, ενυπάρχουν αμφότερες οι καταβολές – τάσεις. Ακραίες συνθήκες ευτροφίας-ατροφίας, υγρασίας-ξέρας, πολύ μεγάλοι βολβοί κοκκαριού, ή καί ακατάλληλη (Σεληνιακή) φάσις, τείνουν στό κάρπισμα (ιστό - ανθό) τού κεμμυδιού αντί τής αναπτύξεως κεφαλής.

Κάποια, λίγα, πού θά πετάξουν “ιστό”, επιλέγετε:
.. τά καταναλώνετε ως χλωρά, (πρίν σκληρύνουν πολύ),
.. τά αφήνετε γιά καρπό, (μάλλον επιλογή ανάγκης),
.. αφαιρείτε – καταστρέφετε τόν σχηματιζόμενο ιστό μόλις αρχίσει καί σκληραίνει χαμηλά. (άν ο ιστός έχει πετάξει ψηλά στό στέλεχος, ή καί γενικότερα άν τόν κόψετε απλώς, δέν καταφέρνετε τι, διότι θα συνεχίσει νά μεγαλώνει πάλι).

Η τελευταία πρακτική, εκτός τού χρονικού σημείου, απαιτεί προσοχή καί εμπειρία.
.. σχίζετε ελαφρώς μέ τό νύχι τό κράτημα τών φύλλων γύρω από τό στέλεχος καί,
.. μέ τό δάχτυλο ανάμεσα στόν ιστό καί τό στέλεχος, πιέζετε πρός τά κάτω καί έξω τόν ιστό, γιά νά αποκολληθή από τήν βάσι. Άν δέν τό καταφέρετε πλήρως, τότε επιχειρείτε νά τόν τραυματίσετε κάθετα μέ τό δάχτυλο.
Τούτο προϋποθέτει ότι ο ιστός έχει ξεπεταχθή καί μπορεί νά διαχωρισθή από χαμηλά. Άλλως, ψηλότερα θά τραυματίσετε καί θά γκρεμίσετε τό στέλεχος.
Κάποιοι ευρηματικοί, αντί νά επιχειρήσουν τήν αποκόλλησι, κόβουν τόν ιστό όσον χαμηλά γίνεται χωρίς πρόβλημα, καί, μέ ένα καλαμάκι, (όπως εκείνα γιά τά σουβλάκια), τραυματίζουν τήν ψύχα τού ιστού, όσον βαθύτερα γίνεται καί τό αφήνουν καρφωμένο μέσα.

Τα ρεμμύδια πού βγάζετε καί έχουν ένα μέρος τού ιστού, δέν τόν αποκολλάτε εκεί, παρά μόνον άν τούτος στεγνώση τελείως. Βολβοί πού συμβαίνει νά έχουν τμήμα τού ιστού μέσα από τό κέντρο τους, (λίγες – συγκεκριμένες περιπτώσεις) δέν έχουν μέλλον.

Ο μεγαλύτερος εχθρός – καταστροφέας – φαγάς τού κρεμμυδιού δέν είναι ο κρεμμυδοφάγος, αλλά ο τυφλοπόντικας, καί αχόρταγος μάλιστα. (υπολογίσετε ότι σέ ένα σημείο πού θά εμφανισθή, καί μόνον γύρω απ’ αυτό, η καταστροφή θά είναι περί τό μισό τελάρο κρεμμύδια, περ. 7-8 κιλά).
Γιά τήν καταπολέμησι – απαλλαγή τού τυφλοπόντικα, συμβουλευθείτε τούς πιό έμπειρους, καί, .. ό,τι σάς κάτσει, ..

Κοκκάρι: καλλιέργεια – παραγωγή

Τό κοκκάρι είναι οι μικροί βολβοί του κρεμμυδιού πού παίρνετε στήν πρώτη φάσι, όταν σπείρετε τούς σπόρους του, δηλαδή από τό “μπαρούτι”.
Τό μικρό του μέγεθος, σέ σχέσι μέ τό συνηθισμένο κρεμμύδι, συνιστά μεν ‘ταυτότητα’ γιά τό όνομα, αλλά όχι καί κάποιο βιολογικό χαρακτηριστικό. Οι βολβοί πού προέρχονται κατ’ ευθείαν από “μπαρούτι”, ΄μπορούν νά γίνουν καί μεγαλύτεροι, όπως γιά παράδειγμα: ‘κρεμμύδια γιά στιφάδο’, ή, καί ακόμη μεγαλύτερα, πού στήν εντατικοποίηση τής καλλιέργειας φθάνουν έως τά κοινά κρεμμύδια. Εμείς είμαστε εκείνοι πού τούς ‘κόβομε’ τήν ανάπτυξι καί τά μαζεύομε ως κοκκάρι.
Δέν είναι ‘μαζοχισμός’ τό νά ασχολούμεθα δύο χρόνια – φάσεις γιά νά πάρομε κρεμμύδι, όταν θά μπορούσαμε νά τό πάρομε στόν ένα, στήν πρώτη φάσι, (όπως γίνεται καί μέ τήν πατάτα). Η επιλογή αυτή, όπως τονίσαμε καί ανωτέρω, συνιστά παράδοσι, πίσω από τήν οποία εννοούνται σημαντικά πλεονεκτήματα καί προπαντός θέμα γεύσεως – νοστιμιάς, (καί εκείνοι πού ήξεραν από φαγητό - στιφάδο, ποτέ δέν τό έφτιαχναν μέ κρεμμύδια μιάς φάσεως, αλλά μέ κανονικά κρεμμύδια τής δεύτερης φάσεως).

Eποχή σποράς γιά τό κοκκάρι.
Τό “μπαρούτι” γιά τό κοκκάρι σπέρνεται στήν ίδια εαρινή εποχή πού φυτεύεται καί τό κοκκάρι γιά κρεμμύδι. Ως τόσον οι εναλλακτικές επιλογές έχουν νά κάνουν μέ κριτήρια άλλα από εκείνα γιά τό κρεμμύδι.
Η πολλή ζέστη, ο ‘καύσωνας’ τής εποχής, είναι η μεγαλύτερη απειλή γιά τά νεαρά φυτά πού δέν έχουν ακόμη “ψηθή”, καί ιδιαίτερα γιά τίς “τρίχες” (= σχηματιζόμενα φυτά λίγο μετά τήν έκπτυξι, έως 5 εκ.). Στήν τελευταία περίπτωσι ο καύσωνας θά καταστρέψει τήν σπορά, (βλέπε σχετικά φυτοπροστασία).
Έτσι, στά ηπειρωτικά, επιλέξετε νά σπείρετε τό “μπαρούτι” γύρω καί έως τά μέσα τ’ Απρίλη. Στά νησιά, (μέ, σχετικά, πιό ζεστό καιρό νωρίτερα καί πιό δροσερό αργότερα), τά περιθώρια επιλογής είναι σημαντικά μεγαλύτερα. Γιά όποιους κοιτάζουν τ’ άστρα, θά λέγαμε γύρω στήν Πανσέληνο, η οποία κατά τά μέσα τ’ Απρίλη πέφτει μεταξύ Λέοντα καί Παρθένου. Ως τόσον, πέρα από τίς αντιθέσεις τών πλανητών, (όπως καί Πανσέληνος), πιό σημαντικό θά εκτιμούσαμε τίς ημέρες /ώρες τριγώνων πλανητών μέ ιδιαίτερο τό τρίγωνο Σελήνης μέ τόν Κρόνο, 120ο, (αρκεί νά μην πιέζεται ο Κρόνος).

.. έδαφος γιά τό “μπαρούτι”, δεδομένα, καί διαμόρφωσις,
Η έκτασις πού θα χρειασθείτε γιά νά σπείρετε τό “μπαρούτι” είναι δέν είναι σημαντική. Δέκα – δώδεκα τετραγωνικά υπέρ- αρκούν γιά τό κοκκάρι πού θά φυτεύσετε σέ ένα στρέμμα, (άν καί πάντοτε υπολογίζετε κάτι παραπάνω, ..).
Τό εύφορο τού εδάφους δέν είναι πρόβλημα, καθ’ όσον μπορείτε νά τό βελτιώσετε, (βλέπε συνέχεια πιό κάτω),
Τά βασικότερο δεδομένα γιά τό έδαφος είναι δύο: τό οριζόντιο, καί τό απηλλαγμένο από σκληρά υπόγεια ζιζάνια. Τό ένα συνήθως αποτελεί πρόβλημα γιά τά ημιορεινά καί τό άλλο για τά πεδινά βαριά εδάφη ή /καί εκείνα πού ευρίσκοντα κοντά εκεί όπου τό έδαφος ‘ακούει’ νερό. .. τά ζιζάνια, ..

Προφανώς δέν σηκώνομε κόκκινο γιά τά κοινά ζιζάνια, τά οποία μπορείτε εύκολα νά τά αφαιρέσετε καί μέ τό χέρι από ποτισμένο έδαφος. Τά κοινά ζιζάνια είναι πολλά στό εύφορο έδαφος, καθώς καί όταν στό έδαφος έχομε ρίξει κοπριά, αλλά εδώ δέν είναι ιδιαίτερο πρόβλημα. Τό βαθύ σκάψιμο, (τοπικά εδώ μέ τό δικέλι), θά περιορίσει τίς ΄ρίζες τους καί θά τά καθυστερήσει νά πετάξουν – αναπτυχθούν.
Επαναλαμβανόμενο σκάψιμο μετά λίγο καιρό θά τα περιορίσει περισσότερον. Οι σπόροι, όμως, ειδικά στήν κοπριά δέν θά θιγούν καί πολύ. Έτσι ετοιμάζετε τό ‘τελικό χτύπημα’. Πρίν τήν σπορά, μαζεύετε αρκετές κλάρες, (‘λιόκλαρα κλπ., ), ξηρά χόρτα, φύλλα, κ. ά, καί τά καίετε πάνω στόν χώρο αυτό, δυνατή φωτιά, νά ζεσταθή τό έδαφος. Άν θά θέλατε νά ρίξετε καί κοπριά, τήν καμινιάζετε εδώ μαζί μέ τά παλιό-ξύλα καί τά λοιπά, αλλά καί ντύνοντας τό ‘καμίνι’ σας μέ χιτώνα χώματος. Τό καμίνιασμα θά πάρει 3-4 ημέρες. Τά ζιζάνια, μετά, θά καθυστερήσουν πάρα πολύ νά πετάξουν καί θά είναι λίγα.

Η αγριάδα είναι τό πιό γνωστό υπόγειο σκληρό ζιζάνιο.
Η αγριάδα μέ τήν φρέζα διασπείρεται καί πολλαπλασιάζεται. Με τό αλέτρι, ή μέ τό δικέλι, από τό φθινόπωρο ως τήν άνοιξι τήν ξεπατώνετε. Ο κυπελισός είναι ένα ζιζάνιο σάν τό ψαθί, μέ σκληρό σπαθωτό φύλλο. Κυριαρχεί σέ όποιο δήποτε έδαφος όπου ακούει υπόγεια - επιφανειακά νερό, όπως επίσης καί στά βαριά ακαλλιέργητα χώματα στά πεδινά. Από απόστασι μπορεί νά φθάσει γρήγορα στό δουλεμένο εύφορο έδαφος. Παρόμοια καί άλλα ζιζάνια στά πολύ πεδινά – παραθαλάσσια, τά οποία έρχονται υπόγεια έως τό δουλεμένο.
Στίς τελευταίες περιπτώσεις δέν έχει έννοια νά καλλιεργήσετε κοκκάρι εκεί κοντά. Θά τό καταστρέψουν.

Μιά καλή επιλογή – δυνατότητα είναι νά εκμεταλλευθείτε τά ελαφριά χώματα πού υπερχειλίζουν οι γράνες, ή/καί οι λαγκαδιές, ως φερτά υλικά, τίς λεγόμενες ‘γουλισσές’. Τά χώματα αυτά δέν έχουν σπόρους, είναι πολύ ελαφριά καί συνήθως μέ φύλλα, (χωρίς πρόβλημα) καί καθυστερούν πολύ νά φυτρώσουν ζιζάνια. Άν τέτοια χώματα είναι διαθέσιμα κοντά σας, (αφθονούν στίς άκρες στίς λαγκαδιές), δέν είναι πρόβλημα νά γεμίσετε τήν πρασιά σας (καί νά τήν εμπλουτίσετε). Αποφεύγετε νά τά ομογενοποιήσετε μέ τό τοπικό χώμα, αλλά τό αφήνετε σάν ‘αφρόκρεμα’. Οι `ρίζες τών φυτών θά προχωρήσουν εύκολα νά εύρουν τό ουσιαστικό χώμα. Πιό εύκολα απ’ ό,τι νά έρθουν τά ζιζάνια επάνω.

Διαμόρφωσις εδάφους, (τεχνική)

Λόγω της ιδιαιτερότητας κατά τό πότισμα, τό κοκκάρι δέν γίνεται νά καλλιεργηθή σέ επικλινή εδάφη.
Τό νερό, κατ’ αρχήν, στά επικλινή εδάφη θά παρασύρει τό “μπαρούτι” τό οποίο δέν μπορεί νά τό σπείρετε βαθειά. Έπειτα, λόγω τής πυκνότητας τών φυτών δέν μπορείτε νά ελέγχετε τήν `ροή τού νερού.
Έτσι, θά σπείρετε τό “μπαρούτι” σέ οριζόντιο έδαφος. Άν τό έδαφος είναι ελαφρώς επικλινές, μπορείτε εσείς νά τό διαμορφώσετε σέ οριζόντιο. (προσοχή, όχι επιπόλαια, αλλά νά κρατηθή καί οριζόντιο),
Ουσιαστικά μιλάμε γιά δημιουργία πρασιάς σάν ‘τεχνητή σκάφη’, μέσα στήν οποίαν θά σπείρετε τό “μπαρούτι”.
Μπορείτε νά έχετε περισσότερες πρασιές – ‘σκάφες’, ή, μέσα στήν όλη ‘σκάφη’ νά δημιουργήσετε στοιχειώδη αυλακάκια τής μιάς σπιθαμής πλάτους.
Τό συνολικό πλάτος μιάς πρασιάς δέν μπορεί νά υπερβαίνει τίς δυνατότητές σας νά συντηρείτε τόν φυτό σας, (πότισμα, βοτάνισμα), από διαδρόμους, εκατέρωθεν, χωρίς νά πατάτε μέσα – επάνω στά φυτά.

.. πως σπέρνεται τό “μπαρούτι”, ..
Ομοιόμορφα, μέσα στήν ‘σκάφη’, στήν επιφάνεια, σάν νά αλατίζετε τό χώμα, χωρίς υπερβολές. (τήν ακριβέστερη ποσότητα θά τήν διαπιστώσετε μόνοι σας μετά τήν πρώτη σας φορά, καί μάλλον υπερβολή, ή, ..άν δέν σάς γεμίζει τό μάτι, ρίξετε καί λίγο στάχτη νά βλέπετε τό πόσος σπόρος πέφτει).
Άν τό σπέρνετε σέ αυλακάκια, (μάλλον συνιστώμενο γιά τήν εποπτεία καί τήν συντήρησι), θά τό ρίχνετε μονόπαντα, πρός τόν όχθο. Τό ‘ανασκάπτετε’ ελαφρά, μόνον μέ μιά τσουγκράνα, σχεδόν κάθετα, (όχι μέ αξίνα),
Μετά βάζετε καί μιά σανίδα – τάβλα καί πατάτε επάνω γιά νά καθίσει λίγο τό χώμα. (τούτο έχει νά κάνει καί γιά τό πότισμα). Στίς πρασιές αυτές, (καί κατά μπάντα), μπορείτε νά ρίξετε καί τίς τελευταίες ‘ψείρες’ από τό κοκκάρι τής προηγουμένης καλλιέργειας, (νά μη πάνε χαμένες).

.. πότισμα τής σποράς καί τού φυντανιού
Σπέρνετε τό “μπαρούτι” επιφανειακά. Θέλει πότισμα. Τό “μπαρούτι” είναι ελαφρύ. Άν βάλετε νά τό ποτίσετε, ... τό νερό θά παρασύρει όλο τό σπαρτό. Τό κάνετε;
Άν έχετε δυνατότητα - βεβαιότητα γιά πολύ ελεγχόμενο κατάβρεγμα, (όχι δοκιμές), τό καταβρέχετε, νά ποτίσει ικανά τό χώμα, αλλά νά μην κυλίσει τό νερό. Άλλως, ..
.. εναλλακτικά καί συνιστώμενα, σκεπάζετε τό σπαρτό μέ κλάρες – μέ φύλλωμα, ή μέ χόρτα, καί μετά τό καταβρέχετε, (χωρίς υπερβολή στήν έντασι). Αντί γιά κλάρες / χόρτα στό σκέπασμα, μπορείτε νά βάλετε λινάτσα (όχι νάυλον).
Τό σκέπασμα από κλάρες / χόρτα, μπορείτε νά τό διατηρήσετε, νά τά αφήσετε εκεί, καί γιά τά επόμενα ποτίσματα – κατάβρεγμα, έως νά φυτρώσουν ικανά οι σπόροι. Τήν λινάτσα όμως, τό πολύ έως πού αρχίζουν νά σκάνε οι σπόροι, ( μή φυτρώσουν οι σπόροι καί μπλεχθούν στήν λινάτσα, διότι θά είναι καταστροφικό).

Τό πότισμα μέ κατάβρεγμα τού φυτού θά πρέπει νά συνεχισθή έως τά νεαρά φυτά φθάσουν σχεδόν τά 10 εκατοστά, καί χωρίς διακυμάνσεις – υπερβολές. Νά διατηρείτε υγρό τό έδαφος, η επιφάνεια. Από εκεί καί πέρα τό ποτίζετε καί ‘χύμα’.
Ένας πρακτικός τρόπος γιά να διατηρήσετε τήν υγρασία καί νά μή φεύγει τό χώμα καί οι σπόροι, είναι νά καλύψετε τό έδαφος μέ φυλλόχωμα ακατέργαστο, χώμα μέ φύλλα από σχοινιές, κουμαριές, από γουλισσές, .. , ή, ακόμα καί μέ πέπλο από βρύα, αν σάς είναι διαθέσιμα, (αφθονούν στά απότομα βορεινά).

.. συντήρησι, προστασία γιά τό φυντάνι,
Τό πότε θέλει πότισμα τό βλέπετε, τό αντιλαμβάνεσθε. Προβλέπετε όμως γιά τήν προστασία του από τόν καύσωνα όσον είναι μικρό. Άν ο καύσωνας τό πετύχη όσον ακόμα είναι ‘τρίχες’ (έως 3-5 εκατοστά), θά τό κάψει. Εν όψει τέτοιου ενδεχομένου, προνοήσετε νά τό σκεπάσετε - ισκιώσετε μέ κλάρες πού έχουν φύλλωμα. Όταν τά φυτά έχουν φθάσει περί τά 10 εκατοστά, δέν τίθεται ιδιαίτερο θέμα από τόν καύσωνα, (εξυπακούεται ότι ο καύσωνας θά τό εύρει ποτισμένο).
Μιά άλλη επιλογή γιά νά μετριάσετε σημαντικά τίς επιδράσεις τού καύσωνα τίς θερμές ώρες, είναι νά τό έχετε σπείρει κοντά/ πρός τήν βόρειο-ανατολική πλευρά τού ισκιώματος κάποιου δένδρου, (μιάς ελιάς, ..).
Βοτανίζετε τό φυντάνι ποτισμένο, όσον τά ζιζάνια είναι μικρά (νά βγαίνουν εύκολα χωρίς νά παρασέρνουν καί τά φυτά σας), ή όταν τούτα γίνονται ευδιάκριτα. Όχι μόνον μέ βάσι τό ύψος τους, αλλά καί περισσότερον εκείνα πού απλώνονται χαμηλά, (π.χ. τό αγριοτρίφυλλο). Τά τελευταία θά σάς δημιουργήσουν πρόβλημα στό μάζεμα, (μπλέκονται).
Δέν απαιτείται γενικά κάποιος ψεκασμός, αλλά όταν τό φυντάνι είναι πολύ δασύ τότε μπορείτε / καλόν είναι νά τό (ψιλό-) ραντίσετε 1-2 φορές.

.. διακοπή τής ανάπτυξης , εξαγωγή – συλλογή - διατήρησις
Τό φυντάνι όσον μεγαλώνει αρχίζει νά σχηματίζει βολβό. Όσον τό ποτίζετε καί είναι σχετικά αραιό ο βολβός θά συνεχίσει νά μεγαλώνει. Τό δασύ – πολύ δασύ, από ένα σημείο καί πέρα, θά μπαρίσει. (γιά τούτο προνοούμε, όχι τόσον δασύ).
Τό επιθυμητό μέγεθος γιά τό κοκκάρι είναι εκείνο τού κουφέτου, ή τού μικρού αμυγδάλου.
Καθώς τά μεγαλύτερα φυτά φθάνουν πρός εκείνο τό μέγεθος, (τά βλέπετε, έξω -έξω είναι), περιορίζετε τό πότισμα σέ ποσότητα καί σέ συχνότητα. (θά μεγαλώσουν λίγο ακόμα, αλλά θά στεγνώσουν καί μετά). Συντηρείτε τοπικά – επιλεκτικά μόνο τίς καθυστερημένες συστάδες. Όταν ο μέσος – κύριος πληθυσμός φθάνει στό μέγεθος τ’ αμυγδάλου κόβετε τό πότισμα.

Τό φυντάνι τό βγάζετε γιά κοκκάρι πρίν γίνει φρύγανο.
Είτε τό ποτίζετε (γιά νά μαλακώσει τό χώμα) καί, άμεσα, τό βγάζετε τραβώντας το,
ή, .. κτυπάτε στό χώμα από πλάγια καί βαθύτερα μέ τό δικέλι, νά ανασηκωθή τό χώμα, καί τό μαζεύετε, (εδώ, διευκολύνεσθε πολύ άν τό έχετε σπείρει σέ αυλακάκια).
Παρόμοια, όταν πίαση βροχή τό φυντάνι στήν φάσι τής παρακμής – όταν έχει ήδη αρχίσει καί κλονίζεται, τότε πάλιν τό βγάζετε άμεσα, (διαφορετικά, τά φυτά πού κρατάνε ακόμα θά συνεχίσουν νά μεγαλώνουν, ενώ τά κλονισμένα καί πέρα, θά πετάξουν πολύ γρήγορα `ρίζα). Τίς συστάδες πού μαζέψατε τίς τοποθετείτε (μέ τά φύλλα – στελέχη πρός τά επάνω), είτε πάνω σέ πέτρες, ή πάνω σέ χόρτα, ή επάνω σέ σανίδα - παλέτα. Δέν τά αφήνετε νά στεγνώσουν πάνω στό χώμα.
Προσοχή θέλει επίσης, εδώ, νά μην εκτίθενται οι ‘άψητοι’ βολβοί στήν κάψα τού ηλίου, (θά τούς κάψη). Έτσι, είτε βάζετε τίς συστάδες σέ κάπως σκιερό – ξηρό μέρος, ή, εκεί όπου τίς έχετε τοποθετήσει, περιβάλλετε περιμετρικά τίς συστάδες έως τό ύψος τών βολβών μέ μικρές κλάρες, (πχ. από σχοίνα).

Όταν κοκκάρια, (βολβοί – φύλλα) στεγνώσουν ικανοποιητικά, βάζετε τίς συστάδες – ματσάκια σέ τελάρα καί τά μεταφέρετε γιά νά τά πλέξετε μέ τήν ευχέρειά σας. (επειδή τό στέλεχος καί τά φύλλα θά έχουν ξεραθεί τελείως, στό πλέξιμο τά καταβρέχετε λίγο, νά μή τρίβονται).
Τίς πλεξούδες τίς κρεμάτε είτε σέ ανοικτό υπόστεγο, (μέ ρεύμα βοριά), ή σέ αποθήκη όπου τήν κτυπάει ο βοριάς καί μετριάζεται η υγρασία.
Ο καλύτερος τρόπος γιά νά διατηρήσετε τό κοκκάρι, (από τήν υγρασία) , είναι σέ πλεξούδες, ο χειρότερος σέ σάκο μαζί μέ τά φύλλα τους (θά υγροποιηθούν τά φύλλα καί θά φυτρώσει τό κοκκάρι).
Τά ‘υπόλοιπα’ πού δέν μπορέσατε νά τά πλέξετε, αφού τούς αφαιρέσετε τά φύλλα, τά βάζετε σέ ένα τελάρο καί τά κρεμάτε στόν αέρα.

Σπόρος κρεμμυδιού - “μπαρούτι”, από πού καί πως τό μαζεύετε,
Σπόρο θά παράξουν τά κρεμμύδια στήν δεύτερη, ή, στήν τρίτη φάσι, όχι στήν πρώτη, δηλαδή τά φυτά πού προέρχονται από κοκκάρι, ή από κανονικό κρεμμύδι, καί όχι εκείνα πού θά προκύψουν άμεσα από σπόρο.
Όπως ήδη σημειώσαμε, στήν εαρινή καλλιέργεια τού κρεμμυδιού, μόνον κάποια από τά κοκκάρια θά πετάξουν ανθό – καρπό, (συνήθως τά μεγαλύτερα).
Όμως, τά κοκκάρια πού θά φυτεύσετε τό φθινόπωρο, δηλαδή τά κρεμμύδια τής χειμερινής καλλιέργειας, θά καρπίσουν όλα τόν ερχόμενο Απρίλη – Μάη.
Όποιο δήποτε κρεμμύδι δευτέρας φάσεως τό φυτεύσετε, είτε τήν άνοιξι, ή τό φθινόπωρο, καρπίζει εκ τών πραγμάτων, (τά φυτά αυτά τά αναφέρομε ως ‘τρίτης φάσεως’).
Προτιμάτε τόν σπόρο από φυτά είτε τής φθινοπωρινής καλλιέργειας, ή από φυτά τής τρίτης φάσεως, (από τίς ‘κρεμμυδομάννες’), ως τά πιό ισχυρά. (συνδυασμός αυτών, τρίτη φάσις σέ φθινοπωρινή καλλιέργεια, είναι μάλλον τό καλύτερο).

Γιά τίς ‘κρεμμυδομάννες’ πού θά φυτεύσουν (νωρίς) τήν άνοιξι, επιλέγουν τά καλύτερα κρεμμύδια, (ποιοτικά, ποικιλιακά, κλπ.), καί συνηθίζουν νά κόβουν – αφαιρούν τό πάνω μέρος τους, δηλαδή περί τό ένα τέταρτο. (τούτο ως λέγουν γιά νά δυναμώσει η `ρίζα ??). Στήν επιλογή τών βολβών αυτών προτιμώνται εκείνοι οι οποίοι δέν φαίνεται νά έχουν αρχίσει νά σχηματίζουν διαχωριζόμενα μέρη, κάτι σάν στελέχη – ‘σκελίδες’ απ’ όπου θά εκπτυχθούν οι νέο βλαστοί. Ουσιαστικά θέλομε ο όλος βοβλβός νά πετάξει όσον γίνεται λιγότερους καί ισχυρότερους βλαστούς. (μπορούμε βέβαια νά αφαιρέσομε τούς πιό αδύνατους καί παράπλευρους αργότερα, αλλά τότε ενδεχομένως νά επηρεασθή η σταθερότητα τής ρίζας γιά νά κρατήσει τούς ισχυρούς – βαρείς ιστούς).
Οι ιστοί μέ τό άνθος αποκόπτονται καί μαζεύονται είτε όταν ωριμάσουν, ή όταν αρχίζουν νά σκάνε τά άνθη καί νά φαίνεται – βγαίνει ο σπόρος πρός τά έξω.

Στήν τελευταία περίπτωσι, άν δέν μαζέψετε τά κεφάλια τών ανθών, τά σπόρια μπορεί νά τιναχθούν. Έτσι επιλέγετε, είτε νά αποκόψετε τόν ιστό με τό άνθος ακόμη καί άν όλα τά άνθη τής κεφαλής δέν έχουν ανοίξει, ή, γιά νά μη τιναχθούν οι σπόροι καθώς τά άνθη ανοίγουν προοδευτικά, φοράτε ένα τούλι γύρω στήν κεφαλή καί τό δένετε από κάτω, στόν ιστό. (πιό πρακτικά, κόβετε ένα (σωληνωτό) σφουγγαράκι σιλικόνης πού έχετε γιά μπάνιο, καί ντύνετε τήν κεφαλή, περνώντας το από πάνω της).

Άν έχετε διασφαλίσει ότι δέν θά τιναχθούν τά σπόρια, συλλέγετε τίς κεφαλές όταν έχουν ωριμάσει τελείως.
Άλλως, συλλέγετε (μέ προσοχή) τούς ιστούς μέ τίς κεφαλές σταδιακά καί ανάλογα μέ τήν ωρίμανσι καί τό ενδεχόμενο νά τιναχθούν οι σπόροι. Τήν ‘ανθοδέσμη’ τήν τυλίγετε από κάτω έως επάνω μέ ένα τούλι, (νά μή χαθούν οι σπόροι που τινάζονται), καί τήν αφήνετε νά ξεραθή τελείως στό ήλιο, (μακρυά από μυρμήγκια!).
Ο καθαρός σπόρος θά διαχωρισθή τρίβοντας τήν κεφαλή τού άνθους καί κοσκινίζοντας τά τρίματα. Σπόρια σέ κέλυφος πού δέν έχει ανοίξει, δέν συνιστά πρόβλημα, θά φυτρώσουν καλώς.

.. αντί επιλόγου, ..
Ο συντάκτης τού κειμένου, μή επαγγελματίας καλλιεργητής, περιέλαβε αρκετές λεπτομέρειες. Τούτο σέ βάρος τών σελίδων καί μέ τό ενδεχόμενο νά χαθείτε μέσα σ’ αυτές, αλλά καί άν χρειασθείτε κάτι, ίσως, νά τό εύρετε, καί όχι νά ερωτάτε. Ο συντάκτης δέν θά είναι σέ θέσι νά απαντάει.
Εάν θεωρείτε ότι τούτο σάς χρησιμεύει σέ κάτι, τότε μπορείτε νά τό διαδώσετε. Είτε ως έχει, ή προσάπτοντας καί τά δικά σας σχόλια – τήν δική σας εμπειρία. Ο συντάκτης δέν διατηρεί κανένα πνευματικό δικαίωμα, (είθε καί ο όποιος διαχειριστής τό αναρτήσει ευρέως). Η γνώσις καί η εμπειρία καλόν είναι νά διαδίδονται, γιά τό καλύτερο όλων μας. (τήν γνώσι, βέβαια, μπορείτε νά τήν αποκτήσετε από τήν ενημέρωσι. Τήν εμπειρία όμως, .. θά τήν βιώσετε, θά τήν υποστείτε).

.. από έναν μή επαγγελματία καλλιεργητή.

Διαβάστε ακόμη:Σκόρδο: φύτεμα καλλιέργεια